California đầu tuần này đệ đơn kiện Tổng thống Donald Trump và Bộ Quốc phòng Mỹ, yêu cầu chấm dứt điều động quân tại bang này. Trong thời gian chờ đợi quyết định, ngày 10/6, California yêu cầu tòa ra phán quyết ngay lập tức về một khía cạnh hẹp hơn: ngăn chặn quân đội tham gia hoạt động thực thi pháp luật, tức là những nhiệm vụ như bắt người vi phạm pháp luật, khám xét hoặc truy quét.

Thực tế, ông Trump chưa kích hoạt Đạo luật Nổi loạn, đồng nghĩa binh sĩ không thể trực tiếp thực hiện nhiệm vụ thực thi pháp luật. Chính quyền ông Trump nêu nhiệm vụ của các binh sĩ là bảo vệ nhân viên và tài sản liên bang.

Tuy nhiên, Tổng chưởng lý California Rob Bonta lo ngại rằng việc để binh sĩ bảo vệ nhân viên hành pháp là vi phạm Đạo luật Posse Comitatus năm 1878, vốn nghiêm cấm quân đội, bao gồm cả Vệ binh Quốc gia, tham gia thực thi pháp luật dân sự trên lãnh thổ Mỹ.

"Tôi ủng hộ bảo vệ tài sản liên bang, chẳng hạn các tòa nhà công vụ. Nhưng cách nói 'bảo vệ nhân viên liên bang' có thể đồng nghĩa với hộ tống đặc vụ Cơ quan Thực thi Nhập cư và Hải quan (ICE) vào khu dân cư, và 'bảo vệ hoạt động' có thể là bảo vệ chức năng thực thi luật nhập cư của ICE", ông Bonta nói, đề cập khả năng lính liên bang gián tiếp hỗ trợ truy quét người nhập cư.

Thẩm phán liên bang Charles R. Breyer tại San Francisco ngày 10/6 không đáp ứng yêu cầu của bang California về ra lệnh chặn khẩn cấp.

Dù vậy, Breyer không loại bỏ hoàn toàn khả năng ra "lệnh ngăn chặn tạm thời". Ông yêu cầu đại diện các bên trình diện để tranh luận vào 13h30 ngày 12/6. Nếu được ban hành, lệnh này sẽ cấm các quan chức liên bang điều động quân nhân tại California tham gia một số hoạt động chấp pháp nhất định.

Người biểu tình tập trung trước tòa nhà cơ quan liên bang ở Los Angeles ngày 10/6. Ảnh: AFP

Thẩm phán Breyer đã yêu cầu hai bên nộp thêm lập luận bằng văn bản để xem xét. Trong văn bản gửi tòa sau đó, Bộ Tư pháp Mỹ gọi yêu cầu của bang California là "thiếu cơ sở pháp lý", nếu được chấp nhận sẽ "đe dọa sự an nguy của nhân viên Bộ An ninh Nội địa đồng thời cản trở hoạt động của chính phủ liên bang".

Kể từ ngày 6/6, khi ICE bắt đầu chiến dịch truy quét nhập cư tại Los Angeles, các cuộc biểu tình ôn hòa tại thành phố đã dần leo thang căng thẳng. Tổng thống Trump huy động 4.000 lính Vệ binh Quốc gia và 700 lính thủy đánh bộ để trấn áp các cuộc biểu tình tại thành phố, bất chấp phản đối từ Thống đốc California Gavin Newsom, người cho rằng động thái này mang động cơ chính trị.

Vệ binh Quốc gia đã triển khai khoảng 2.100 người tại khu vực Los Angeles và dự kiến hoàn tất triển khai trong vài ngày tới. Một quan chức Mỹ tiết lộ lính thủy đánh bộ đang được bố trí tại khu vực Seal Beach, cách Los Angeles khoảng 50 km, chờ lệnh triển khai cụ thể.

Thanh Danh (Theo CNN, Reuters)