Các blogger quân sự Nga gần đây cho hay quân đội nước này đã triển khai một phiên bản nâng cấp của máy bay không người lái (UAV) tự sát Lancet, mang tên Lancet XXL, với tầm hoạt động tới 200 km và mang theo đầu đạn 20 kg để tấn công mục tiêu ở Ukraine.

Đây được coi là dấu hiệu cho thấy Nga đang không ngừng cải tiến, nâng cấp Lancet, mẫu UAV có thiết kế tối ưu, khả năng tấn công chính xác và giá thành hợp lý, trở thành một "sát thủ trên không" đáng gờm ở chiến trường Ukraine.

UAV Lancet (Dao mổ), do ZALA Aero Group, một thành viên của Tập đoàn Kalashnikov, phát triển và ra mắt lần đầu tại triển lãm quân sự ARMY-2019 ở Moskva vào tháng 6/2019. Tên gọi này được cho là nhằm thể hiện khả năng tấn công chính xác cao của UAV này, khiến nó được ví như "dao mổ trên chiến trường".

Nguyên mẫu UAV Lancet được Zala Aero ra mắt năm 2019. Ảnh. Vitaly Kuzmin

UAV Lancet đã chứng minh khả năng sát thương vượt trội trên chiến trường Ukraine. Các mục tiêu bị nhắm đến bao gồm xe tăng chiến đấu chủ lực, pháo tự hành, hệ thống phòng không như S-300, thậm chí cả tiêm kích MiG-29 đậu trên đường băng. Tháng 10/2023, UAV Lancet phiên bản tầm bắn 80 km phá hủy một chiếc MiG-29 của Ukraine tại căn cứ Dolgintsevo ở Kryvyi Rih.

Lancet có khả năng thực hiện các nhiệm vụ trinh sát và tấn công mục tiêu quân sự với độ chính xác gần như tuyệt đối. Nó sở hữu thiết kế khí động học độc đáo với thân hình ống thuôn dài và hai bộ cánh hình chữ X, mang lại khả năng cơ động cao và khó bị radar phòng không truyền thống phát hiện, theo RIA Novosti.

Các phiên bản Lancet ban đầu có trọng lượng 12-15 kg, mang theo đầu đạn 3-5 kg, đủ sức tiêu diệt xe tăng, tổ hợp phòng không đắt tiền chỉ bằng một đòn tập kích vào vị trí hiểm yếu.

Với tốc độ tối đa lên tới 300 km/h và tầm hoạt động 40-80 km tùy phiên bản, Lancet có thể tấn công các mục tiêu nằm sâu trong hậu phương đối phương. Động cơ điện của nó không chỉ giảm thiểu tiếng ồn, tăng khả năng ẩn mình, mà còn đáng tin cậy và tiết kiệm chi phí hơn so với động cơ thông thường.

Lancet được trang bị hệ thống quang điện tử tiên tiến, cho phép người điều khiển quan sát, theo dõi và dẫn đường UAV tới mục tiêu với độ chính xác cao. Hệ thống này kết hợp với kênh liên lạc đặc biệt, truyền hình ảnh trực tiếp về trung tâm điều khiển, giúp người vận hành xác nhận mục tiêu đã bị tiêu diệt.

Điểm nổi bật là khả năng chuyển sang chế độ tự động khi UAV mất liên lạc với trung tâm điều khiển, đảm bảo nhiệm vụ vẫn được hoàn thành ngay trong điều kiện bị gây nhiễu điện tử. Tính năng này khiến Lancet trở thành sát thủ thường trực đối với các đối thủ, đặc biệt trong môi trường tác chiến điện tử phức tạp.

Theo ZALA Aero, tính đến đầu năm 2025, UAV Lancet đã phá hủy ít nhất 3.000 khí tài quân sự Ukraine, từ xe tăng, pháo binh đến tiêm kích và hệ thống phòng không, gây thiệt hại ước tính lên tới 12 tỷ USD. Con số này có thể tăng đáng kể trong thời gian tới, khi Nga mở rộng sản xuất, cải tiến các biến thể mới của Lancet.

Một trong những cải tiến quan trọng nhất của Lancet là hệ thống LIDAR được tích hợp trên UAV này từ năm 2023. LIDAR cho phép Lancet đo khoảng cách chính xác đến mục tiêu và kích hoạt đầu đạn từ xa, kết hợp với đầu đạn nổ kép có khả năng xuyên thủng lưới chống UAV, giáp lồng và giáp phản ứng nổ (ERA).

Điều này khiến các biện pháp bảo vệ truyền thống của Ukraine như lưới thép trên xe tăng trở nên kém hiệu quả. Hình ảnh được quân đội Nga công bố cho thấy Lancet sử dụng đầu nổ xuyên tự định hình (EFP), kích hoạt từ khoảng cách vài mét để vô hiệu hóa lớp giáp bảo vệ xe tăng Ukraine, sau đó xuyên thủng thân xe.

Bộ Quốc phòng Anh trong báo cáo tháng 11/2023 đánh giá Lancet là "một trong những vũ khí hiệu quả nhất mà Nga triển khai trong 12 tháng qua", đánh dấu sự chuyển đổi từ vai trò trinh sát sang tấn công quy mô lớn.

Ngoài ra, Lancet còn được tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI) để tự động phát hiện và bám bắt mục tiêu, không phụ thuộc vào người điều khiển, giúp vượt qua các hệ thống tác chiến điện tử của Ukraine.

Theo Alexander Zakharov, Tổng công trình sư của ZALA Aero, các biến thể mới nhất của Lancet như Product-53 có khả năng tự phân loại và lựa chọn mục tiêu giá trị nhất như xe tăng, pháo tự hành mà không cần sự can thiệp của người vận hành.

Công nghệ này đã được thử nghiệm thực chiến và hoàn thiện, giúp Lancet hoạt động độc lập trong môi trường bị gây nhiễu điện tử mạnh, nơi các hệ thống tác chiến điện tử của đối phương gần như bất lực.

Product-53 còn có khả năng liên lạc với các UAV khác để thực hiện các đợt tấn công dồn dập theo chiến thuật "bầy đàn", làm rối loạn hệ thống phòng không đối phương.

Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW), trụ sở tại Mỹ, lưu ý rằng Lancet đã làm giảm ưu thế của Ukraine trong cuộc chiến UAV, đặc biệt khi Nga tiến hành các cuộc tấn công ồ ạt kiểu "bầy UAV".

Lancet thường được sử dụng kết hợp với các UAV trinh sát như Orlan-10 hoặc SuperCam để định vị mục tiêu, sau đó thực hiện đòn tấn công chính xác. Theo Kyiv Post, chiến thuật này đặc biệt hiệu quả trong vai trò "phản pháo", khi UAV trinh sát phát hiện vị trí pháo binh Ukraine khai hỏa, rồi chuyển tọa độ cho kíp vận hành Lancet.

UAV Lancet sau đó lao tới tọa độ đã được cung cấp, lùng sục và tấn công pháo binh Ukraine, đặc biệt là các khẩu pháo tự hành như Caesar, vốn không được thiết kế để đối phó với các mối đe dọa từ trên không.

Tỷ lệ tập kích thành công của Lancet khoảng 25-31%, với 31% các vụ tấn công phá hủy hoàn toàn mục tiêu và 53% gây hư hại đáng kể, theo trang phân tích nguồn mở Lost Armor. Phiên bản Lancet-3 ra đời năm 2023 được cho là đã phá hủy gần 50% các hệ thống pháo binh NATO mà Ukraine sử dụng kể từ đầu cuộc xung đột.

UAV Lancet tại lễ Duyệt binh Chiến thắng ở Moskva hôm 9/5. Ảnh: RIA Novosti

Trong bài viết trên tạp chí National Interest, nhà phân tích địa chính trị Brandon J. Weichert nhận định Lancet không chỉ là vũ khí tập kích hiệu quả, mà còn là công cụ quảng bá sức mạnh quân sự Nga, đặc biệt khi phiên bản xuất khẩu Lancet-E được giới thiệu tại triển lãm Aero India 2025.

Với giá chỉ khoảng 30.000-35.000 USD mỗi chiếc, UAV Lancet mang lại hiệu quả kinh tế vượt trội, có thể vô hiệu hóa các khí tài đắt đỏ gấp hàng trăm lần.

Ngoài ra, Nga còn phát triển các biến thể mới như Italmas và Scalpel. Italmas, được giới thiệu năm 2023, có tầm tấn công lên tới 200 km, vượt xa Lancet truyền thống, được xem là bước tiến đáng kể trong công nghệ UAV tự sát.

Trong khi đó, Scalpel là phiên bản giá rẻ hơn nhưng vẫn duy trì khả năng tấn công hiệu quả, với sản lượng 20 chiếc mỗi tháng, theo Cục thiết kế Vostok. Những cải tiến này cho thấy Nga đang đầu tư mạnh vào việc mở rộng quy mô và tính linh hoạt của dòng UAV tự sát.

Giới chuyên gia nhận định sự xuất hiện của UAV Lancet đã góp phần thay đổi cục diện trên chiến trường Ukraine, buộc Kiev phải điều chỉnh chiến thuật và phát triển các biện pháp đối phó.

Theo quan chức Bộ Quốc phòng Ukraine Yury Sak, Lancet là một mối đe dọa lớn đối với các khí tài và lực lượng của nước này, đặc biệt vì khả năng tấn công chính xác và chi phí thấp. Ukraine đã cố gắng triển khai các hệ thống tác chiến điện tử và súng chống UAV, nhưng hiệu quả còn hạn chế trước các phiên bản Lancet cải tiến.

Phong Lâm (Theo TASS, RIA Novsoti)