Nguyễn Xuân Thương, 34 tuổi, quê Bắc Giang (cũ), nhận tin trúng tuyển học bổng thạc sĩ toàn phần Chevening, hồi giữa tháng 6. Đây là học bổng của Chính phủ Anh từ năm 1983, thuộc diện giá trị và uy tín nhất với sinh viên quốc tế. Khoảng 20-25 suất được trao cho ứng viên Việt Nam mỗi năm.

Thương sẽ học ngành Khoa học sức khỏe tâm thần lâm sàng tại University College London, trường top 9 thế giới, theo xếp hạng đại học QS 2026. Cô được đài thọ khoảng 62.100 bảng (hơn 2,1 tỷ đồng), gồm học phí, sinh hoạt phí hàng tháng cùng một số khoản trợ cấp trong một năm học thạc sĩ.

"Tôi vỡ òa trong niềm sung sướng và hạnh phúc", Thương nhớ lại lúc nhận thông báo. "Với tôi, học bổng này như một sự ghi nhận cho những điều tôi cố gắng, cho tôi biết mình là ai, mình ở đâu. Tôi đã chờ 15 năm để có ngày này".

Nguyễn Xuân Thương. Ảnh: Nhân vật cung cấp

Năm 2009, Thương đỗ ngành Kinh tế đối ngoại, trường Đại học Ngoại thương, nhưng gần như không biết nhiều về những gì mình sẽ học. Tới khi biết chương trình có những môn về logistics, xuất nhập khẩu, Thương thấy không thích nên xin chuyển sang ngành Tài chính - Ngân hàng chương trình chất lượng cao.

"Tôi nghe nhiều người nói học ngành này ra trường dễ có việc làm lương cao", Thương cho hay.

Khi đó, thấy bạn bè rục rịch làm hồ sơ du học, Thương cũng đi luyện thi chứng chỉ tiếng Anh IELTS, đạt 6.0 sau nửa năm. Cô xin được thư giới thiệu của ban giám hiệu, đáp ứng các tiêu chí về điểm số, chứng chỉ, nhưng cuối cùng bị "tắc" ở bài luận. Trước những câu hỏi như: Bạn là ai, định làm gì, vì sao chọn ngành và trường này, Thương đều không trả lời được. Vì vậy mà qua hạn nộp đơn, Thương vẫn không viết được bài luận và bỏ lỡ kỳ ứng tuyển.

"Lúc đấy, tôi vẫn chưa biết vấn đề nằm ở chỗ đang học ngành mà mình không yêu thích. Tôi chỉ nghĩ do tiếng Anh mình còn kém nên chưa viết được", Thương nhớ lại.

Cảm giác chán nản, lại không hứng thú học, Thương rủ bạn thử kinh doanh. Với khoản vốn 15 triệu, cả hai mở một cửa hàng nhỏ, bán đồ đồng giá ở gần nhà trọ, rồi tăng lên 5 cửa hàng. Tuy nhiên, sau thời gian đầu "khấm khá", việc kinh doanh của Thương đi xuống do thiếu kinh nghiệm quản lý tài chính, nhân lực. Ngày tốt nghiệp đại học, Thương nợ 70 triệu đồng.

Lúc đó, cô biết mình không thể làm về tài chính, ngân hàng vì đã không tập trung vào học trong thời gian dài. Không còn lựa chọn, Thương quyết định kinh doanh trở lại, nhưng chuyển từ mở cửa hàng sang bán trực tuyến.

Thương làm nhiều việc, từ trung gian đặt giúp hàng Trung Quốc tới nhập hàng, rao bán trên các diễn đàn, hội nhóm. Nhờ nhạy bén với các xu hướng và tìm được nguồn hàng tốt, công việc thuận lợi. Cô trả hết nợ và bắt đầu có tích lũy, sống dư dả.

Thương đã nghĩ "cứ vậy mà sống", cho tới khi thấy sức khỏe đi xuống sau nhiều năm làm việc với cường độ cao, từ 6h tới 1-2h sáng hôm sau.

"Tôi dần thấy cuộc sống của mình chỉ xoay quanh với đồng tiền, thường ganh đua với người khác", Thương nhìn nhận. "Đây không phải con người tôi muốn trở thành".

Cùng thời điểm này, Thương đến các lớp chia sẻ, tư vấn tâm lý và thấy được mở mang cả về tư duy và thế giới quan. Cô tham dự nhiều hội thảo, gặp gỡ người trong ngành, dần dần hứng thú với Tâm lý học.

"Lần đầu, tôi thích một ngành và muốn học bài bản về nó", cô nói.

Dù vậy, buông bỏ cơ nghiệp gần 10 năm không phải điều đơn giản, Thương đứng giữa hai lựa chọn: học cái mình muốn nhưng chưa biết sẽ tới đâu, hay tiếp tục kiếm tiền dù đã "chán lắm rồi". Mất 2-3 năm giằng co, tới đầu năm 2020, Thương chọn bắt đầu lại với cái mình thích, ở tuổi 29.

Thương trong một hoạt động tham vấn tâm lý. Ảnh: Nhân vật cung cấp

Thương dừng kinh doanh, đăng ký học văn bằng 2 chương trình cử nhân Tâm lý học, ở trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội. Giai đoạn này, cô không đi làm, tiêu bằng tiền tích lũy những năm qua để tập trung hoàn toàn cho việc học.

Lần thứ hai làm sinh viên, Thương thấy mình nhiều năng lượng và chủ động hơn. Làm bài tập không chỉ để lấy điểm, mà vì thực sự yêu thích. Ngoài chương trình ở trường, cô còn đăng ký tham dự các hội thảo, khóa học ngắn hạn, chuyên sâu ở bên ngoài, đồng thời làm các dự án xã hội.

Thương tâm đắc với PsyMe - dự án lớp học cộng đồng, cho người học tiếp xúc với Tâm lý học và các vấn đề về tâm lý. PsyMe khởi nguồn từ lớp học nhóm của Thương và vài bạn cùng lớp vào năm 2021, sau mở rộng dần, có lúc lên tới 350 người. Đến nay, lớp vẫn hoạt động, trung bình một buổi mỗi tuần.

Ngoài ra, Thương còn tổ chức các hoạt động hỗ trợ miễn phí, từ giữa năm 2022. Cô nhận thấy nhiều người gặp vấn đề tâm lý, nhất là sau Covid-19, nhưng dễ gặp các dịch vụ lừa đảo, hoặc quá đắt đỏ. Trong khi nhiều sinh viên, học viên ngành Tâm lý có nhu cầu hành nghề, nhưng không có việc do ít kinh nghiệm. Thương tìm cách kết nối hai phía, tổ chức tham vấn tâm lý dưới sự giám sát của các chuyên gia nhiều kinh nghiệm.

"Hoạt động này vừa giúp được người có nhu cầu hỗ trợ tâm lý, lại tốt cho những người thực hành trẻ khi vừa được hành nghề, vừa được giám sát bởi những người có chuyên môn cao", Thương nói.

Năm 2024, Thương tốt nghiệp đại học, đồng thời làm hồ sơ du học, để thực hiện ước mơ đã bỏ lỡ ở tuổi 20. Cô chọn học bổng chính phủ vì thấy các hoạt động xã hội mình thực hiện khá phù hợp với tiêu chí, và Anh là điểm đến vì chương trình thạc sĩ ở đây chỉ kéo dài một năm, phù hợp với người đã có gia đình.

Học bổng Chevening yêu cầu ứng viên viết bốn bài luận, lần lượt về các chủ đề: khả năng lãnh đạo, mối quan hệ, lý do chọn du học Anh và kế hoạch công việc. Lần này, cô không còn bí ý tưởng mà ngược lại, cần tìm cách để cô đọng hành trình và trải nghiệm gần 15 năm của mình trong 2.000 chữ cho bốn bài. Thương cho biết muốn mang những gì học được từ hệ thống chăm sóc sức khỏe tinh thần ở Anh, về ứng dụng tại Việt Nam thông qua mở một trung tâm tham vấn trị liệu và đào tạo thực hành.

Tự đánh giá, Thương thấy hồ sơ của mình dày dặn do đã có ý thức "vun đắp" từ khi học văn bằng hai. Dù vậy, cô vẫn không tránh khỏi hoài nghi và thiếu niềm tin mình có thể đạt học bổng. Thương lo lắng vì ít gặp người học ngành Tâm lý đạt Chevening, e ngại mình quá tuổi để được trao học bổng thạc sĩ.

"Rồi tôi lại tự nhủ không làm thì sao biết. Người thử ít ra còn có 1% hy vọng, không thử thì 0%", cô nói.

Chờ hơn ba tháng, Thương được gọi vào vòng phỏng vấn, có một tháng chuẩn bị. Ba giám khảo hỏi xoay quanh nội dung bài luận. Thương đánh giá không có câu nào quá thách thức. Đến giữa tháng 6, cô nhận tin trúng tuyển.

Thương (phải) tốt nghiệp cử nhân ngành Tâm lý học. Ảnh: Nhân vật cung cấp

TS Nguyễn Bá Đạt, giảng viên khoa Tâm lý, trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, dạy Thương nhiều môn, hướng dẫn cô nghiên cứu khoa học, đồng thời là cố vấn và giám sát cho một số dự án của Thương. Thầy Đạt cho biết Thương là thủ lĩnh, người khởi xướng hầu hết hoạt động, thể hiện sự hứng thú và say mê với lĩnh vực, nhất là tham vấn tâm lý.

"Đến với Tâm lý học, Thương xác định chuyển ngành nên bạn ấy có ý thức rõ ràng, chú tâm học", thầy nhận xét. "Tôi rất vui và tự hào khi mình và trường có sinh viên đã chuyển ngành thành công như Thương".

Tháng 9 này, Thương sẽ tới Anh để bắt đầu chương trình thạc sĩ. Cô muốn tận dụng tối đa thời gian học để hòa nhập với môi trường quốc tế, tiếp cận với nhiều tài liệu, bài giảng giá trị, cơ hội thực tập trong hệ thống chăm sóc sức khỏe tinh thần ở Anh để làm được nhiều dự án cộng đồng hơn khi về Việt Nam.

Với Thương, bài học về hành trình từ cô gái 20 tuổi bỏ cuộc với bài luận du học đến khi trở thành người phụ nữ 34 tuổi chuẩn bị sang Anh học thạc sĩ là không bao giờ quá muộn để theo đuổi ước mơ, miễn là sẵn sàng và nỗ lực thật lòng.

Thanh Hằng