Lễ khai mạc FIFA Club World Cup 2025 tại sân Hard Rock, Miami, Mỹ ngày 14/6/2025.

Đầu tháng 6, tại thành phố Santiago del Estero ở miền bắc Argentina, đội bóng có tên Platense đã đánh bại Huracan 1-0 để vô địch Apertura - một trong hai giai đoạn của giải VĐQG Argentina, bên cạnh Clausura. Bàn thắng quyết định là một cú sút xa đẹp mắt từ ngoài vòng cấm của Guido Mainero, mang lại danh hiệu đầu tiên trong lịch sử 120 năm của Platense.

Ít được biết đến trên bản đồ bóng đá thế giới, song Platense là một CLB độc đáo của Argentina. Họ được đặt biệt danh là "Con mực" vì sân nhà thuở sơ khởi được xây trên một vùng đầm lầy. Các cầu thủ Platense cũng thường chơi tốt hơn trong điều kiện ẩm ướt, như nhà báo Antonio Palacio Zino từng mô tả: "Các cầu thủ Platense di chuyển như những con mực trong làn mực chúng tiết ra".

Không một người hâm mộ nào của Platense dám mơ đến viễn cảnh này. Cũng như nhiều nhà vô địch không ngờ tới khác trên thế giới trong mùa giải vừa qua – từ Newcastle, Crystal Palace (Anh), Aberdeen (Scotland), Union Saint-Gilloise (Bỉ) cho đến Stuttgart (Đức) – đây là lúc họ có dịp nhìn lại, tưởng nhớ những người thân, bạn bè đã qua đời - những người hẳn sẽ rất tự hào nếu được chứng kiến thời khắc đội bóng vô địch.

"Trong khoảnh khắc như thế này," một trong hai HLV đồng dẫn dắt Platense là Favio Orsi, chia sẻ. "Tôi nghĩ về cha tôi. Tôi đến với bóng đá nhờ cha tôi. Tôi cảm ơn cuộc đời vì tất cả những gì tôi đã chia sẻ với ông".

Nhiều người tự hỏi vì sao bóng đá lại mang ý nghĩa quan trọng trong một số thời điểm như vậy. Câu trả lời là bởi khả năng kết nối cộng đồng, khơi gợi sự suy ngẫm và một nỗi nhớ đầy xúc cảm, như lời kể của JL Carr, tác giả cuốn tiểu thuyết bóng đá nổi tiếng ở Anh How Steeple Sinderby Wanderers Won the FA Cup: "Thật buồn khi biết rằng những ngày ấy, dù thắng hay thua, sẽ không bao giờ trở lại. Những gương mặt thân quen ấy cũng không thể tụ họp một lần nữa".

Cầu thủ Platense vỗ tay cảm ơn các CĐV sau khi lần đầu vô địch Argentina. Ảnh: CA Platense

Nhưng trong thế giới bóng đá ngày nay, có những thứ dần trở nên quan trọng hơn, thay vì niềm vui thuần khiết ấy. Với nhiều CLB, là quyền lực, điển hình nhất là sự kiện ra đời của "Super League" từng rúng động bóng đá châu Âu vào giữa tháng 4/2020.

Với một bộ phận người hâm mộ, họ cảm nhận được sức hút của các CLB nhỏ với những câu chuyện cổ tích kiểu như Platense. Nhưng trong mắt các CLB lớn, điều đó chỉ cản trở kế hoạch lớn lao của họ. Sự thống trị cần được duy trì và đều đặn, và cách tốt nhất là tạo ra một nhóm siêu CLB giàu có, đến mức biến các giải đấu quốc nội thành "khu vườn" của họ, cuối cùng dẫn những đội bóng này đến một "Super League" toàn cầu.

FIFA Club World Cup ra đời vì lý do gì? Không khó để trả lời: tiền. Nhưng FIFA sẽ không bao giờ thừa nhận rằng giải đấu mới của họ, hay chính xác là "đứa con" của Chủ tịch Gianni Infantino, là một "Super League" toàn cầu, hòng làm giảm tầm ảnh hưởng của UEFA và Champions League.

Sự phân hóa tài chính trong bóng đá đã là một vấn đề lớn. Trong thập kỷ qua, các giải VĐQG châu Âu chủ yếu được thống trị bởi một hoặc hai CLB. Mùa giải trước cho thấy Ngoại hạng Anh có thể đang tiến tới một tình trạng "công bằng" hơn, nhờ các hợp đồng phát sóng giá trị cao và quy định về lợi nhuận và bền vững (dù phải trả giá bằng sự suy yếu của giải hạng Nhất Anh - Championship và phần còn lại của thế giới). Nhưng ngay cả điều đó cũng sẽ bị thách thức bởi tác động của FIFA Club World Cup, phần lớn được tài trợ bởi Arab Saudi và Qatar.

Quỹ Đầu tư Công Arab Saudi (PIF), cũng là chủ sở hữu của Newcastle và những CLB bóng lớn nhất đất nước Tây Á, đã đầu tư vào DAZN - đơn vị mua bản quyền phát sóng FIFA Club World Cup, trước khi trở thành đối tác chính thức của giải đấu hôm thứ Năm tuần trước. Qatar Airways cũng được công bố là đối tác chỉ 48 tiếng trước đó. Việc các thỏa thuận tài trợ lớn được hoàn tất chưa đầy hai tuần trước trận khai mạc thực sự là điều bất thường.

Giả sử một đội như Chelsea vô địch FIFA Club World Cup, họ sẽ nhận khoảng 125 triệu USD tiền thưởng và phí tham dự – tương đương thu nhập của một đội trung bình thấp ở Ngoại hạng Anh trong cả mùa giải – chỉ trong một tháng diễn ra giải đấu. Ngoại hạng Anh không phải là vấn đề chính. Giải đấu này đủ lớn và giàu có để hấp thụ một CLB đột nhiên nhận 125 triệu USD. Nhưng các giải đấu ở các nền bóng đá khác thì không.

Auckland City, đội bóng đến từ Dettol Northern League – một giải đấu nghiệp dư ở đảo Bắc New Zealand – sẽ nhận khoảng 3,5 triệu USD chỉ cho việc tham dự FIFA Club World Cup, bất kể có thua ở mọi trận vòng bảng. Trong khi đó, Dettol Northern League giới hạn chi phí bỏ ra cho một cầu thủ của các CLB ở mức 94 USD mỗi tuần. Trong bối cảnh như vậy, 3,5 triệu USD là một khoản tiền khổng lồ.

Hãy nhìn vào trường hợp của Platense. Tiền thưởng cho chức vô địch Apertura Argentina tuần trước của họ là 500.000 USD. Trong khi đó, hai đại diện của Argentina ở FIFA Club World Cup, là Boca Juniors và River Plate, sẽ nhận ít nhất 15 triệu USD chỉ cho việc tham dự, chưa xét đến thành tích có được ở từng giai đoạn giải đấu diễn ra. Con số này cao gấp 30 lần tiền thưởng vô địch quốc nội. Nếu Boca đánh bại Auckland City, họ sẽ nhận thêm 2 triệu USD. Nếu Boca hoặc River lọt vào vòng 1/8, mỗi đội sẽ có thêm 6,7 triệu USD.

Với tình hình tài chính phức tạp của hầu hết các CLB ở Argentina, sẽ là một sai lầm trầm trọng nếu không biết cách chuyển đổi số tiền thưởng này thành sự thống trị, đặc biệt là khi Boca và River vốn đã có lợi thế vượt trội từ trước.

Dù chỉ diễn ra bốn năm một lần, với hầu hết các đội bóng, việc tham gia Club World Cup sẽ tự tạo ra một chu kỳ lặp lại, giúp vài chục CLB trở nên giàu có vô hạn so với các đối thủ trong nước. Điều đó có nguy cơ phá vỡ sự cân bằng mong manh của các giải đấu địa phương và hủy hoại những cuộc cạnh tranh vốn đã duy trì bóng đá nơi đây trong nhiều thập kỷ.

Chưa biết tương lai sẽ thế nào, nhưng rõ ràng việc các giải đấu bản địa bị bóp méo tài chính là điều mà một tổ chức quản lý toàn cầu hiệu quả nên cân nhắc, thậm chí là bảo vệ. Thế nhưng, FIFA dường như lại đang tạo ra điều đó.

Hoàng Thông (theo Guardian)