Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi có hiệu lực từ ngày 1/7 bổ sung nhiều nhóm đóng bắt buộc, trong đó có chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh có đăng ký. Chính phủ đang xây dựng nghị định hướng dẫn, đặt ra lộ trình đóng với nhóm này. Cụ thể, từ ngày 1/7/2025 áp dụng với chủ hộ kinh doanh của hộ đăng ký nộp thuế theo phương pháp kê khai. Các chủ hộ còn lại bắt buộc tham gia từ 1/7/2029.

Như vậy so với dự thảo hồi tháng 2, lộ trình đã rút ngắn lại còn hai mốc thời gian 2025 và 2029 thay vì 2025, 2027 và 2029. Bộ Nội vụ (cơ quan soạn thảo) giải thích đặt lộ trình giúp giảm áp lực phải tham gia ngay với nhóm chủ hộ của hộ kinh doanh nhỏ lẻ. Ngành bảo hiểm xã hội cũng có thời gian chuẩn bị cho việc quản lý người tham gia.

Tiểu thương buôn bán trên phố Hàng Mã, Hà Nội. Ảnh: Giang Huy

Mức đóng của nhóm này dự kiến bằng 25% bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH, gồm 22% vào Quỹ Hưu trí tử tuất và 3% vào Quỹ Ốm đau thai sản. Luật cũng cho phép chủ hộ được chọn tiền lương làm căn cứ đóng nhưng thấp nhất bằng tham chiếu, cao nhất bằng 20 lần tham chiếu tại thời điểm đóng. Sau ít nhất 12 tháng đóng, nhóm này được lựa chọn lại tiền lương làm căn cứ tham gia.

Tham chiếu hiện hành là 2,34 triệu đồng. Nếu chủ hộ kinh doanh chọn mức thấp nhất làm căn cứ đóng thì mỗi tháng trích 585.000 đồng, cao nhất là 11,7 triệu đồng.

Hộ kinh doanh do một cá nhân hoặc một nhóm người gồm các cá nhân là công dân Việt Nam đủ 18 tuổi có năng lực hành vi dân sự đầy đủ, hoặc một hộ gia đình làm chủ được đăng ký kinh doanh tại một địa điểm và sử dụng dưới 10 lao động. Chủ hộ kinh doanh là cá nhân hoặc một người trong hộ gia đình được các thành viên khác ủy quyền làm đại diện hộ kinh doanh.

Năm 2024, cả nước có khoảng 80.000 hộ kinh doanh nộp thuế theo phương pháp kê khai, hơn 2 triệu hộ nộp thuế theo phương pháp khoán. Nhiều trường hợp chủ hộ kinh doanh hết tuổi lao động, đang hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH, trợ cấp hàng tháng khác hoặc đang tham gia BHXH bắt buộc theo nhóm đối tượng khác.

Hồng Chiêu