Thỏa thuận trên được đưa ra sau các cuộc đàm phán của hơn 100 quốc gia tại hội nghị Bảo vệ Môi trường Hàng hải (MEPC) diễn ra 7-11/4 tại London, dự kiến chính thức thông qua vào tháng 10. Mỹ đã rút khỏi đàm phán này và tuyên bố "biện pháp có đi có lại" nếu tàu của họ bị áp phí.

Đây là khoản phí khí thải toàn cầu đầu tiên lên ngành vận tải biển, với mức tối thiểu là 100 USD mỗi tấn khí thải vượt ngưỡng, dự kiến áp dụng từ năm 2027.

Công nhân cố định dây từ một tàu container tại cảng Oakland, California, Mỹ, ngày 4/4. Ảnh: AP

Theo Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO), khoản thu được hàng năm từ phí này ước tính 11-13 tỷ USD, được đưa vào quỹ phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) để đầu tư vào nhiên liệu và công nghệ cần thiết để chuyển đổi xanh. Khoản phí khí hậu này cũng được dùng để thưởng các tàu phát thải thấp, đồng thời hỗ trợ nhóm nước đang phát triển chuyển đổi sang nhiên liệu sạch và đội tàu mới, ít phát thải hơn.

Các ngưỡng thải được đặt ra sẽ ngày càng nghiêm ngặt hơn theo thời gian, hướng tới mục tiêu Net Zero của trên toàn ngành vào năm 2050. Cơ quan quản lý vận tải biển quốc tế sẽ đặt ra tiêu chuẩn nhiên liệu hàng hải để chuyển đổi dần sang nhiên liệu sạch.

Lượng khí thải từ vận tải biển chiếm khoảng 3% tổng khí thải toàn cầu bởi các tàu vận chuyển ngày càng nhiều hàng hóa hơn, kích cỡ lớn hơn, và sử dụng lượng nhiên liệu khổng lồ.

Tổng thư ký IMO Arsenio Dominguez nói sự đồng thuận của các quốc gia thành viên có ý nghĩa trước những thách thức phức tạp trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu và hiện đại hóa vận tải biển. Một số nhà môi trường tại cuộc họp nhận định việc ban hành phí carbon này là "quyết định lịch sử", tuy nhiên, mức phí chưa đủ cao để thúc đẩy các hãng tàu biển chuyển đổi.

Emma Fenton, Giám đốc cấp cao về ngoại giao khí hậu tại tổ chức phi lợi nhuận Opportunity Green, nói mức phí tối thiểu 100 USD này không đủ thúc đẩy nỗ lực giảm thải. Một mức phí thấp sẽ thúc đẩy các hãng tàu biển chấp nhận trả phí thay vì chuyển đổi nhiên liệu nhằm giảm thải carbon. Ông cũng thêm rằng mức này sẽ không huy động đủ nguồn lực tài chính để giúp ngành vận tải biển ở nhóm nước đang phát triển chuyển đổi xanh.

Trước đó, các thành viên IMO đã thông qua đề xuất chỉ định một khu vực kiểm soát khí thải ở Đông Bắc Đại Tây Dương. Theo đó, các tàu đi qua khu vực này sẽ phải tuân thủ các biện pháp kiểm soát ô nhiễm chặt chẽ hơn với nhiên liệu và động cơ. Khu vực này gồm các cảng ở Bắc Đại Tây Dương, như Vương quốc Anh, Greenland, Pháp và Quần đảo Faroe. Điều này sẽ buộc các tàu từ Bắc Mỹ, châu Á và nhiều điểm đến khác phải giảm lượng khí thải.

Mỹ đã rút khỏi các cuộc đàm phán về phí carbon tại London. Chính quyền Tổng thống Donald Trump đồng thời kêu gọi các nước khác không thông qua mức phí này, thêm rằng họ sẽ áp dụng các biện pháp "có đi có lại" nếu tàu Mỹ bị áp phí.

Khi được hỏi về lập trường của Mỹ về mức phí trên, Tổng thư ký Dominguez nói tàu lớn di chuyển giữa các quốc gia khác nhau có nghĩa vụ phải tuân thủ các quy định của Tổ chức Hàng hải Quốc tế. Các quốc gia có mối quan ngại được khuyến nghị hợp tác với tổ chức này để cùng phát triển.

Bảo Bảo (theo AP)