Dưới góc nhìn của những người trong ngành đầu tư, tài chính gia đình không đơn thuần là kiểm soát chi tiêu và tiết kiệm. Họ đánh giá hành trình này cần hoạch định bài bản từ xác định vai trò, mục tiêu, đến lựa chọn công cụ phù hợp như quỹ đầu tư để hướng tới các mục tiêu dài hạn: giáo dục con cái, mua nhà hay chuẩn bị nghỉ hưu...

Như Vũ Hoàng Việt (39 tuổi, TP HCM), anh cho rằng làm cha mẹ ngày nay không chỉ cần quan tâm đến việc nuôi dạy con cái, mà nên chủ động xây dựng kế hoạch tài chính dài hơi. Gia đình anh duy trì nguyên tắc rõ ràng trong thu chi, chia sẻ trách nhiệm theo từng nhóm mục tiêu. Theo đó, Việt phụ trách phần đầu tư và các mục tiêu tài chính dài hạn, còn vợ quản lý chi tiêu hàng ngày.

Các nhà đầu tư chia sẻ về tài chính gia đình. Ảnh: Dragon Capital

Từ kinh nghiệm cá nhân và thực tế quản lý gia đình, Việt và vợ cùng xây dựng mô hình tài chính dựa trên ba nhóm chính: chi tiêu cá nhân, quỹ sinh hoạt chung và phần dành cho đầu tư. Cách phân bổ này giúp mỗi người chủ động với ngân sách của mình, đồng thời vẫn giữ được sự thống nhất trong các kế hoạch lớn của gia đình.

Bước ngoặt đến khi gia đình có thêm thành viên, từ thời điểm con thứ hai chào đời, Việt bắt đầu chuyển hướng sang tích lũy đều đặn thông qua quỹ đầu tư. Với gia đình anh, điều thay đổi có ý nghĩa nhất không chỉ nằm ở phương pháp đầu tư, mà là ở sự dịch chuyển tư duy - từ ngắn hạn sang dài hạn, từ kỳ vọng sinh lời nhanh sang tích sản bền vững cho tương lai gia đình.

Anh Diệp Quốc Khang (44 tuổi, TP HCM) cũng điều chỉnh chiến lược tài chính khi gia đình có thêm thành viên nhí. Anh đầu tư định kỳ thông qua quỹ mở, trong khi vợ tập trung vào bất động sản. Việc phân chia vai trò theo năng lực và sở trường giúp mỗi người theo sát phần việc của mình nhưng vẫn hài hòa trong mục tiêu chung. Gia đình anh hướng đến ba mục tiêu dài hạn: học phí đại học cho ba con, mua căn nhà thứ hai và xây dựng quỹ hưu trí.

Anh Trương Quốc Tuấn (45 tuổi) nói hai giai đoạn làm bố có những trải nghiệm khác nhau. Khi có con đầu ở tuổi 25, anh chưa có sự chuẩn bị rõ ràng về tài chính, thu nhập và chi tiêu theo kiểu "tới đâu hay tới đó". Nhiều năm sau, khi có con thứ hai, anh chủ động hơn về tài chính và bắt đầu đầu tư vào quỹ mở đều đặn hằng tháng nhằm tích lũy học phí đại học cho con và các khoản dự phòng. "Trước đây tôi chỉ nghĩ đơn giản là tiết kiệm và tiêu xài, nhưng từ khi có con, tôi buộc phải nhìn xa hơn 10-20 năm để hoạch định tương lai", anh Tuấn nói.

Ông Trương Quốc Tuấn chia sẻ về kinh nghiệm quản lý tài chính khi làm bố. Ảnh: NVCC

Quỹ mở - hướng đầu tư cho gia đình

Với các gia đình trẻ, cân bằng giữa chi tiêu hằng ngày và tiết kiệm cho tương lai luôn là thách thức. Quỹ đầu tư được nhiều người lựa chọn vì có thể bắt đầu với số vốn nhỏ, thanh khoản linh hoạt và được quản lý chuyên nghiệp.

Phạm Quỳnh Trang (30 tuổi, TP HCM), đang làm việc trong lĩnh vực tài chính, cho biết gia đình chia ngân sách thành ba phần: cá nhân, sinh hoạt và đầu tư. Cô ưu tiên sử dụng quỹ mở do tính đơn giản, tiết kiệm thời gian và dễ theo dõi. Cô đầu tư định kỳ vào quỹ mở từ vài năm trước, với mục tiêu chuẩn bị học phí cho con và một phần quỹ dự phòng y tế. Theo Trang, đầu tư qua quỹ giúp duy trì kỷ luật tài chính và tiết kiệm thời gian so với việc tự theo dõi thị trường. Người mẹ 9x này lựa chọn quỹ vì sự an toàn vốn tương đối và tính tự động hóa cao, phù hợp với lịch trình bận rộn của một gia đình trẻ.

Phạm Quỳnh Trang hiện làm việc trong lĩnh vực tài chính. Ảnh: NVCC

Chị Lương Thị Mỹ Hạnh (gần 50 tuổi, TP HCM) bắt đầu đầu tư vào quỹ từ nhiều năm qua và sử dụng quỹ cổ phiếu, trái phiếu để hướng tới hai mục tiêu chính là học phí cho con và hưu trí cho hai vợ chồng. Theo chị, đầu tư qua quỹ tận dụng được kiến thức của đơn vị chuyên nghiệp và đảm bảo tính minh bạch trong quản lý. Chị cũng duy trì nguyên tắc: mỗi tháng đầu tư một khoản cố định, không gián đoạn.

Đồng quan điểm, anh Việt cũng nhấn mạnh rằng đầu tư định kỳ qua quỹ là lựa chọn ổn định với những người bận rộn. Anh lựa chọn quỹ theo mục tiêu: ngắn hạn dùng quỹ trái phiếu, dài hạn chọn quỹ cổ phiếu để tăng trưởng. 8x cho rằng việc gắn quỹ với từng mục tiêu cụ thể giúp gia đình dễ dàng theo dõi và điều chỉnh kế hoạch tài chính. Nhà đầu tư này cũng lưu ý việc đầu tư cảm tính, không lập kế hoạch hay dồn tiền vào kênh duy nhất là những sai lầm phổ biến.

Nuôi dưỡng tư duy tài chính cho trẻ nhỏ

Với các gia đình hiện nay, xây dựng tài chính không chỉ là hành động hiện hữu mà cần hình thành tư duy cho thế hệ kế tiếp. Thay vì đợi đến lúc con lớn mới dạy về tiền, nhiều phụ huynh hướng dẫn từ nhỏ qua các tình huống thực tế, lồng ghép kiến thức tài chính vào sinh hoạt hàng ngày.

Chị Phạm Mai Trang chia sẻ về hành trình dạy con hiểu về tài chính. Ảnh: NVCC

Chị Phạm Mai Trang (hơn 40 tuổi, Hà Nội) dạy con phân chia tiền lì xì thành ba nhóm: tiêu dùng, tiết kiệm và đầu tư. Chị dùng ví dụ về các thương hiệu như Vinamilk, FPT để giúp con hiểu về doanh nghiệp và khái niệm sở hữu cổ phần.

Anh Quốc Tuấn tạo điều kiện cho con tiếp cận tài chính qua các việc nhỏ như mua sắm, thanh toán hay nạp điện thoại. Khi con lớn hơn, anh dẫn con đi khảo sát bất động sản và giải thích các quyết định đầu tư nhằm khuyến khích tư duy tích sản từ sớm. "Tôi muốn con thấy rõ rằng tài sản không tự nhiên mà có, nó là kết quả của việc tính toán và kỷ luật tài chính", anh Tuấn nói.

Từ những câu chuyện thực tế, có thể thấy rằng việc xây dựng nền tảng tài chính trong gia đình cần được bắt đầu sớm và có kế hoạch rõ ràng. Việc phân vai hợp lý, xác lập mục tiêu cụ thể, duy trì kỷ luật và sử dụng công cụ phù hợp như quỹ đầu tư sẽ giúp các gia đình chủ động hơn trong quản lý tài chính, đồng thời đảm bảo lộ trình tích lũy bền vững cho tương lai.

Hoàng Đan