Góp ý về lộ trình áp dụng quy định kiểm soát khí thải xe môtô, xe máy lưu hành do Bộ Nông nghiệp và Môi trường soạn thảo, Cục Đăng kiểm Việt Nam cho rằng việc kiểm định khí thải đồng loạt với xe máy từ đầu năm 2027 tại Hà Nội và TP HCM không đảm bảo tính khả thi, gây ùn tắc vì số xe máy ở hai thành phố lớn hơn nhiều năng lực của các cơ sở kiểm định.

Cục Đăng kiểm Việt Nam đề xuất kéo giãn lộ trình, thay vì cùng áp dụng từ 1/7/2027 với tất cả xe môtô, xe gắn máy, Hà Nội và TP HCM kiểm định khí thải từ 1/7/2027 với xe sản xuất trước năm 2008 (áp dụng tiêu chuẩn khí thải mức 1). Từ 1/7/2029, kiểm định khí thải xe máy sản xuất trước 2016 (áp dụng mức 2); từ 1/1/2032 áp dụng với xe sản xuất trước 2026 (mức 3).

Các thành phố trực thuộc trung ương còn lại (Hải Phòng, Đà Nẵng, Huế, Cần Thơ) áp dụng tương tự Hà Nội, TP HCM, nhưng lộ trình lùi một năm. Các địa phương khác kiểm định khí thải xe máy mức 1 từ 1/1/2029 với xe sản xuất từ 2008 trở về trước và mức 2 từ 1/1/2031 với xe sản xuất từ năm 2009 trở đi.

Xe máy ở Hà Nội và TP HCM được đề xuất kiểm soát khí thải từ năm 2027. Ảnh: Thanh Huế

Cục Đăng kiểm Việt Nam đánh giá theo phương án đề xuất, trong hai năm đầu theo lộ trình về cơ bản có thể đáp ứng được nhu cầu kiểm định của người dân tại tất cả địa phương.

Việc quy định mức khí thải theo hướng dần nâng cao tiêu chuẩn tại các thành phố có mật độ dân cư cao để người dân có thời gian sửa chữa, nâng cấp hoặc thay thế xe. Các xe có tiêu chuẩn khí thải thấp, không đáp ứng được tại thành phố lớn có thể về vùng nông thôn, nơi có mật độ dân cư thấp để hoạt động. Khi cấp giấy chứng nhận kiểm định khí thải xe môtô, xe gắn máy, cơ sở kiểm định cần nêu rõ mức khí thải xe đạt được để người dân biết và sử dụng đúng vùng địa lý cho phép.

Cơ quan đăng kiểm cũng đề xuất các địa phương huy động nguồn lực hỗ trợ nhóm người có thu nhập thấp thay thế phương tiện đã sử dụng nhiều năm, khi không đáp ứng mức khí thải trên địa bàn. Bộ Tài chính có chính sách ưu đãi về thuế, phí để hỗ trợ người dân chuyển đổi phương tiện và phát triển cơ sở kiểm định khí thải.

Trước đó, theo lộ trình được Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất, từ 1/1/2027 Hà Nội và TP HCM bắt đầu kiểm định khí thải. Từ 1/1/2028 áp dụng đối với xe máy tại 4 thành phố trung ương gồm Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ, Huế. Từ 1/1/2030 áp dụng với các địa phương còn lại.

Với xe máy sản xuất trước năm 2008, khi kiểm định áp dụng tiêu chuẩn khí thải mức 1; từ 2008 đến 2016 áp dụng mức 2; từ 2017 đến 2026 áp dụng mức 3...

Cục Đăng kiểm đánh giá để phục vụ phương tiện theo dự thảo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, TP Hà Nội cần thêm 340 cơ sở kiểm định khí thải, TP HCM cần thêm 400 cơ sở, tương ứng cần thêm hơn 700 đăng kiểm viên hạng 3 trở lên, hơn 700 thiết bị phân tích khí thải. Tuy nhiên, nguồn lực đăng kiểm viên hạn chế, chưa có chính sách ưu đãi cho các cơ sở kiểm định đầu tư thiết bị nên chưa khuyến khích họ đầu tư. Cùng với đó, phần mềm quản lý kiểm định khí thải xe máy cần thời gian triển khai 12-18 tháng.

Cả nước hiện có hơn 70 triệu môtô, xe máy, trong đó có 19,7 triệu xe sản xuất từ năm 2008 trở về trước; 21,5 triệu xe từ năm 2009 đến 2016; 23,5 triệu xe từ năm 2017 đến nay. Trong đó, Hà Nội và TP HCM có lượng xe máy lớn nhất cả nước, lần lượt 5,6 và 8,6 triệu xe.

Đoàn Loan