"Tổng thống đã nói rất rõ: Họ phải tuân thủ luật liên bang. Ông ấy muốn thấy Harvard xin lỗi và Harvard nên xin lỗi, vì họ đã để xảy ra tình trạng bài xích nghiêm trọng nhắm vào sinh viên là công dân Mỹ gốc Do Thái", Thư ký Báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt phát biểu ngày 15/4, khi được hỏi liệu Tổng thống Mỹ Donald Trump có xem xét tước quyền miễn thuế của trường hay không.

Tổng thống Trump trước đó tuyên bố Đại học Harvard "nên bị đánh thuế như một tổ chức chính trị" và hính phủ Mỹ cần tước quyền miễn thuế của ngôi trường giàu nhất quốc gia, nếu họ không đáp ứng yêu cầu cải tổ cách điều hành và chấm dứt "căn bệnh về tư tưởng chính trị, ý thức hệ và ủng hộ khủng bố".

Tuy nhiên, ông Trump không nêu rõ cách hiện thực hóa lời đe dọa. Theo luật pháp Mỹ, các trường đại học thường được miễn thuế thu nhập liên bang vì là tổ chức phục vụ mục tiêu giáo dục công cộng.

Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt tại Washington ngày 12/2. Ảnh: AP

Chính quyền của ông Trump cho rằng chiến dịch gây áp lực cải tổ học thuật và quản lý, nhắm vào hàng hoạt trường đại học hàng đầu ở Mỹ, là bước đi thiết thực để giải quyết làn sóng bài xích Do Thái và các cuộc biểu tình có dấu hiệu ủng hộ nhóm vũ trang Hamas ở Dải Gaza. Nhà Trắng cho rằng làn sóng này đe dọa sinh viên và giảng viên gốc Do Thái tại các trường đại học.

Bà Leavitt cáo buộc Đại học Harvard và một số trường đã vi phạm Điều VI của Đạo luật Dân quyền, quy định về cấm phân biệt đối xử trong các tổ chức nhận tài trợ liên bang. Dù vậy, mọi quyết định cắt tài trợ phải trải qua điều tra và điều trần, cũng như thông báo trước 30 ngày cho quốc hội Mỹ.

Một số giảng viên và sinh viên Mỹ cho rằng các cuộc biểu tình "bị phóng đại quy mô và gán ghép là bài xích Do Thái", cáo buộc nỗ lực kiểm soát hoạt động này là để "tìm cách hạn chế quyền tự do học thuật".

Nhóm liên ngành Chống tư tưởng bài xích Do Thái (JTFCAS), thuộc Bộ Giáo dục Mỹ, đưa ra các yêu cầu như ngăn sinh viên Đại học Harvard biểu tình, điều chỉnh cơ cấu quản trị và ban lãnh đạo, đổi mới quy trình tuyển sinh và chấm dứt các chương trình về đa dạng, công bằng, hòa nhập (DEI).

Chủ tịch Đại học Harvard Alan Garber ngày 15/4 tuyên bố đã từ chối những yêu cầu từ JTFCAS. Ông nhấn mạnh Harvard đang nỗ lực chống lại mọi hình thức kỳ thị, bao gồm cả bài Do Thái, đồng thời bảo vệ quyền biểu tình và tự do học thuật của sinh viên.

Ông cũng cho rằng những yêu cầu từ chính quyền Trump là hành động can thiệp chưa từng có từ chính phủ nhắm vào cơ sở học thuật, không phù hợp với quyền tự do ngôn luận và vi phạm Đạo luật Dân Quyền.

Thanh Danh (Theo Reuters, AFP)