"Tôi cho rằng hiện tại chúng ta chỉ nên trả lãi 1% thôi, nhưng đang phải trả nhiều hơn vì một người có lẽ mắc hội chứng ám ảnh Trump", Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết ngày 27/6, ám chỉ Chủ tịch Cục Dự trữ liên bang Mỹ (FED) Jerome Powell.

Đây không phải là lần đầu tiên ông Trump chỉ trích Powell. Nhiều tháng qua, Tổng thống Mỹ liên tiếp thúc giục Fed giảm lãi suất, nhưng chưa thành công.

Giới phân tích cho rằng ông Trump muốn giảm chi phí đi vay của chính phủ, giúp ngân sách có thêm dư địa bù đắp cho thâm hụt từ đạo luật giảm thuế, tăng chi tiêu. Tuy nhiên, lãi suất thấp đến mức 1% không phản ánh Mỹ là nền kinh tế "hấp dẫn nhất thế giới" để đầu tư, như ông Trump nói. Đây thường là phản ứng khẩn cấp khi nền kinh tế gặp rắc rối nghiêm trọng.

Trong khi đó, kinh tế Mỹ hiện không đối mặt với các thách thức đó. Với trạng thái toàn dụng lao động, kinh tế đang tăng trưởng và lạm phát vẫn trên mục tiêu 2% của Fed, mức lãi suất siêu thấp mà ông Trump mong muốn có thể phản tác dụng. Các nhà đầu tư trên thị trường trái phiếu chính phủ Mỹ trị giá 36.000 tỷ USD có thể cho rằng động thái này đồng nghĩa Fed đã nhượng bộ áp lực chính trị và cắt giảm lãi suất vì lý do không đúng đắn.

Ông Donald Trump (trái) và ông Jerome Powell tại Nhà Trắng hồi năm 2017. Ảnh: AFP

Quốc hội Mỹ giao cho Fed nhiệm vụ duy trì giá cả ổn định và thị trường việc làm đạt trạng thái toàn dụng lao động, không phải giúp chính phủ vay tiền giá rẻ. Bên cạnh đó, việc giảm lãi suất trong bối cảnh hiện tại có thể khiến lạm phát tăng tốc trở lại.

"Tôi không tin nếu ngày mai Fed quyết định giảm lãi suất xuống 1%, điều đó có tác động lên lãi suất dài hạn như thông thường. Thay vào đó, thị trường trái phiếu sẽ lo ngại lạm phát bùng lên và Fed mất tính độc lập", Gregory Daco - kinh tế trưởng tại EY-Parthenon nhận định. Ông cho rằng lãi suất hiện tại (4,25-4,5%) "vẫn còn dư địa để giảm", nhưng không thể hạ sâu như mong muốn của ông Trump.

Daco cho biết tỷ lệ thất nghiệp của Mỹ hiện ở mức 4,1%, tăng trưởng kinh tế khoảng 2% và lạm phát 2,5%. "Các dữ liệu cho thấy không cần phải giảm lãi suất mạnh và ngay lập tức", ông nói.

Thực tế, Fed từng áp dụng lãi suất 1% trong hơn 20 năm qua. Tuy nhiên, tất cả đều không phải giai đoạn kinh tế tăng trưởng tốt. Tỷ lệ thất nghiệp đều từ 6% trở lên.

Cựu Tổng thống George W. Bush từng điều hành đất nước trong thời kỳ Fed áp dụng lãi suất 1%. Đó là sau vụ khủng bố ngày 11/9/2001, Mỹ dẫn đầu liên minh quân sự tấn công Iraq năm 2003.

Tháng 1/2009, cựu Tổng thống Barack Obama tiếp quản Mỹ khi lãi suất xuống gần 0%. Khi đó, Washington còn chịu ảnh hưởng từ khủng hoảng tài chính toàn cầu. Cuối nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng thống Trump, Fed cũng hạ lãi về gần 0% khi Covid-19 khiến nền kinh tế tê liệt.

Dù Fed có ảnh hưởng rất lớn, cơ quan này không có nhiều công cụ để tác động đến nền kinh tế trong thời kỳ bình thường. Mỗi năm, quan chức Fed thường họp 8 lần để quyết định lãi suất cho vay liên ngân hàng qua đêm (federal funds rate).

Đây không phải mức lãi người tiêu dùng và doanh nghiệp phải trả, nhưng ảnh hưởng đến nhiều loại lãi suất khác, từ vay mua nhà, thẻ tín dụng đến lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ. Trong đó, lãi suất trái phiếu chính phủ được ông Trump quan tâm nhất.

Hồi tháng 4, chính biến động trên thị trường này đã khiến Tổng thống Mỹ ra quyết định hoãn áp thuế đối ứng trong 90 ngày. Cùng tháng đó, khi ông Trump dọa sa thải Powell, lợi suất trái phiếu kho bạc cũng tăng vọt, khiến ông phải nhượng bộ.

Tháng trước, Tổng thống Mỹ gửi Powell một bức thư tay, liệt kê lãi suất của hàng loạt ngân hàng trung ương. Ông cũng khoanh tròn mức lãi rất thấp mà ông cho là phù hợp với Mỹ lúc này. Cuối tháng trước, Tổng thống Mỹ còn tuyên bố sẽ chỉ đề cử người ủng hộ giảm lãi làm Chủ tịch Fed nhiệm kỳ kế tiếp.

Trong khi đó, quan chức Fed nhiều lần khẳng định việc giảm lãi hiện tại sẽ rất rủi ro. Họ vẫn chưa thể xác định liệu chính sách thuế nhập khẩu mới của ông Trump có khiến lạm phát tăng tốc hay không.

Fed có nhiều công thức để tính lãi suất phù hợp dựa trên các dữ liệu kinh tế. Nhưng không công thức nào cho ra mức lãi thấp như Tổng thống kỳ vọng.

Hà Thu (theo Reuters)