"Nếu mọi người cho rằng Nhật Bản phụ thuộc rất nhiều vào Mỹ và phải làm theo những gì Mỹ nói, thì chúng ta cần nỗ lực nhằm tự chủ hơn về an ninh, năng lượng và lương thực để giảm phụ thuộc vào Washington", Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba phát biểu trên truyền hình ngày 10/7.

Trước đó một ngày, ông Ishiba nói rằng các cuộc đàm phán thuế quan với Mỹ là "cuộc chiến nơi lợi ích quốc gia bị đe dọa". "Chúng tôi sẽ không để bị coi thường", Thủ tướng Nhật Bản nhấn mạnh.

Những bình luận được đưa ra sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump hồi đầu tuần thông báo với Thủ tướng Ishiba rằng Washington sẽ áp thuế 25% đối với hàng nhập khẩu Nhật Bản từ ngày 1/8, song cũng để ngỏ khả năng đàm phán thêm.

Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba tại Tokyo ngày 10/7. Ảnh: AFP

Truyền thông Nhật Bản tháng trước đưa tin chính quyền ông Trump đang yêu cầu Tokyo và các đồng minh châu Á khác tăng chi tiêu quốc phòng lên 5% GDP, tương tự các thành viên NATO. Theo Financial Times, Nhật Bản đã hủy cuộc họp thường niên giữa các bộ trưởng quốc phòng và ngoại giao với Mỹ, sau khi Washington kêu gọi Tokyo tăng chi tiêu quân sự cao hơn mức yêu cầu trước đó.

Khi được hỏi về phát biểu của ông Ishiba, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio ngày 11/7 cho biết Mỹ có "quan hệ rất bền chặt, tốt đẹp với Nhật Bản và điều đó sẽ không thay đổi". "Bất kỳ ai muốn gây căng thẳng hay chia rẽ đều không nên làm vậy, bởi sự thật là quan hệ giữa chúng tôi với Nhật Bản rất bền vững", ông nói.

Theo Ngoại trưởng Rubio, bình luận của Thủ tướng Ishiba không nên bị nhìn nhận theo hướng tiêu cực. "Quân đội Nhật Bản trở nên mạnh mẽ hơn không phải điều khiến chúng tôi chướng mắt. Mỹ thực sự khuyến khích họ theo đuổi mục tiêu đó", ông nói thêm.

Ông cũng bác bỏ thông tin Mỹ gây sức ép để Nhật tăng đáng kể chi tiêu quốc phòng, khẳng định Washington chỉ "khuyến khích" Tokyo đầu tư vào một số năng lực nhất định chứ không phải "yêu cầu".

Christopher Johnstone, quan chức Nhà Trắng thời chính quyền Joe Biden, cho rằng căng thẳng thương mại, áp lực chi tiêu quân sự và bất ổn trong các cam kết quốc phòng của Mỹ có thể khiến căng thẳng giữa Washington và Tokyo xuống mức tồi tệ nhất trong khoảng 20-30 năm. Tuy nhiên, ông cũng cảnh báo rằng Nhật Bản sẽ không dễ giảm phụ thuộc vào Mỹ.

"Nếu hai nước đạt được thỏa thuận thương mại trước ngày 1/8, căng thẳng sẽ dần biến mất. Dù vậy, những bình luận của Thủ tướng Ishiba phản ánh quan điểm thực tế và đang phổ biến", Johnstone cho hay.

Huyền Lê (Theo Reuters)