Năm 2024, Sabin Kumar Chettri, tài xế taxi ở thủ đô Kathmandu bán chiếc xe xăng gắn bó gần một thập kỷ để chuyển sang xe điện (EV). Quyết định này đến sau nhiều năm anh đối mặt với chi phí bảo dưỡng đắt đỏ, thuế cao và giá xăng dầu không ngừng tăng.

Chettri là một trong những người tiên phong của phong trào giao thông xanh ở Nepal. "Công nghệ xe điện ngày càng tốt hơn, tôi muốn tự mình trải nghiệm sớm", nam tài xế nói.

Mỗi ngày, Chettri chạy 130 km, thu nhập 11.000 rupee (hơn 2 triệu đồng). Chi phí sạc xe khoảng 500 rupee (95.000 đồng). Giờ đây, anh không còn lo tìm trạm sạc vì cứ 50-100 km lại có một trạm. Các hãng xe điện còn miễn phí bảo dưỡng 160.000 km đầu tiên, giúp tiết kiệm đáng kể.

Sabin Kumar Chettri, tài xế taxi ở Thủ đô Kathmandu, Nepal bán chiếc xe xăng gắn bó gần một thập kỷ để chuyển sang xe điện (EV). Ảnh: Diwakar Rai/DW

Nepal đang chứng kiến sự bùng nổ của xe điện. Năm 2020 cả nước chỉ có 250 xe, đến năm 2024 con số này vượt 13.000. Xe điện chiếm 76% tổng số xe du lịch và một nửa số xe thương mại hạng nhẹ bán ra. 5 năm trước, con số này gần như bằng không. Thị phần xe điện của Nepal chỉ đứng sau Na Uy, Singapore và Ethiopia, trong khi mức trung bình toàn cầu năm 2024 là 20%.

Sự chuyển dịch này là một phần trong chiến lược quốc gia nhằm giảm phát thải carbon và thay đổi bộ mặt giao thông đô thị.

Ông Suresh Shrestha, kỹ sư cấp cao tại Bộ Cơ sở hạ tầng và Giao thông Nepal (MoPIT), cho biết nhu cầu chuyển sang xe điện của người tiêu dùng tăng rõ rệt, chủ yếu nhờ mức thuế thấp hơn so với xe động cơ đốt trong.

Chính phủ Nepal đề ra chương trình chuyển đổi đầy tham vọng: Đến năm 2030, 90% xe cá nhân và 60% xe công cộng bốn bánh bán ra phải là xe điện. "Để đạt mục tiêu này, chính phủ đang giảm thuế quan, đầu tư vào hệ sinh thái xe điện bằng cách cải thiện cơ sở hạ tầng và tận dụng tối đa nguồn thủy điện, dồi dào", ông Shrestha nhấn mạnh.

Thoát khỏi "bóng ma" ô nhiễm

Kathmandu thường xuyên nằm trong danh sách những thành phố ô nhiễm nhất thế giới. Nồng độ bụi mịn PM2.5 cao hơn 20 đến 35 lần so với mức khuyến nghị của WHO. Khí thải từ 1,75 triệu phương tiện, cháy rừng, khói từ lò gạch, bụi công trường và đốt rác thải ngoài trời tạo nên lớp màn độc hại, đe dọa sức khỏe. Theo Ngân hàng thế giới, ô nhiễm không khí gây ra khoảng 26.000 ca tử vong mỗi năm ở Nepal.

Xe điện trở thành vị cứu tinh. Anh Suman Maharjan, đại lý xe điện ở Kathmandu, chia sẻ: "Xe điện không gây ô nhiễm và không có tiếng ồn. Khách hàng ngày càng quan tâm đến môi trường và muốn tiết kiệm chi phí nhiên liệu, bảo dưỡng". Trong 6 tháng, đại lý của anh bán được 125 chiếc và nhận đặt cọc thêm 250 chiếc.

Một người dân ở thành phố Kathmandu đang sạc xe điện, tháng 7/2025. Ảnh: Diwakar Rai/DW

Dù vậy, Nepal vẫn còn khá non trẻ trong công nghệ xe điện và phụ thuộc gần như hoàn toàn vào nguồn nhập khẩu từ Trung Quốc và Ấn Độ. Chính phủ nước này đang hợp tác chặt chẽ với các đối tác quốc tế để duy trì đà phát triển. "Vẫn còn những thách thức về tiêu chuẩn nhập khẩu và thiếu kỹ thuật viên lành nghề", ông Shrestha thừa nhận.

Ngân hàng thế giới đang nghiên cứu tính khả thi của việc chuyển đổi xe động cơ đốt trong sang xe điện. Các đối tác quốc tế như Cơ quan Hành động Giảm thiểu, Tổ chức Hợp tác Quốc tế Đức (GIZ) và Viện Tăng trưởng Xanh Toàn cầu (GGGI) cũng giúp Nepal đào tạo kỹ thuật viên và mở rộng khả năng tiếp cận các khoản vay mua xe điện.

Ông Shrestha tin rằng khai thác nguồn thủy điện khổng lồ có thể cung cấp năng lượng sạch cần thiết để thúc đẩy việc sử dụng xe điện trên quy mô lớn.

"Nepal đang đi trước trong việc áp dụng xe điện và chủ động cắt giảm khí thải carbon. Với nguồn thủy điện sạch dồi dào, Nepal có vị thế hoàn hảo để dẫn đầu sự chuyển dịch sang giao thông bền vững", ông kết luận.

Ngày càng nhiều xe ôtô điện xuất hiện trên đường phố Nepal. Ảnh: Diwakar Rai/DW

Thủy điện và ưu đãi thuế: Đòn bẩy chiến lược

Nhiều quốc gia đang cố gắng điện hóa đội xe, nhưng lý do ở Nepal rõ ràng hơn với nguồn năng lượng từ các con sông chảy từ dãy Himalaya. Chính phủ Nepal đã đầu tư mạnh vào thủy điện và hạ tầng lưới điện, cung cấp nguồn điện rẻ và không ô nhiễm.

Tuy nhiên, xe điện vẫn quá đắt đỏ để phổ cập ở một quốc gia có GDP bình quân đầu người khoảng 1.400 USD. Vì vậy, chính phủ đã sử dụng mọi đòn bẩy khuyến khích.

Năm 2021, chính phủ đặt mức thuế hải quan và thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xe điện ở mức tối đa 40%, so với 180% đối với xe chạy xăng dầu. Nhờ đó, phiên bản điện của một mẫu SUV Hyundai có giá chưa tới 38.000 USD, trong khi phiên bản chạy xăng là khoảng 40.000 USD.

Cơ quan Điện lực Nepal đã xây 62 trạm sạc, cho phép người dân tự do xây dựng trạm sạc, áp thuế gần như bằng không cho việc nhập khẩu thiết bị và tặng máy biến áp – bộ phận đắt nhất. Chính phủ định giá điện cho các trạm sạc thấp hơn giá thị trường, khiến chi phí đổ xăng cao gấp 15 lần so với sạc điện.

Điều này tạo ra mô hình kinh doanh cho các khách sạn, nhà hàng và doanh nghiệp ven đường tự lắp đặt trạm sạc. Hiện tại, các doanh nghiệp đã lắp đặt khoảng 1.200 bộ sạc, và hàng nghìn bộ khác có thể đã được lắp tại nhà riêng.

Minh Phương (Theo DW, NyTimes)