Những cỗ máy đánh cờ đã vượt qua con người từ 28 năm trước, khi Deep Blue thắng kỳ thủ số một thế giới khi đó Garry Kasparov (Elo 2.795), tỷ số 3,5-2,5 trong trận đấu ở New York, Mỹ tháng 5/1997. Từ đó, các phần mềm đánh cờ tiến bộ không ngừng, nâng mức Elo lên 3.731 như công cụ Stockfish hiện tại. Còn Carlsen là kỳ thủ mạnh nhất, với Elo 2.839.

Những nước cờ của Deep Blue ngày trước, hay Stockfish hiện tại thường gây khó hiểu cho các kỳ thủ hàng đầu như Kasparov và Carlsen. Đây là những phần mềm chuyên dụng để chơi cờ vua, dựa trên những thuật toán máy móc. Vì thế, tư duy của chúng không giống như con người.

Minh họa Magnus Carlsen (phải) chơi cờ vua với người máy. Ảnh: Grok

Tại giải cờ vua dành riêng cho các AI vừa được Google, Carlsen nhận thấy các LLM đánh cờ có suy nghĩ giống con người hơn. Trình độ của chúng có thể dưới mức Elo 2.000, và thỉnh thoảng để mất quân. Tuy nhiên, kỳ thủ Na Uy cho rằng anh không muốn phê phán những nước cờ sai lầm của AI.

"Theo dõi quá trình lập luận của các AI tại giải cờ vua Google thật thú vị", Carlsen nói trên kênh Take Take Take. "Những sai lầm và diễn giải dẫn tới sai lầm của chúng đều hài hước và có giá trị giáo dục. Tôi nhìn vào các nước cờ của chúng và nghĩ đó đều là những ý tưởng hay, và có logic, cho dù nước cờ không phải chính xác".

Carlsen lấy ví dụ ở ván cuối trận chung kết, khi ChatGPT o3 (sản phẩm của OpenAI) thắng Grok 4 (xAI). ChatGPT cầm quân trắng, đẩy tốt e5 ở nước thứ 11, bị phần mềm Stockfish đánh giá là sai lầm nghiêm trọng, khiến Trắng từ thế hòa thành thua.

Hình cờ sau nước 11.e5. Trắng mở đường cho hậu tấn công xe a8, vừa để tốt đen e5 tấn công mã đen.

Tuy nhiên, Grok đáp trả với nước tượng b7, tấn công hậu và xe cùng lúc. Trắng sẽ phải chịu mất một trong hai quân này.

Carlsen đề cao ý tưởng của ChatGPT trong giai đoạn này. "Nếu coi LLMs là những kỳ thủ chơi cờ còn khá mới mẻ, chúng ta cần khuyến khích những ý tưởng tốt như vậy", anh nói. "Nước cờ này có thể rất tệ vì Đen đáp trả với tượng b7, nhưng tôi không thấy phiền chút nào. Nhân tiện, tôi cũng ấn tượng vì Grok tìm ra nước tượng b7".

Kỳ thủ Na Uy cho rằng những sai lầm của AI giống như con người thường mắc phải khi chơi cờ. Một dẫn chứng khác Carlsen đưa ra là ở nước thứ 18, khi ChatGPT đứng trước hai lựa chọn.

Hình cờ sau nước 17...Ke6. Mã trắng vừa chiếu khiến vua đen phải chạy, sau đó nó có thể bắt hậu đen với nước 18.Nxd6. Nhưng Stockfish cho rằng nước cờ tốt nhất là xe h e 1, để chiếu. Khi đó, nếu vua đen chạy sang f6, mã sẽ bắt hậu mà không phải hy sinh. Còn nếu Grok đưa mã lên e5 chắn nước chiếu, quân mã đó sẽ xe bắt được, đồng thời bắt được cả hậu.

Phương án của Stockfish không khó để các kỳ thủ trình độ kiện tướng trở lên nhìn ra. Nhưng ở trình độ Elo dưới 2.000 như các LLMs, nước mã ăn hậu d6 ngay lập tức ở nước 18.

"Nước 18.Nxd6 thực sự tệ, nhưng tôi không quá khắt khe", Carlsen nói. "Nước chiếu xe Rhe1 gọi là một nước trung gian, khái niệm khá khó so với trình độ của AI. Ngay cả các kỳ thủ cũng phải mất chút thời gian mới làm quen được những nước cờ như vậy. Tôi cũng hài lòng vì Grok đưa vua lên để bảo vệ hậu ở nước trước đó".

Đại kiện tướng David Howell khi bình luận cùng Carlsen, cũng đồng tình rằng phương án mã ăn hậu ở nước 18 rất giống như con người. "Kỳ thủ mới tập chơi hay cả những người đã qua đào tạo ở những CLB cũng mắc sai lầm tương tự", Howell cười rồi nói. "Thấy hậu sơ hở là bắt ngay. Chúng tôi đã được dạy điều đó từ khi còn nhỏ".

ChatGPT thắng giải cờ vua AI đầu tiên, dù từng thua Carlsen mà không ăn được quân nào. Tuy nhiên, mô hình ChatGPT sử dụng trong ván thắng Carlsen có thể là o4-mini, một công cụ nhanh gọn hơn so với o3. o4-mini kết thúc giải ở vị trí thứ tư, còn o3 thể hiện sức mạnh suy luận vượt trội các đối thủ. Dù vậy, nó vẫn chưa thể sánh được với các kiện tướng.

AI là viết tắt tiếng Anh của trí tuệ nhân tạo. Đó là khả năng của máy tính nhằm xử lý những nhiệm vụ liên quan tới trí tuệ con người. Một ứng dụng của AI là sáng tạo nội dung, thường do các LLMs thực hiện. Về kỹ thuật, LLMs hoạt động theo cách thức "đoán từ tiếp theo". Carlsen bất ngờ khi LLMs có thể đoán được các nước đi với suy nghĩ giống con người.

Carlsen còn tin rằng, ở giải đấu cờ vua tiếp theo nếu có, AI sẽ thể hiện tốt hơn hiện tại.

Xuân Bình