Quả Bóng Vàng được tạp chí France Football trao từ năm 1956, là giải thưởng cá nhân danh giá nhất bóng đá.

Quy trình lập danh sách ứng viên. Ngay sau khi công bố danh sách 30 ứng viên đề cử cho Quả Bóng Vàng 2025, đích thân Ban biên tập của tạp chí France Football (Pháp) – đơn vị chủ quản giải thưởng – đã thông tin quy trình tuyển chọn.

Ở phần mở đầu, tạp chí này khẳng định ngoài 20 cái tên hiển nhiên, luôn có khoảng 15 trường hợp khiến họ phải suy nghĩ, tranh luận, và đôi khi đưa ra quyết định khó khăn. Bên cạnh hiệu suất hoặc màn trình diễn cá nhân và thành tích tập thể, ban tổ chức còn phải cân nhắc đến vị trí thi đấu, CLB chủ quản, giải đấu mà cầu thủ đó tham gia để đảm bảo sự đa dạng của bóng đá.

"Chúng tôi xin trấn an, danh sách này không được quyết định trong năm phút trên một góc bàn nào đó giữa chỉ vài người trong cuộc", thông báo cho biết thêm, xen lẫn chút hài hước. "Tham gia vào quá trình này là đội ngũ biên tập của chúng tôi, các thành viên thuộc ban bóng đá của tờ L’Équipe – dĩ nhiên không phải ban rugby hay bơi lội. Dù rất yêu quý họ, chúng tôi không muốn thấy Antoine Dupont hay Leon Marchand (những VĐV rugby và bơi lội nổi tiếng của Pháp) lọt vào danh sách 30 đề cử. Thêm vào đó, đội ngũ này bao gồm ít nhất một thành viên ban giám khảo quốc tế của Quả Bóng Vàng, và trong năm nay – tiếp nối truyền thống với sự tham gia của một số cựu danh thủ như những năm trước – có sự góp mặt của Luis Figo, chủ nhân giải thưởng năm 2000, cùng Fabio Capello, HLV vô địch Champions League với AC Milan năm 1994".

Tạp chí lừng danh nước Pháp giải thích tiếp: "Việc có góc nhìn quốc tế luôn là điều tốt để tránh bị bó hẹp trong lăng kính quá thiên về Pháp. Tổng cộng, 14 người đã tham gia xây dựng danh sách cho kỳ Quả Bóng Vàng lần thứ 69 này. Cụ thể, mỗi người đưa ra danh sách 30 cầu thủ, 10 tài năng trẻ cho hạng mục Kopa Trophy, 10 thủ môn cho Yashin Trophy, 5 HLV cho Johan Cruyff Trophy và các CLB xuất sắc của mùa giải. Sau đó, họ chỉ cần đếm phiếu, rồi họp lại để đưa ra quyết định cuối cùng... Tuy nhiên, không có danh sách nào của một người giống hoàn toàn với người khác, và các cuộc tranh luận thường trở nên sôi nổi khi một cầu thủ tiến gần đến ngưỡng nửa số phiếu. Giờ đây, mọi thứ đã sẵn sàng cho vòng bỏ phiếu, chờ đến lễ trao giải vào ngày 22/9 tới tại Paris, nơi lần đầu tiên sẽ đạt được bình đẳng giới hoàn toàn trong tất cả các hạng mục giải thưởng.

Ai bỏ phiếu và tiêu chí là gì? Vào ngày 22/9, Quả Bóng Vàng 2025 sẽ được trao. Nhưng người chiến thắng được chọn theo cách nào? Ai là người bỏ phiếu, và tiêu chí đánh giá là gì?

Có ba tiêu chí được đặt ra và chúng được sắp xếp theo thứ tự ưu tiên giảm dần để các giám khảo tuân thủ và xem xét. Thứ nhất là hiệu suất/màn trình diễn cá nhân, tính quyết định và ấn tượng. Thứ hai là màn trình diễn và thành tích cũng như danh hiệu tập thể đạt được. Cuối cùng là phong cách và tinh thần fair-play.

Người bỏ phiếu, tức ban giám khảo là các nhà báo bóng đá. Có 100 nhà báo tham gia bỏ phiếu cho Quả Bóng Vàng nam và 50 nhà báo cho Quả Bóng Vàng nữ. Mỗi quốc gia trong top 100 BXH FIFA (top 50 đối với nữ) sẽ có một nhà báo đại diện để bầu chọn cho giải thưởng cá nhân danh giá nhất làng bóng đá thế giới.

Mỗi nhà báo phải chọn ra top 10 từ danh sách 30 ứng viên, với mỗi vị trí mang lại số điểm tương ứng cho cầu thủ được chọn: Mười cầu thủ này được chấm điểm lần lượt là 15, 12, 10, 8, 7, 5, 4, 3, 2 và 1 điểm dựa trên thứ hạng tương ứng từ 1 đến 10 trong lá phiếu.

Khi tất cả các nhà báo đã gửi danh sách mười lựa chọn của mình, điểm số được tổng hợp. Cầu thủ nam và nữ có tổng điểm cao nhất sẽ trở thành chủ nhân Quả Bóng Vàng. Các cầu thủ còn lại được xếp hạng từ thứ hai đến thứ 30.

Nếu các cầu thủ bằng điểm, họ sẽ được phân định dựa trên số lần được chọn ở vị trí thứ nhất. Nếu vẫn ngang bằng, số phiếu bầu vị trí thứ hai sẽ được sử dụng, và tiếp tục như vậy cho các vị trí tiếp theo. Mọi tranh chấp liên quan đến quá trình bầu chọn sẽ do Tổng biên tập của France Football, với vai trò là đơn vị tổ chức và chủ tịch hội đồng, quyết định.

Lionel Messi khoe Quả Bóng Vàng 2023 với người hâm mộ Inter Miami trong buổi lễ vinh danh anh trên sân DRV PNK ngày 10/11/2023 ở Fort Lauderdale, Florida, Mỹ. Ảnh: AFP

Ý kiến người trong cuộc. Cuối tháng 10/2024, trước khi Quả Bóng Vàng được trao cho tiền vệ Rodri, nhà báo Alfredo Relano – cựu tổng biên tập nhật báo thể thao AS và nhiều năm đại diện cho Tây Ban Nha bỏ phiếu bình chọn – từng có một bài viết ngắn trên tờ El Pais chia sẻ về quy chế bầu chọn giải thưởng của France Football.

Nhà báo kỳ cựu Relano nhấn mạnh: "30 ứng viên là một con số đủ rộng để đảm bảo rằng không một ứng cử viên thực sự nào bị loại bỏ. Ảnh hưởng của tôi đối với kết quả cuối cùng không lớn lắm vì chúng tôi có tới 100 giám khảo, bất chấp nhiều người cho rằng việc chọn ra một người giỏi nhất trong một môn thể thao đồng đội là điều vô lý, hoặc những người suy nghĩ ác ý rằng giải thưởng này được trao thông qua những ảnh hưởng mờ ám, từ các thương hiệu, CLB, thậm chí là chính trị gia".

"Cá nhân tôi chưa bao giờ nhận được bất kỳ gợi ý nào và tôi tin rằng điều tương tự cũng xảy ra với 99 người còn lại. Chúng tôi chỉ được yêu cầu không tiết lộ phiếu bầu của mình cho đến khi công bố kết quả, theo tôi hiểu là để tránh gây ra các luồng ý kiến khác nhau. Kết quả sẽ chỉ được biết khi tất cả mọi người đều biết. Sau khi trao giải cho người chiến thắng, France Football sẽ công bố phiếu bầu của từng người một, do đó, nếu ai muốn tìm hiểu kỹ hơn có thể tự tính toán để loại bỏ ý tưởng cho rằng kết quả đã được quyết định trước".

Ông Relano cũng đề cập đến việc không phải nhà báo nào cũng đủ khả năng

"bao quát" hết các giải đấu, khi sự chú ý gần như sẽ được dành cho những sân chơi lớn, những giải VĐQG lớn, ở những thời điểm, giai đoạn cuối cùng như với Champions League hoặc Euro, Copa America, World Cup... nếu có.

"Theo nghĩa đó, những cầu thủ thuộc các đội bóng và ĐTQG lớn có lợi thế. Việc đồng thời thuộc về một CLB mạnh và một đội tuyển mạnh là một lợi thế. Và tính cách khác biệt cũng đóng một vai trò quan trọng. Tôi cho rằng vào năm 2010, lối chơi tương đồng giữa Iniesta và Xavi đã chia sẻ phiếu bầu, từ đó có lợi cho Messi, người giành chiến thắng chung cuộc. Và những cầu thủ có khả năng tạo ra những pha bóng bất ngờ, với kỹ thuật cao và đẹp mắt cũng có lợi thế", nhà báo Relano đưa ra góc nhìn.

Cuối cùng, ông chia sẻ: "Vì luôn muốn làm mọi việc thật chu đáo, nên tôi thường hỏi ý kiến của khoảng 10 người bạn mà tôi đặc biệt tôn trọng về quan điểm của họ khi bỏ phiếu. Tôi không nói đến những người bạn bình thường, mà là những đồng nghiệp có cái nhìn sâu rộng về bóng đá quốc tế hoặc những chuyên gia trong lĩnh vực bóng đá. Và có những khác biệt, đôi khi khá nhạy cảm. Vì vậy, không có gì lạ khi kết quả cuối cùng gây ra những cuộc tranh luận sôi nổi".

Hệ thống khác biệt cho hạng mục Kopa Trophy. Trong khi Yashin Trophy, Johan Cruyff Trophy và giải CLB xuất sắc mùa giải (nam và nữ) được bầu chọn bởi cùng nhóm giám khảo như Quả Bóng Vàng nam và nữ, thì Kopa Trophy, tức giải Cầu thủ U21 xuất sắc, lại có sự khác biệt.

Không phải các nhà báo mà một ban giám khảo gồm các cựu chủ nhân Quả Bóng Vàng nam sẽ bầu chọn cho tài năng trẻ xuất sắc của mùa giải. Chỉ có 10 nam cầu thủ và 5 nữ cầu thủ được đề cử, và mỗi giám khảo đưa ra một bảng xếp hạng ba vị trí. Mỗi vị trí sẽ mang lại số điểm nhất định cho cầu thủ được chọn, và người có tổng điểm cao nhất sẽ giành Kopa Trophy.

Ở hạng mục nữ, những người bỏ phiếu bao gồm các cựu chủ nhân Quả Bóng Vàng nữ và những người từng lọt vào top 3 kể từ năm 2018, năm ra đời của Quả Bóng Vàng nữ.

Hoàng Thông