Dự báo được Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia NIC, Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản JICA và tập đoàn Boston Consulting Group (BCG) đưa ra trong báo cáo về Kinh tế AI Việt Nam, công bố giữa tháng 6. Theo dự báo của cơ quan này, AI sẽ trở thành phần cốt lõi trong nền kinh tế Việt Nam giai đoạn 2030-2040, có thể đóng góp đến 130 tỷ USD vào quy mô nền kinh tế.

Các ngành sản xuất, hàng tiêu dùng, tài chính, viễn thông, giáo dục, nông nghiệp - môi trường có mức độ ứng dụng AI cao nhất. Chỉ riêng những ngành này có thể đóng góp khoảng 75% giá trị trong nền kinh tế AI. Giá trị chủ yếu từ việc tăng doanh thu đến từ các sản phẩm, dịch vụ có sử dụng AI và cắt giảm chi phí nhờ tự động hóa, ra quyết định dựa trên dữ liệu và nâng cao hiệu quả vận hành.

Dự báo về tác động của AI trong nền kinh tế Việt Nam và các ngành hàng đến năm 20240. Ảnh: NIC

Báo cáo cũng chỉ ra đến năm 2030, AI sẽ tạo ra giá trị 1.200 tỷ USD cho riêng khu vực châu Á - Thái Bình Dương, gấp 4 lần hiện tại. NIC nhấn mạnh các con số trên giúp các doanh nghiệp, nhà hoạch định chính sách nhìn nhận rõ tiềm năng của AI và đưa ra chiến lược tận dụng hiệu quả để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

AI đã từng bước được áp dụng từ năm 2019 trong khu vực tư nhân và đang mở rộng. Trong sản xuất, những ứng dụng dễ thấy là trí tuệ nhân tạo giúp phân tích dữ liệu, giám sát vận hành và phát hiện sai sót, kiểm soát chất lượng trong nhà máy. Mô hình này được ngày càng nhiều doanh nghiệp ứng dụng và đổi mới. NIC dự báo riêng ngành sản xuất, giá trị AI tạo ra có thể đạt 25-30 tỷ USD.

Với ngành hàng tiêu dùng, Masan, TH, Vinamilk là những đơn vị nổi bật trong ứng dụng AI. Vinamilk đưa AI vào quá trình vận hành, quản lý trang trại thông minh. Masan mới xây xác định chuyển đổi số với AI, machine learning (dạy máy học từ dữ liệu) và nền tảng dữ liệu khách hàng là một trong những chiến lược thúc đẩy phát triển trong những năm tiếp theo.

Saigon Co.op cũng nhập cuộc với Xtrabot - trợ lý AI tại siêu thị, đóng vai trò như một nhân viên tiếp thị thực thụ. Robot này hướng dẫn khách hàng và mang đến các sản phẩm dùng thử như trà, cà phê. Hệ thống này còn bổ sung quầy tự thanh toán, máy nấu mì tự động và tủ giữ đồ thông minh...

Với ngành tài chính, các ngân hàng đã áp dụng AI vào các quy trình nhận diện khuôn mặt, eKYC, nhận dạng ký tự quang học (OCR) và sử dụng trợ lý giọng nói. Đơn cử MB Bank có giải pháp BIZ MBBank tích hợp công nghệ AI, dữ liệu lớn (Big Data) và tự động hóa quy trình. Nền tảng này cho phép doanh nghiệp thực hiện toàn bộ quy trình tín dụng: từ xét duyệt đến giải ngân và phát hành thư tín dụng (L/C) - hoàn toàn trực tuyến, không sử dụng hồ sơ giấy. Nhờ tích hợp công nghệ DocAI, hệ thống có thể tự động kiểm tra chứng từ, giúp giảm tới 75% thời gian xử lý và chi phí vận hành.

Tiềm năng ứng dụng AI trong tương lai còn rất lớn. Theo nhận định từ chuyên gia, startup AI tại Việt Nam đang tạo được đà phát triển mạnh mẽ về cả chất lượng và số lượng trong khu vực. Nước ta xếp thứ 2 ASEAN về số lượng startup GenAI (chiếm 27% toàn khu vực) với vốn đầu tư khoảng 780 triệu USD đến năm 2024.

Nhân tài về trí tuệ nhân tạo sẽ nở rộ trong tương lai. Theo thống kê của NIC, khoảng 10 trường đại học mở chuyên ngành chuyên sâu về trí tuệ nhân tạo, cung cấp khoảng 1.700 cử nhân trong lĩnh vực mỗi năm.

Ngoài lĩnh vực học thuật, khu vực tư nhân của Việt Nam đang tích cực tham gia xây dựng hệ sinh thái R&D AI.

Các doanh nghiệp như VinBigData đang phát triển mô hình nền tảng AI (ví dụ: PhoGPT) hay Viettel đẩy mạnh việc nghiên cứu các giải pháp AI trong thực tế. Về phía chính phủ, Việt Nam đã ban hành các chính sách nhằm khuyến khích R&D và hỗ trợ các trung tâm nghiên cứu. Các trung tâm nghiên cứu AI được hưởng lợi từ nguồn tài trợ và các chính sách ưu đãi nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Bộ Khoa học và Công nghệ cũng đã ra mắt một nền tảng cộng đồng để tạo điều kiện trao đổi mô hình và dữ liệu AI, khuyến khích môi trường nghiên cứu hợp tác hơn.

Bên cạnh tiềm năng, nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ đang trong quá trình chuyển đổi. Một số vẫn còn băn khoăn về tính hiệu quả, chi phí đầu tư.

Hoài Phương