Thiên Nhất tại một giải đấu ở Bắc Kinh, Trung Quốc năm 2019. Ảnh: Fitz

Thiên Nhất trước khi "nhúng chàm", luôn tự xưng là kỳ thủ số một hành tinh. Xét theo Elo, hệ số của anh cũng cao nhất Trung Quốc khoảng 10 năm liên tiếp. Kỳ thủ có biệt danh "Ngoại Tinh Nhân" (người ngoài hành tinh) cũng nhiều lần vô địch quốc gia nhất trong thế kỷ 21. Tuy nhiên, 22 vụ mua độ và hai vụ bán độ đã bị phanh phui đã lấy đi của anh gần như tất cả.

Thậm chí, không ít người bắt đầu nghi ngờ liệu trình độ của Thiên Nhất có vượt xa các đối thủ, hay có xứng đáng đứng vị trí số một cờ tướng Trung Quốc cũng như thế giới.

Tiêu chí trực tiếp để xác định thứ tự kỳ thủ chính là Elo. Thiên Nhất và Duy Đồng bỏ xa các đối thủ còn lại trong cuộc đua song mã 10 năm qua. Nhưng cơ quan điều tra cho thấy hai kỳ thủ này đã hối lộ đối thủ không chỉ để thắng các giải đấu, mà còn để tích lũy Elo. Duy Đồng muốn vượt mặt Thiên Nhất. Và ngược lại, Thiên Nhất không muốn mất vị trí số một vào tay đàn em.

Biểu đồ trên cho thấy Duy Đồng có lúc bỏ xa phần còn lại, nhưng chính anh cũng còn cách Thiên Nhất một khoảng khá xa. Theo bảng thứ tự Elo cũ cuối cùng, Thiên Nhất có hệ số 2.802, Duy Đồng 2.754 và người đứng thứ ba Thân Bằng chỉ 2.632.

Thiên Nhất đã mua độ 22 lần, đem về cho anh 22 trận thắng. Giả sử các trận này đều tính Elo, hệ số được lợi bất chính của anh có thể lên tới hơn 100 Elo. Nhưng nếu không mua độ, hệ số của anh vẫn có thể chỉ thấp hơn Duy Đồng. Đó là chưa kể Duy Đồng cũng đã bị cấm thi đấu trọn đời vì mua bán độ. Kỳ thủ 31 tuổi từng thắng 22 ván liên tiếp tại Giáp Cấp Liên Tái 2021, gây ra nhiều nghi vấn.

Không chỉ Thiên Nhất và Duy Đồng, phần lớn kỳ thủ hàng đầu Trung Quốc cũng dính tội hối lộ và nhận hối lộ trong hơn 10 năm qua. Số ván cờ họ mua bán độ có thể lên tới vài chục. Vì thế, Elo có thể không phải thước đo hoàn hảo để đánh giá trình độ kỳ thủ.

Một tiêu chí khác là tỷ lệ giành điểm và tỷ lệ thắng suốt sự nghiệp. Trong cờ tướng, kỳ thủ thắng được hai điểm, hòa một điểm, thua không được điểm. Kỳ thủ thắng hai, hòa một trong ba ván sẽ có tỷ lệ giành điểm là 83% (5 điểm/6 điểm tối đa).

Tỷ lệ giành điểm sự nghiệp 1.876 ván chuyên nghiệp của Thiên Nhất là 71%, với 967 chiến thắng, 738 hòa và 171 thua. Tỷ lệ thắng của anh cũng lên tới 52%. Cả hai thông số này, Thiên Nhất đều nhỉnh hơn Duy Đồng và vượt trội các đối thủ trong Top 10 Trung Quốc.

Từ bảng trên, có thể thấy rõ chênh lệch trình độ giữa các kỳ thủ trong Top 10. Đứng đầu là Thiên Nhất, sau đó lần lượt đến Duy Đồng, Hứa Ngân Xuyên, Tưởng Xuyên và Triệu Hâm Hâm. Các kỳ vương như Tạ Tĩnh, Lữ Khâm hay Tôn Dũng Chinh đều có tỷ lệ giành điểm trong sự nghiệp từ 60% trở xuống.

Nếu coi 22 ván Thiên Nhất đã hối hộ để thắng chỉ có kết quả hòa, tỷ lệ giành điểm của anh vẫn không đổi là 71%. Bởi với 1.876 ván đã chơi trong sự nghiệp, thay đổi kết quả vài chục ván không ảnh hưởng nhiều tới tỷ lệ chung. Nói cách khác, trung bình mỗi ván đấu, Thiên Nhất giành 71% số điểm, còn đối thủ của anh chỉ đạt 29%.

Thiên Nhất đã gặp 378 đối thủ trong sự nghiệp. Trong những đối thủ đã gặp hai trên bốn ván, không ai có tỷ lệ giành điểm cao hơn Thiên Nhất ở những cuộc đối đầu. Chỉ hai kỳ thủ có thành tích đối đầu ngang ngửa anh, là Trần Hoằng Thịnh (2 thắng, 3 hòa, 2 thua) và Ngân Xuyên (7 thắng, 20 hòa, 7 thua).

Thiên Nhất nhỉnh hơn về đối đầu, khi có tỷ lệ giành điểm trước Tưởng Xuyên 51%, Duy Đồng 52%, Mạnh Thần 57%, Hâm Hâm 58%, Lữ Khâm 62% hay Hồng Trí 65%. Từ Siêu là kỳ vương, nhưng thua tới 17, hòa 10 và chỉ thắng một ván trước Thiên Nhất.

Không có kỳ thủ nào ngoài Thiên Nhất đạt tỷ lệ giành điểm 50% trở lên với mọi đối thủ. Ngân Xuyên đối đầu ngang ngửa Thiên Nhất, nhưng chỉ đạt 43% số điểm trước Mạnh Thần, 44% trước Lý Thiểu Canh và 49% trước Hâm Hâm. Duy Đồng cũng chỉ giành 48% số điểm trước cả Thiên Nhất và Ngân Xuyên.

Từ Elo, thành tích chung trong sự nghiệp tới kết quả đối đầu các kỳ thủ mạnh, Thiên Nhất đều áp đảo phần còn lại. Nếu không mua độ, anh có thể sẽ mất vị trí số một vào tay Duy Đồng ở thời điểm nào đó, nhưng sẽ không mất nhiều thời gian để lấy lại vị trí. Đó là chưa kể chính Duy Đồng cũng mua bán độ để thắng giải và kiếm Elo.

Xét về số danh hiệu cá nhân quốc gia trong thế kỷ 21, Thiên Nhất cũng dẫn đầu với bốn danh hiệu. Nếu không tính chức vô địch đầu tiên năm 2012, khi anh mua độ từ Tôn Dật Dương, kỳ thủ sinh năm 1989 vẫn dẫn đầu. Anh cũng 7 lần giành giải "Xạ Thủ Vương" ở Giáp Cấp Liên Tái, thành tích tốt nhất. Nếu bỏ đi hai lần Thiên Nhất mua độ để giành giải này, cũng không có kỳ thủ nào làm được như anh.

Nhưng, cám dỗ của các danh hiệu, niềm tự hào với vị trí số một và lũng đoạn nền cờ tướng đã kết thúc sự nghiệp của một kỳ nhân như Thiên Nhất.

Xuân Bình tổng hợp