Căng thẳng giữa Đại học Harvard và chính quyền Tổng thống Donald Trump đã leo thang đáng kể từ cuối tháng 3, khi trường từ chối thực hiện hàng loạt yêu cầu cải cách quản lý và học thuật mà Bộ Giáo dục Mỹ đưa ra nhằm "loại bỏ tư tưởng bài Do Thái".

Chính quyền liên bang hồi tháng 4 đã cắt giảm hàng tỷ USD tài trợ cho Harvard. Bộ An ninh Nội địa Mỹ tháng 5 thông báo thu hồi giấy phép Chương trình Sinh viên và Trao đổi Du học (SEVP) của Harvard, ngăn trường này tuyển và đào tạo sinh viên nước ngoài có visa du học.

Loạt động thái khiến Harvard đối mặt áp lực lớn về tài chính, đe dọa các hoạt động của trường. Harvard đã đệ hai đơn kiện chính quyền ông Trump lên tòa án liên bang thành phố Boston, bang Massachusetts. Tương lai ngôi trường có tuổi đời lâu hơn cả Mỹ giờ đây phụ thuộc đáng kể vào phán quyết từ bà Allison Burroughs, thẩm phán liên bang được mô tả là người "không biết sợ".

Bà Allison Burroughs tại phiên điều trần trước Ủy ban Tư pháp Thượng viện năm 2014. Ảnh: CNN

Burroughs sinh năm 1961 tại thành phố Boston. Cha bà là Warren Burroughs, từng là sinh viên khóa 1945 của Harvard. Bà Burroughs được cho là đã ứng tuyển vào Harvard nhưng bị từ chối. Bà theo học một trường khác và sau đó làm thực tập sinh tại quốc hội cho hạ nghị sĩ Matthew McHugh, đảm nhiệm một số công việc trong cơ quan lập pháp Mỹ.

Bà theo học và lấy bằng tiến sĩ luật Trường Luật, Đại học Pennsylvania năm 1987-1988. Bà bắt đầu sự nghiệp tư pháp với vai trò là thư ký cho thẩm phán Norma Shapiro ở bang Pennsylvania.

Burroughs sau đó làm việc tại văn phòng công tố viên liên bang Pennsylvania năm 1989-1995, văn phòng công tố viên liên bang Massachusetts năm 1995- 2005. Trong thời gian này, bà tham gia truy tố nhiều vụ án, nhắm đến các băng đảng mới nổi, tội phạm ma túy, kinh tế, công nghệ.

Donald Sterling, cựu công tố viên liên bang Massachusetts, mô tả tuyển dụng Burroughs làm trợ lý là quyết định dễ dàng, bởi khi đó bà đã "là một ngôi sao".

"Allison không bao giờ ngần ngại nêu ý kiến và bà ấy thường làm vậy một cách hài hước", ông Sterling nói. "Allison là công tố viên nghiêm túc, nhưng luôn lắng nghe những gì bên bào chữa trình bày. Khi đưa ra quyết định truy tố, bà ấy hoàn toàn dựa vào sự thật và luật pháp".

Ông Sterling mô tả bà Burroughs là "chăm chỉ, điềm đạm, thông minh, có đạo đức cao và không biết sợ". "Bà ấy đã truy tố các trùm ma túy, lừa đảo. Những cá nhân nguy hiểm hay quyền lực đều không thể tác động bà ấy", cựu công tố viên cho biết.

Bà Burroughs sau đó chuyển sang lĩnh vực tư nhân, làm việc cho Nutter McClennen & Fish, công ty luật do cựu thẩm phán Tòa án Tối cao Louis Brandeis đồng sáng lập, cho đến khi được tổng thống Barack Obama đề cử làm thẩm phán liên bang hè năm 2014. Ông Obama tin tưởng bà Burroughs sẽ "phục vụ người dân Mỹ với sự chính trực và kiên định".

"Tôi cam kết gạt bỏ quan điểm cá nhân nếu có và đối xử công bằng với bất kỳ ai trình diện trước tôi", bà Burroughs nói trong phiên điều trần trước Ủy ban Tư pháp Thượng viện cùng năm. "Trong suốt sự nghiệp, tôi đã tranh tụng hiệu quả cho cả chính phủ Mỹ và các bị cáo là cá nhân".

Tháng 1/2015, bà Burroughs tuyên thệ nhậm chức thẩm phán liên bang Massachusetts.

Cổng vào khuôn viên Đại học Harvard ở Cambridge, bang Massachusetts, Mỹ tháng 6/2024. Ảnh: AP

Bà Burroughs từng xét xử một vụ kiện liên quan Harvard và chính quyền Trump.

Tổ chức vận động tuyển sinh bình đẳng Students for Fair Admissions (SFFA) năm 2013 đệ đơn lên tòa án liên bang ở Boston, cáo buộc chính sách ưu tiên khi xét tuyển của Harvard đã vi phạm Đạo luật Quyền Dân sự năm 1964 vì gây bất lợi đáng kể cho sinh viên gốc Á.

Trong phán quyết năm 2019, trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump, bà Burroughs đứng về phía Harvard, cho rằng các động thái của trường "không có chủ ý phân biệt đối xử hay định kiến". Thẩm phán cho biết quy trình của Harvard "không hoàn hảo", nhưng bà "sẽ không hủy một quy trình tuyển sinh rất tốt, hợp hiến, chỉ vì mong muốn nó có thể tốt hơn".

Tòa phúc thẩm liên bang giữ nguyên phán quyết từ tòa cấp dưới. SFFA sau đó kháng cáo lên Tòa án Tối cao và cơ quan này năm 2023 đã bác bỏ phán quyết của bà Burroughs. Tòa án Tối cao cho rằng các đại học ở Mỹ không nên xét đến yếu tố chủng tộc khi tuyển sinh.

Năm 2017, Burroughs là một trong số những thẩm phán liên bang chặn "lệnh cấm đi lại" của ông Trump, biện pháp hạn chế người dân từ một số nước nhập cảnh vào Mỹ, chủ yếu là các quốc gia Hồi giáo. Tòa án Tối cao năm 2018 phán quyết giữ nguyên chính sách của ông Trump, bác bỏ phán quyết từ các tòa cấp dưới.

Trong đại dịch Covid-19, bà Burroughs phụ trách vụ kiện do Harvard và Viện Công nghệ Massachusetts khởi xướng nhằm vào chính quyền Trump. Nhà Trắng khi đó nhấn mạnh sinh viên quốc tế đang theo học các khóa hoàn toàn trực tuyến sẽ phải rời Mỹ. Chính quyền ông Trump thu hồi chính sách này trước khi tòa ra phán quyết.

Tòa án liên bang ở thành phố Boston, bang Massachusetts, hồi tháng 4. Ảnh: Reuters

Hôm 23/5, bà Burroughs tiếp nhận đơn kiện từ Harvard, trong đó cho rằng động thái thu hồi SEVP của chính quyền Trump "vi phạm trắng trợn" hiến pháp Mỹ và các luật liên bang khác, đồng thời "gây ảnh hưởng ngay lập tức và nghiêm trọng" tới trường cũng như hơn 7.000 sinh viên có thị thực hợp pháp.

Thẩm phán Burroughs sau đó yêu cầu chính quyền Trump ngừng thực hiện việc thu hồi giấy phép SEVP của Harvard trong thời gian bà lên lịch tổ chức phiên điều trần xem xét đơn kiện. Ngày 29/5, bà gia hạn lệnh này, cho phép Harvard tiếp tục tuyển du học sinh trong thời gian chờ xử lý vụ kiện. Động thái được đánh giá là có lợi cho Harvard, nhưng vẫn khiến nhiều sinh viên quốc tế bất an.

Về tài trợ liên bang, Harvard đã điều chỉnh đơn kiện để bao gồm các động thái cắt giảm gần nhất của chính quyền Trump. Sau khi thẩm phán Burroughs ra phán quyết, các bên có thể kháng cáo lên tòa phúc thẩm liên bang, tiếp đó là Tòa án Tối cao Mỹ.

Như Tâm (Theo CNN, El Pais, MSN)