"Chúng ta đang trong một cuộc chiến sinh tồn mà mọi người dân Israel đều hiểu rõ", Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu phát biểu chiều 15/6 tại thành phố miền trung Bat Yam, đề cập đến xung đột với Iran. "Chúng ta đang trên con đường hướng đến chiến thắng".

Ông Netanyahu đưa ra tuyên bố này khi đứng trước tòa chung cư hư hại nặng vì trúng tên lửa đạn đạo mà Iran khai hỏa đêm trước đó. Phía sau Thủ tướng Israel, lực lượng khẩn cấp vẫn đào bới đống đổ nát để tìm người mất tích. Israel cho biết ít nhất 14 người thiệt mạng và 380 người bị thương trong các cuộc tập kích của Iran.

Đây là đêm thứ ba liên tiếp Iran phóng tên lửa trả đũa vào Israel, sau khi Tel Aviv rạng sáng 13/6 không kích phủ đầu, hạ sát loạt chỉ huy quân sự, nhà khoa học và gây hư hại cho cơ sở hạt nhân của Tehran. Theo Bộ Y tế Iran, các cuộc tấn công của Israel đã khiến 224 người thiệt mạng, trong đó có trẻ em, và gần 1.500 người bị thương, chủ yếu là dân thường.

Chiến dịch "Sư tử Trỗi dậy" mà Israel phát động được cho là đã giúp Thủ tướng Netanyahu củng cố vị thế trên chính trường, nhưng kéo theo nguy cơ đẩy Tel Aviv vào một cuộc xung đột kéo dài với tổn thất ngày càng lớn trước những đòn đáp trả liên tục từ Iran.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tại cuộc họp báo ở Jerusalem ngày 21/5. Ảnh: AFP

Chiến dịch "Sư tử Trỗi dậy" được Thủ tướng Netanyahu ra lệnh tiến hành chỉ vài ngày sau khi chính phủ cựu hữu của ông đối mặt thử thách lớn. Phe đối lập, chủ yếu bao gồm các nhóm trung dung và cánh tả, đã trình nghị quyết giải tán quốc hội nhằm mở đường cho bầu cử sớm.

Hai đảng Do Thái Chính thống trong liên minh cầm quyền là Shas và United Torah Judaism (UTJ) dọa ủng hộ giải tán quốc hội, vì bất mãn việc chính phủ không thông qua dự luật miễn trừ nghĩa vụ quân sự bắt buộc đối với cộng đồng của họ. Đây cũng là vấn đề đã chia rẽ cộng đồng người Do Thái ở Israel từ lâu.

Tuy nhiên, nghị quyết đã bị chặn tại quốc hội Israel sau cuộc bỏ phiếu sáng 12/6. Các nghị sĩ sẽ phải đợi thêm 6 tháng nếu muốn có động thái tương tự.

Trong khi đó, phe chỉ trích ông Netanyahu suốt nhiều tháng qua cho rằng Israel nên hành động cứng rắn nhằm vào Iran, bởi đối thủ đang dễ tổn thương nhất, sau khi các nhóm dân quân trong "Trục Kháng chiến" được Tehran hậu thuẫn như Hezbollah, Hamas đều đã bị Tel Aviv giáng đòn nặng nề.

Phe này còn lưu ý Iran gần đây có tiến triển trong chương trình hạt nhân. Israel coi chương trình hạt nhân của Iran là mối đe dọa hiện hữu, có thể được sử dụng cho mục đích quân sự, trong khi Tehran nhiều lần khẳng định chương trình hạt nhân chỉ phục vụ mục đích hòa bình.

Những yếu tố trên hội tụ có thể đã thúc đẩy ông Netanyahu hành động, theo giới phân tích. Động thái càng gây chú ý bởi ông Netanyahu thường chọn gia tăng xung đột từng bước hơn là một chiến lược có phạm vi rộng.

"Ông Netanyahu giờ đã có vị thế tốt hơn", Jonathan Rynhold, trưởng khoa nghiên cứu chính trị Đại học Bar-Ilan, Israel, nói với Washington Post. "Đó không chỉ là thắng lợi về mặt chiến thuật, mà còn cả về chiến lược và ngoại giao".

Chiến dịch "Sư tử Trỗi dậy" đã khiến phe đối lập thể hiện sự ủng hộ với ông Netanyahu. "Israel đang cứu thế giới khỏi nguy cơ Iran sở hữu vũ khí hạt nhân", cựu thủ tướng Israel Naftali Bennett, đối thủ chính của ông Netanyahu, viết trên X ngày 14/6. Yair Lapid, thủ lĩnh đối lập Israel, ngày 15/6 kêu gọi đoàn kết đối phó Iran.

Cuộc xung đột với Iran trở thành cơ hội để Thủ tướng Netanyahu định hình lại di sản lãnh đạo, vốn bị ảnh hưởng bởi cuộc tấn công của Hamas hồi tháng 10/2023 và cách giải quyết cuộc xung đột ở dải Gaza. Tuy nhiên, giới quan sát đánh giá rằng đây lại là "con dao hai lưỡi" nếu xung đột kéo dài và gây hậu quả nặng nề cho Israel.

Nhiều người dân Israel đã bày tỏ ủng hộ ông Netanyahu thể hiện sự cứng rắn trong đối phó Iran. Nhưng khi chứng kiến "mưa tên lửa" trả đũa của Tehran trút xuống nước này trong nhiều ngày liên tục, mọi thứ có thể đảo chiều nhanh chóng, nếu những đòn tập kích đó gây thiệt hại nặng nề hoặc khiến cuộc sống người dân đảo lộn trong thời gian dài.

Đây là tình huống từng xảy ra trong chiến sự Israel - Hamas. Từ sự đồng thuận ủng hộ cuộc chiến, quan điểm của công chúng Israel giờ đây đã chia rẽ sâu sắc. Nhiều người bắt đầu tin rằng ông Netanyahu cố tình kéo dài chiến sự vì mục đích chính trị.

Một thất bại trên chiến trường, như Iran bắn hạ chiến đấu cơ Israel và bắt sống phi công, có thể khiến tình hình đảo chiều theo hướng tiêu cực với ông Netanyahu. Việc Thủ tướng Israel ám chỉ ý muốn thay đổi chế độ ở Iran cũng sẽ khiến hình ảnh của ông thêm tổn hại.

"Những phát biểu ngày càng cứng rắn của ông Netanyahu còn có thể làm Israel bị cô lập trên trường quốc tế, thậm chí thúc đẩy Iran thực sự theo đuổi nỗ lực chế tạo bom nguyên tử", K. P. Fabian, cựu quan chức ngoại giao Ấn Độ, nhận định.

Yohanan Plesner, chủ tịch viện chính sách Viện Dân chủ Israel, nhận định cuộc xung đột hiện nay là diễn biến chưa từng có trong quan hệ căng thẳng giữa Israel và Iran, có thể là bước ngoặt quan trọng trong quỹ đạo phát triển của Israel và khu vực. "Điều này có thể mang lại hệ quả chính trị không chỉ với ông Netanyahu mà còn ảnh hưởng toàn bộ hệ thống", Plesner nói.

Vụ nổ xảy ra sau đòn tấn công đáp trả của Iran nhằm vào Tel Aviv, Israel, ngày 13/6. Ảnh: AP

Nếu Iran quyết tâm theo đuổi chiến dịch đáp trả "Lời hứa Đích thực 3" trong thời gian dài và khiến hệ thống phòng không Israel bị quá tải, những tính toán chính trị của ông Netanyahu có nguy cơ vượt tầm kiểm soát. Để tự bảo vệ, Israel nhiều khả năng sẽ phải đề nghị Mỹ vào cuộc, điều có thể kéo Washington vào cuộc xung đột mới kéo dài, lan rộng khắp khu vực.

Giới chức Iran nhiều lần cảnh báo sẽ tung đòn tập kích vào các căn cứ Mỹ và đồng minh ở Trung Đông nếu họ tham gia chiến dịch của Tel Aviv. Các nước vùng Vịnh vốn theo đuổi nỗ lực hạ nhiệt căng thẳng, giờ đây lo ngại hạ tầng của họ có thể bị nhắm đến nếu Iran chọn leo thang.

Washington lúc này vẫn đang ủng hộ chiến dịch tập kích của Israel, nhưng "đến lúc nào đó, không sớm thì muộn, họ sẽ hành động" để hạn chế xung đột, Robert Malley, cựu đàm phán viên vấn đề hạt nhân Iran dưới thời tổng thống Joe Biden, nói. Ông Trump vẫn muốn đạt thỏa thuận với Tehran và tránh bị kéo vào cuộc chiến lâu dài, tốn kém.

Mỹ và Iran đã nối lại đàm phán về chương trình hạt nhân của Tehran từ tháng 4, là động thái tiếp xúc cấp cao nhất giữa hai nước từ khi Washington rút khỏi thỏa thuận hạt nhân năm 2018. Hai bên có lịch tổ chức vòng đàm phán thứ 6 tại Oman ngày 15/6, nhưng Tehran quyết định không tham gia sau khi bị Israel tấn công.

"Chúng ta sau cùng đều sẽ trở về bàn đàm phán, nhưng khi đó Israel và khu vực đã phải trả cái giá thế nào", bà Karin von Hippel, cựu quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ, đặt câu hỏi. "Thách thức ở đây là Iran muốn giữ thể diện, trong khi Mỹ và Israel lại tìm cách dồn đối phương vào đường cùng để họ phải nhượng bộ".

Như Tâm (Theo Washington Post, AP, MEE)