Ngày 14/4, Thủ tướng phê duyệt Đề án sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp.

Theo định hướng của Bộ Chính trị, Ban Bí thư và kết luận của Trung ương tại hội nghị lần thứ 11, đề án bãi bỏ cấp huyện - cấp trung gian. Mô hình thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương, thị xã, quận, huyện và thị trấn hiện tại cũng không còn được duy trì.

Hiện cả nước có 84 thành phố trực thuộc tỉnh, 53 thị xã và hai thành phố trực thuộc thành phố trực thuộc trung ương (Thủ Đức và Thủy Nguyên). Tất cả đều được xác định là đơn vị hành chính cấp huyện theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương hiện hành.

Một góc TP Vinh, tỉnh Nghệ An. Tháng 3/2025. Ảnh: Đức Hùng

Huyện đảo và thành phố đảo sẽ được gọi là đặc khu

Quyết định của Thủ tướng nêu cấp xã sau sáp nhập phải đảm bảo gần dân, sát dân và phục vụ nhân dân tốt nhất. Đơn vị hành chính mới sau khi sáp nhập các phường sẽ là phường; sáp nhập các xã, thị trấn sẽ là xã.

Các huyện đảo và thành phố đảo hiện nay sẽ chuyển thành cấp xã, mang tên gọi đặc khu. 11 huyện đảo trên cả nước sẽ trở thành đặc khu thuộc tỉnh, gồm Vân Đồn, Cô Tô, Cát Hải, Trường Sa, Hoàng Sa, Phú Quý, Kiên Hải, Bạch Long Vĩ, Cồn Cỏ, Lý Sơn, Côn Đảo. Riêng thành phố Phú Quốc (Kiên Giang) có thể hình thành hai đặc khu là Phú Quốc và Thổ Châu do cấp có thẩm quyền đã đồng ý tách xã Thổ Châu thành một huyện riêng.

Việc sáp nhập các xã làm thay đổi địa giới hành chính huyện sẽ không cần xem xét các điều kiện, tiêu chuẩn. Các xã có vị trí biệt lập, khó kết nối giao thông hoặc có vị trí đặc biệt quan trọng về quốc phòng, an ninh và chủ quyền quốc gia sẽ không bắt buộc sáp nhập. Sau sáp nhập, số lượng cấp xã dự kiến giảm từ 60% đến 70%, nhưng vẫn đảm bảo sự hợp lý về diện tích và quy mô dân số giữa các đơn vị hành chính mới.

Cân nhắc yếu tố lịch sử, văn hóa, quốc phòng khi sáp nhập

Đề án cũng nêu các nguyên tắc sắp xếp đơn vị hành chính, ngoài tiêu chí diện tích và dân số, cần cân nhắc kỹ lưỡng yếu tố lịch sử, truyền thống, văn hóa, dân tộc, vị trí địa lý, trình độ phát triển kinh tế xã hội, hạ tầng giao thông, công nghệ thông tin, quốc phòng, an ninh và hội nhập quốc tế.

Thủ tướng lưu ý mục tiêu cao nhất của việc sắp xếp là phát triển đất nước, mở rộng không gian phát triển, phát huy vai trò của các vùng động lực, hành lang kinh tế và cực tăng trưởng. Ưu tiên sắp xếp các đơn vị hành chính ở miền núi, đồng bằng và ven biển, đồng thời kết hợp hài hòa các đơn vị liền kề để hỗ trợ phát triển kinh tế nhanh và bền vững.

Đề án cũng ưu tiên bố trí các khu kinh tế, công nghiệp, đô thị, cảng biển, logistics, hồ chứa nước, đập thủy điện... trong phạm vi một xã, phường để thuận lợi quản lý.

Theo Nghị quyết 60 của Trung ương ban hành ngày 12/4, 11 tỉnh, thành sẽ giữ nguyên trạng gồm Hà Nội, Huế, Lai Châu, Điện Biên, Sơn La, Lạng Sơn, Quảng Ninh, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Cao Bằng. 52 địa phương sẽ sáp nhập để còn lại 23 tỉnh, thành. Cả nước sẽ có 34 đơn vị hành chính cấp tỉnh (28 tỉnh và 6 thành phố trực thuộc Trung ương).

Theo chủ trương đã thống nhất, chính quyền địa phương sẽ được tổ chức theo hai cấp (tỉnh và xã). Cấp huyện sẽ chấm dứt hoạt động sau khi Quốc hội thông qua việc sửa đổi, bổ sung Hiến pháp 2013 và Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2025.

Vũ Tuân