Chủ trì họp về giải phóng mặt bằng dự án đường sắt tốc độ cao Bắc Nam chiều 16/6, Phó thủ tướng Trần Hồng Hà giao Bộ Tài chính hướng dẫn bố trí vốn, gửi 15 tỉnh thành có tuyến đường đi qua để triển khai; Bộ Xây dựng, Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp địa phương tổ chức thực hiện.

Theo Phó thủ tướng, tuyến đường sắt có ý nghĩa chiến lược trong phát triển kinh tế xã hội, kết nối vùng miền, nên giải phóng mặt bằng cần được tiến hành khẩn trương, bài bản, đúng quy định. Mục tiêu là bắt đầu triển khai trong tháng 8, bao gồm cả tái định cư - bước khởi động cho dự án.

Bộ Xây dựng được giao làm việc trực tiếp với từng địa phương để rà soát thực địa, đặc biệt tại các đoạn tuyến đi qua vùng lõi rừng tự nhiên, khu vực quốc phòng, an ninh, di sản văn hóa hoặc khu dân cư đông đúc. Dù hướng tuyến mới chỉ xác định trên bản đồ, địa phương cần chủ động xác định diện tích đất, dân cư bị ảnh hưởng để lên phương án cụ thể.

Địa phương cũng được yêu cầu điều chỉnh quy hoạch xung quanh các nhà ga nhằm tối ưu kết nối giao thông, phát triển đô thị hiện đại. Trong khi hồ sơ thiết kế chưa hoàn chỉnh, các tỉnh được tạm gửi đề xuất phần tái định cư để cấp vốn, không để xảy ra tình trạng đùn đẩy trách nhiệm giữa các bộ ngành.

Phó thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì họp về dự án giải phóng mặt bằng tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc Nam, chiều 16/6. Ảnh: Minh Khôi

Phó thủ tướng yêu cầu mỗi tỉnh lập Ban chỉ đạo và tổ giúp việc điều hành trực tiếp việc giải phóng mặt bằng và tái định cư, có thể phân cấp cho xã nhưng phải chịu trách nhiệm trước Trung ương.

Theo Thứ trưởng Xây dựng Bùi Xuân Dũng, tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc Nam dài 1.541 km, từ ga Ngọc Hồi (Hà Nội) đến ga Thủ Thiêm (TP HCM), đi qua 15 tỉnh, thành sau sáp nhập. Tuyến có 23 ga, trong đó 5 ga hàng hóa; nhu cầu sử dụng đất khoảng 10.800 ha, với hơn 120.000 hộ dân phải tái định cư.

Bộ đã bàn giao hồ sơ thiết kế sơ bộ và ranh giới giải phóng mặt bằng cho 20 địa phương. Tuy nhiên đến nay mới có Ninh Bình thành lập Ban chỉ đạo; Vĩnh Phúc, Phú Yên, Hà Tĩnh, Thanh Hóa và Ninh Bình hoàn thành rà soát nhu cầu tái định cư; duy nhất TP Huế lập kế hoạch triển khai. Trong khi đó, các địa phương phải hoàn thành giải phóng mặt bằng trước tháng 12/2026 để kịp bàn giao cho nhà thầu thi công.

Một số tỉnh kiến nghị được ứng vốn để làm hạ tầng tái định cư, hỗ trợ xác định hướng tuyến chính thức tránh đi qua khu tái định cư hoặc di tích, đề nghị Trung ương hỗ trợ vốn bồi thường.

Phó chủ tịch TP Hà Nội Nguyễn Mạnh Quyền đề xuất chọn các nhà ga lớn như Ngọc Hồi hoặc Thường Tín, nơi có điều kiện thuận lợi để khởi công dự án vào ngày 19/8.

Trong khi đó, Phó chủ tịch TP HCM Bùi Xuân Cường đề nghị tích hợp mô hình phát triển đô thị theo hướng giao thông (TOD) tại ga Thủ Thiêm và bãi đậu tàu khoảng 60,5 ha để khai thác hiệu quả hạ tầng đường sắt.