Nhận định trên được GS Thân, nguyên Trưởng phòng Toán - Tin, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, chia sẻ tại Tọa đàm đổi mới văn hóa dạy và học Toán, do Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán (VIASM) tổ chức, sáng 2/8.

Với kinh nghiệm dạy và nghiên cứu Toán phổ thông hàng chục năm, ông Thân thấy rằng hiện nay, việc kiểm tra, đánh giá môn Toán còn nhiều vấn đề, nổi cộm là lạm dụng hình thức trắc nghiệm. Việc này khiến học sinh học tủ, học mẹo, hoặc có thể tìm ra đáp án mà không hiểu bản chất.

"Có những em bảo khoanh hết đáp án A, kiểu gì cũng có câu đúng. Như vậy thì làm sao đánh giá được tư duy, cuối cùng dẫn tới kết quả ảo, điểm có thể cao nhưng không phản ánh đúng trình độ thực sự của học sinh", ông nói.

Theo GS Thân, ngay ở một số trường, lớp bồi dưỡng học sinh giỏi, thầy cô cũng dạy học trò theo dạng "sôi kinh nấu sử", tức chỉ luyện cho các em cách làm, nặng về kỹ thuật, mẹo mực hơn là rèn tư duy. Ông Thân nhìn nhận cách học và kiểm tra này có thể giúp học sinh làm được những bài rất khó, nhưng không hiểu bản chất.

"Đề thi mà cứ như vậy thì chỉ tìm được những thợ giải Toán, chứ không phải những học sinh có năng lực về Toán", ông Thân nói.

GS Tôn Thân tại tọa đàm sáng 2/8. Ảnh: Thanh Hằng

Là học trò của GS Thân, GS Ngô Bảo Châu, Giám đốc khoa học VIASM, giảng viên Đại học Chicago, Mỹ, đồng tình.

Ông Châu kể khi được học thầy Thân vào những năm cấp hai, thầy không cho bài quá khó, nhưng luôn chú trọng và yêu cầu cao về cách trình bày. Sau này, ông Châu hiểu rằng học Toán không chỉ là đơn thuần giải một vấn đề khó, đưa ra đáp số, mà phải truyền đạt lời giải, suy nghĩ của mình một cách trong sáng nhất.

Giải pháp không gì khác ngoài việc giáo viên phải dạy đúng bản chất, tạo cơ hội cho học sinh tư duy, suy nghĩ, sáng tạo, không nên vội đi vào những thao tác kỹ thuật, lắt léo, theo GS Châu.

"Bài toán phức tạp thì máy tính có thể giúp, nhưng để hiểu nó thì phải cần con người. Hiểu đúng bản chất luôn quan trọng", ông Châu nói.

GS Tôn Thân cho rằng cần thay đổi phương pháp bồi dưỡng cho giáo viên, tránh hình thức hóa. Ông gợi ý Bộ Giáo dục và Đào tạo cùng các địa phương tận dụng đội ngũ cốt cán, tham khảo các luận văn, luận án về đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra, tổ chức các buổi bồi dưỡng tập trung để giáo viên học hỏi kinh nghiệm.

GS Ngô Bảo Châu tại hội thảo sáng 2/8. Ảnh: Thanh Hằng

TS Trần Nam Dũng, Phó hiệu trưởng trường Phổ thông Năng khiếu, Đại học Quốc gia TP HCM, thấy rằng trước sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI), giáo viên không thể duy trì hình thức kiểm tra, đánh giá bằng các câu trắc nghiệm, các bài toán nặng kỹ thuật như trước. Việc ra được đáp số không còn là thước đo quá tin cậy trong Toán học. Một cách mà ông Dũng thường áp dụng khi giảng dạy là để học sinh trực tiếp giải thích và trình bày lý do, các bước giải.

Ông Tạ Ngọc Trí, Phó vụ trưởng Giáo dục phổ thông, Bộ Giáo dục và Đào tạo, nhấn mạnh cần thay đổi văn hóa học Toán để thi điểm cao hoặc giành giải thưởng.

"Tôi từng nghe chuyện của GS Ngô Bảo Châu và nhiều người thành danh trong lĩnh vực Toán học, họ không đến với Toán để thi quốc gia hay quốc tế. Việc học cần xuất phát từ sự yêu thích, đam mê, còn khi cơ hội đến, tất nhiên chúng ta phải cố gắng", ông Trí nhìn nhận.

Hồi giữa tháng 7, tại Hội nghị về chương trình trọng điểm quốc gia phát triển Toán, giai đoạn 2021-2030, Thứ trưởng Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Văn Phúc cho biết Bộ đặt mục tiêu đưa Toán học Việt Nam vào nhóm dẫn đầu thế giới, thông qua việc nâng cao chất lượng dạy học ở phổ thông, ứng dụng AI vào việc dạy và học Toán...

Thanh Hằng