"Tôi chọn vị trí có xuất phát điểm thấp để tăng khả năng trúng tuyển", chị Hoài kể về buổi phỏng vấn cuối tháng 6. Ngồi cạnh chị hôm ấy là gần chục ứng viên khác. Tất cả đều trẻ, rành mạng xã hội và giỏi ngoại ngữ hơn. "Chờ đến lượt mà tay tôi toát mồ hôi, tim đập loạn lên", chị kể.

Nhưng khi đến lượt, Hoài lấy lại bình tĩnh. Kinh nghiệm nhiều năm đi làm và cách ứng xử linh hoạt giúp chị nổi bật hơn. Sau hai vòng phỏng vấn, Hoài được chọn. Đầu tháng 8 này, chị bắt đầu công việc mới với mức lương khởi điểm 8,5 triệu đồng. "Sau gần 15 năm đi làm, lần đầu tiên tôi bước vào môi trường tư nhân", chị nói.

Chị Nguyễn Thị Thơi, cán bộ một cửa tại thị trấn Đồi Ngô trước khi nghỉ việc theo Nghị định 178. Ảnh: Nhân vật cung cấp

Tại Bắc Giang, chị Nguyễn Thị Thơi, 41 tuổi, cũng phải hít một hơi dài bước vào bước cuộc phỏng vấn online với một nhà tuyển dụng ở Đức.

"Tôi đã trúng tuyển vị trí nhân viên đóng gói tại một hệ thống siêu thị Đức", chị Thơi nói. Sắp tới chị sẽ xuất ngoại và được sắp xếp làm việc trong một chuỗi nhà hàng.

Cả chị Hoài và chị Thơi đều là công chức, vừa nghỉ việc sau đợt tinh giản và giờ đây - ở tuổi không còn trẻ - đang bắt đầu một chương mới cuộc đời.

Chị Thơi trước là công chức của thị trấn Đồi Ngô (tỉnh Bắc Ninh mới). Sau 15 năm gắn bó, chị thấy công việc ổn định nhưng không còn động lực phát triển. Khi Nghị định 178 về tinh giản bộ máy ban hành, chị viết đơn xin nghỉ.

Trước đây chị đã làm đại lý cho một chương trình giáo dục, hỗ trợ học sinh các khóa học trực tuyến. Chồng chị cũng dự định khi vợ nghỉ việc sẽ mở rộng kinh doanh và thành lập công ty gia đình. "Nhưng tôi lại nuôi giấc mơ lớn hơn", chị nói.

Giấc mơ ấy bắt nguồn từ mong muốn du học Đức của con trai lớn. Khi biết đến chương trình xuất khẩu lao động theo diện chuyển đổi bằng, chị nhìn thấy cơ hội xuất ngoại cho cả gia đình, cải thiện thu nhập và đặt nền móng cho tương lai con cái.

Từ đầu năm 2025 chị và con trai lớn bắt đầu học tiếng Đức, sau đó thuyết phục chồng và con trai thứ hai cùng học. Con lớn mới thi tốt nghiệp xong, đang học tiếng để chuẩn bị du học, còn con trai nhỏ 11 tuổi được bố mẹ lên kế hoạch bảo lãnh sang sau.

Mong muốn rời nhà nước cũng âm ỉ từ lâu trong chị Thu Hoài, một cán bộ tuyên giáo ở Đà Nẵng, nhưng khi có nghị định 178 chị mới có quyết tâm dứt cái mác "nhà nước ổn định".

Hoài nộp đơn xin nghỉ ngay từ đợt đầu tháng 3. Quyết định này khiến người thân lo lắng nhưng bản thân chị không "bước đi trong mơ hồ". Suốt 5 năm qua, chị đã âm thầm chuẩn bị cho cú rẽ lớn nhất cuộc đời bằng việc tìm hiểu về kinh tế vĩ mô, tài chính, chứng khoán, đầu tư bất động sản.

"Khi đọc nghị định 178, tôi thấy đó là một chủ trương mang tính cách mạng. Tôi nhìn ra vấn đề của bản thân và người xung quanh, nên muốn thay đổi", Hoài chia sẻ.

Tự nguyện rời nhà nước không dễ dàng, đặc biệt với những người đã quen với sự ổn định nhiều năm. Hoài cũng từng loay hoay học viết CV, tìm hiểu cách trả lời phỏng vấn. Suốt bốn tháng sau khi nghỉ, chị gần như không rời khỏi bàn học.

Một khó khăn khác ít ai biết, đó là sự đánh đổi cả danh xưng, vị trí, thu nhập lẫn sự tôn trọng quen thuộc. "Hơn 14 năm làm khu vực công, tôi từng đạt giải trung ương, có thành tích nhiều người ao ước. Nhưng giờ xin việc lại từ đầu, tuổi tác bị chú ý, lương chỉ bằng 2/3 trước, lại thêm định kiến 'nhà nước trì trệ, bảo thủ'", chị kể.

Tính đến cuối tháng 6, đã có hơn 43.200 cán bộ, công chức nghỉ việc theo chủ trương sắp xếp, tinh gọn bộ máy. Con số này bao gồm cả nghỉ hưu và nghỉ theo diện thôi việc. Dự kiến, tới đây sẽ có thêm khoảng 90.000 công chức, viên chức tiếp tục rời hệ thống theo lộ trình tinh giản, nâng tổng số người nghỉ lên khoảng 113.000.

Việc rời khỏi hệ thống công quyền, dù theo diện tự nguyện hay chính sách, đang tạo nên một làn sóng chuyển dịch lớn từ khu vực công sang thị trường lao động tự do. Tuy nhiên, theo bà Nguyễn Huyền Hảo, chuyên gia tuyển dụng tại Hà Nội, không phải ai cũng sẵn sàng hòa nhập.

"Nhóm lao động này có am hiểu về hệ thống hành chính - pháp lý, tư duy hệ thống và kỹ năng giao tiếp tốt, nhưng lại thiếu ngoại ngữ, công nghệ, số hóa và sự linh hoạt, năng động", bà Hảo nói.

Khảo sát Talent Guide 2025 của Navigos Group cũng cho thấy thị trường lao động hiện nay đang chịu tác động kép quá trình phục hồi sau đại dịch và làn sóng chuyển đổi số mạnh mẽ. Hai xu hướng nổi bật là sự gia tăng nhu cầu nhân lực trong các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo, phân tích dữ liệu, năng lượng tái tạo; và khái niệm "việc làm bền vững" ngày càng được nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam, đưa vào chính sách phát triển nhân lực.

Để đáp ứng những thay đổi này, doanh nghiệp ngày càng đề cao các kỹ năng như giải quyết vấn đề, tư duy phân tích, giao tiếp hiệu quả, khả năng thích nghi, sáng tạo, cùng hiểu biết công nghệ và ngoại ngữ.

Trước thực tế số lượng lớn lao động từ khu vực công dôi dư sau sắp xếp, ông Vũ Quang Thành, phó Giám đốc Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội, cho biết thành phố đã xây dựng kế hoạch hỗ trợ người lao động sau tinh giản, bao gồm tư vấn việc làm, hỗ trợ học nghề và kết nối tuyển dụng. Nghị định 154 ban hành giữa tháng 6 cũng mở ra cơ hội học nghề cho người dưới 45 tuổi đang làm công việc không đúng chuyên môn nhưng có nguyện vọng thôi việc.

Trung tâm đã thu thập nhu cầu tuyển dụng từ doanh nghiệp, xây dựng cơ sở dữ liệu và sẵn sàng tư vấn sát với năng lực người lao động, nhằm giúp họ nhanh chóng quay lại thị trường. Đơn vị cũng vận động doanh nghiệp tiếp nhận và ưu tiên tuyển dụng nhóm lao động rời khu vực công.

Tuy nhiên đến nay trung tâm chưa ghi nhận trường hợp nào trong nhóm nghỉ sau tinh giản tìm đến nhờ hỗ trợ tìm việc.

Thực tế cho thấy, nhiều người đã tự chuẩn bị từ trước. Thêm vào đó khoản trợ cấp nhận được không chỉ là điểm tựa tài chính, còn là bàn đạp giúp họ khởi động hành trình mới.

Như chị Hoài - người rời nhiệm sở với 955 triệu đồng - đã bước vào môi trường mới với tâm thế rất chủ động. "Việc đi làm ở trường học là một trải nghiệm mới, với tôi có ý nghĩa hơn là lĩnh lương", chị chia sẻ.

Chính thức nghỉ việc từ đầu tháng 7, chị Thơi nhận khoản chi trả chế độ hơn 800 triệu đồng. Một phần được chị đóng thêm 5 năm bảo hiểm xã hội, đảm bảo đủ điều kiện nhận 55% lương hưu sau này. Phần còn lại, chị dành cho kế hoạch xuất ngoại của cả gia đình. Theo kế hoạch chị sẽ bay muộn nhất trong vòng ba tháng tới, sau đó đến ông xã và các con.

Cựu công chức này mong câu chuyện của mình sẽ tiếp thêm động lực cho hơn 100.000 người nghỉ việc sau tinh gọn bộ máy.

"Rời khỏi nhà nước không phải là dấu chấm hết. Nó có thể mở ra một chương mới, nơi tinh thần dám nghĩ, dám làm chính là tấm hộ chiếu uy quyền nhất", chị nói.

Phan Dương