Ngày 7/3, Trung Quốc mở lại sàn giao dịch carbon tự nguyện sau 8 năm, các loại tín chỉ đều từ ngành năng lượng. Sau 8 ngày giao dịch, giá tín chỉ CCER (tín chỉ giảm thải được chứng nhận) biến động mạnh, quanh 72 – 107 nhân dân tệ mỗi tín chỉ (10-15 USD), cao hơn hạn ngạch phát thải ở phần lớn các phiên.

Biến động giá phản ánh nhu cầu ban đầu mạnh mẽ và nguồn cung tín chỉ hạn chế. Trong phiên giao dịch gần nhất (18/3), loại này được giao dịch ở mức gần 106 nhân dân tệ (15 USD), cao hơn 21% so với thị trường tuân thủ và gấp ba lần tín chỉ tương đương trên thị trường tự nguyện quốc tế.

Về khối lượng giao dịch, tính năm ngày đầu, các bên giao dịch 911.000 tín chỉ, gần gấp ba lượng của thị trường hạn ngạch bắt buộc tại nước này, theo Bloomberg.

Tín chỉ carbon và hạn ngạch phát thải là hai loại tài sản trên thị trường carbon. Tín chỉ carbon (carbon credit) là một loại giấy phép hoặc chứng chỉ có thể giao dịch, có giá trị mua bán và cung cấp cho người nắm giữ nó quyền phát thải một tấn CO2 hoặc loại khí thải khác nằm trong danh sách khí thải nhà kính.

Trong khi đó, hạn ngạch phát thải được nhà chức trách phân bổ cho các nhóm doanh nghiệp trong danh sách cần quản lý phát thải khí nhà kính. Đây là lượng khí nhà kính họ được quyền phát thải trong một chu kỳ, có thể được mua bán nhằm đảm bảo mục tiêu phát thải của mỗi doanh nghiệp.

Theo quy định tại Trung Quốc, doanh nghiệp gây ô nhiễm có thể mua tín chỉ tự nguyện để bù đắp tối đa 5% hạn ngạch.

Tín chỉ giao dịch trên sàn tự nguyện Trung Quốc là CCER (tín chỉ giảm thải được chứng nhận), được đưa ra vào năm 2012, nhằm khuyến khích các hoạt động tránh hoặc loại bỏ khí nhà kính. Chương trình trên đã ngừng vào năm 2017, sau đó được Bộ Sinh thái và Môi trường tái khởi động vào năm ngoái, cấp phép cho các dự án đủ điều kiện bán tín chỉ.

Tuy nhiên, việc cấp phép mới chỉ tập trung vào các dự án cần hỗ trợ vốn, gồm điện mặt trời, điện gió ngoài khơi, trồng rừng, phục hồi rừng ngập mặn, thu hồi khí thải methane và chiếu sáng hiệu quả. Tuần trước, Bộ này đã phê duyệt 9 dự án mới cung cấp khoảng 9,5 triệu tín chỉ trong năm nay, gồm 7 trang trại điện gió ngoài khơi và một nhà máy điện mặt trời.

Công nhân vệ sinh tấm pin mặt trời mái nhà của nhà máy sản xuất thiết bị năng lượng Iraeta ở ngoại ô Tế Nam, tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc, ngày 21/3/2024. Ảnh: AP

Các đơn vị phát triển gồm công ty Tam Hiệp Trung Quốc, Đầu tư điện lực Nhà nước, Tổng công ty Đầu tư Năng lượng Trung Quốc và Tổng công ty Điện hạt nhân Trung Quốc.

Sàn giao dịch carbon tự nguyện là công cụ bổ sung quan trọng cho thị trường tuân thủ nhằm giúp Trung Quốc đạt đỉnh phát thải vào năm 2030, tiến tới phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) vào 2060. Tuy nhiên, giới phân tích lo ngại nước này sẽ bỏ lỡ mục tiêu này do tốc độ giảm thải chậm.

Thị trường carbon tuân thủ Trung Quốc (ETS) vận hành từ năm 2021, dành cho các công ty điện lực. Tuy nhiên, tình trạng cung vượt cầu và thanh khoản thấp khiến giá giao dịch thấp hơn nhiều so với thị trường châu Âu. Chính phủ Trung Quốc lên kế hoạch bổ sung hạn ngạch từ 3.500 nhà sản xuất thép, nhôm và xi măng vào cuối năm 2025, nhằm đảm bảo thị trường này bao trùm hơn lượng khí thải của cả nước.

Những ngành được bổ sung vào thị trường ETS cũng là lĩnh vực bị ảnh hưởng bởi Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) của châu Âu, theo chuyên trang Carbon Credits. Trung Quốc là nước xuất khẩu hàng đầu các mặt hàng chịu thuế này, khoảng 870 triệu tấn từ năm 2026 - 2040, theo dự báo của S&P Global Commodity Insights. Để đáp ứng các quy định của CBAM, nước này yêu cầu các nhà máy thải ra hơn 26.000 tấn CO2 mỗi năm phải thực hiện kiểm kê.

Với động thái này, Trung Quốc vừa hỗ trợ doanh nghiệp thích ứng với CBAM của châu Âu, vừa củng cố thị trường ETS để phù hợp với mức giá carbon toàn cầu. Theo dữ liệu của Ngân hàng Thế giới (WB), giá carbon trên thị trường tuân thủ Trung Quốc trung bình ở mức 12,5 USD mỗi tấn năm 2024, trong khi đó giá giao dịch tại thị trường EU là 61,3 USD và 21,9 USD tại Australia.

Bảo Bảo (theo Carbon Credits, Bloomberg)