Gần nửa đêm 14/5, Điện Kremlin công bố danh sách các thành viên phái đoàn Nga đến Thổ Nhĩ Kỳ để đàm phán trực tiếp với Ukraine, sau nhiều ngày từ chối xác nhận liệu Tổng thống Nga Vladimir Putin có trực tiếp tham dự theo đề nghị từ Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky hay không.

Danh sách được công bố cho thấy nhóm đàm phán mà Nga cử đến Istanbul không có lãnh đạo cấp cao nào, mà là phái đoàn cấp thứ trưởng được dẫn đầu bởi cựu bộ trưởng văn hóa Vladimir Medinsky, hiện là trợ lý của Tổng thống Putin.

Ông Medinsky từng tham dự các cuộc đàm phán với Ukraine năm 2022, được giới quan sát nhận định là người mang lập trường bảo thủ, ủng hộ thúc đẩy tinh thần dân tộc trong giáo dục lịch sử tại Nga và hiện là Chủ tịch Hội Lịch sử Quân sự Nga.

Cựu bộ trưởng văn hóa Nga Vladimir Medinsky, trợ lý của Tổng thống Vladimir Putin. Ảnh: Belta

Khi đến Istanbul ngày 15/5, ông Medinsky tuyên bố mục tiêu của phái đoàn trong đàm phán trực tiếp với các đại diện Kiev là "đạt được hòa bình lâu dài, đồng thời loại bỏ những nguyên nhân gốc rễ của xung đột". Ông nhấn mạnh phái đoàn lần này "có đủ năng lực chuyên môn cần thiết lẫn thẩm quyền để đàm phán", dựa trên sắc lệnh hành pháp của Tổng thống Putin.

"Cuộc đàm phán lần này tiếp nối tiến trình hòa bình cũng tại Istanbul ba năm trước, bị gián đoạn khi phía Ukraine rút khỏi đối thoại", ông Medinsky nói. "Mục tiêu của phái đoàn là tìm kiếm giải pháp mang tính xây dựng và những vấn đề có thể dung hòa lập trường các bên".

Tham gia cùng ông Medinsky là Thứ trưởng Ngoại giao Mikhail Galuzin, người phụ trách quan hệ với các quốc gia thuộc Cộng đồng các Quốc gia Độc lập (CIS). Ông Galuzin tốt nghiệp Viện Nghiên cứu châu Á và châu Phi thuộc Đại học Quốc gia Moskva, thông thạo hai ngoại ngữ là tiếng Nhật và tiếng Anh.

Phái đoàn còn có ông Igor Kostyukov, Giám đốc Cơ quan Tình báo Quân sự Nga (GRU) và Thứ trưởng Quốc phòng Alexander Fomin, cũng từng tham gia các cuộc đàm phán vào năm 2022.

Giám đốc Cơ quan Tình báo Quân sự Nga (GRU) Igor Kostyukov. Ảnh: Anadolu

Danh sách phái đoàn còn có nhiều chuyên gia về chính sách đối ngoại Nga: Vụ phó thông tin Bộ tổng tham mưu quân đội Nga Alexander Zorin, người từng giữ vai trò đàm phán viên con thoi trong xung đột Syria, Phó ban Chính sách Nhân đạo Điện Kremlin Yelena Podobreyevskaya.

Ngoài ra, Vụ trưởng Quan hệ Belarus - Ukraine - Moldova thuộc Bộ Ngoại giao Alexei Polishchuk và Vụ phó Tổng cục Hợp tác Quốc phòng V. Shevtsov cũng có mặt.

Gần một ngày sau, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky phê duyệt danh sách phái đoàn tham gia đàm phán ở Istanbul, dù chỉ trích việc người đồng cấp Nga không đến Thổ Nhĩ Kỳ gặp ông đã chứng tỏ Moskva "không muốn hòa bình".

Dẫn đầu đoàn Ukraine đàm phán với Nga là Bộ trưởng Quốc phòng Rustem Umerov. Ông là người Tatar ở bán đảo Crimea, có kinh nghiệm làm việc chặt chẽ với Thổ Nhĩ Kỳ và từng dẫn dắt các nỗ lực ngoại giao thúc đẩy sáng kiến "Công thức Hòa bình" của Tổng thống Zelensky.

Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Rustem Umerov. Ảnh: AFP

Sáng kiến này gồm 10 điểm, trong đó nổi bật là yêu cầu Nga rút toàn bộ lực lượng khỏi những vùng lãnh thổ họ đang kiểm soát từ khi nổ ra xung đột với Ukraine và tái lập biên giới trước khi Crimea sáp nhập vào Nga năm 2014.

Cả hai yêu cầu này đều xung đột sâu sắc với lập trường mà Tổng thống Putin nhiều lần tuyên bố là đàm phán hòa bình phải công nhận "tình hình thực tế", cụ thể là 4 vùng Donetsk, Lugansk, Zaporizhzhia và Kherson mà Nga đã tuyên bố sáp nhập vào cuối năm 2022.

Tham gia phái đoàn Ukraine đến Istanbul còn có Chánh văn phòng Tổng thống Andriy Yermak, người có ảnh hưởng lớn trong chính quyền Zelensky. Thành viên đoàn đàm phán còn có Giám đốc Cơ quan An ninh Ukraine (SBU) Vasyl Malyuk, Thứ trưởng Ngoại giao Andriy Sybiha và Tổng tham mưu trưởng Andriy Hnatov.

Chánh văn phòng Tổng thống Ukraine Andriy Yermak. Ảnh: Reuters

Kể từ khi xung đột Nga - Ukraine nổ ra, Chánh văn phòng Yermak đã nổi lên với vai trò trung tâm trong bộ máy lãnh đạo thời chiến của Ukraine. Ông có tiếng nói nặng ký trong chính sách đối ngoại, điều phối tình báo và các hoạt động ngoại giao cấp cao, bao gồm trao đổi tù binh và đàm phán hòa bình.

Ảnh hưởng của Yermak lớn đến mức ông được mệnh danh là "Hồng y Xanh" của Ukraine và "phó tổng thống không danh phận".

Trong khi đó, Malyuk là cái tên gây bất ngờ trong danh sách phái đoàn Ukraine. Ông là sĩ quan tình báo chuyên nghiệp hiếm khi xuất hiện công khai ở nước ngoài, đóng vai trò then chốt trong cải tổ SBU thành lực lượng linh hoạt và có tính chiến đấu mạnh mẽ hơn.

Ông được cho là người chỉ đạo nhiều chiến dịch phản gián lớn, như bắt tài phiệt thân Nga Viktor Medvedchuk, và thúc đẩy phát triển các vũ khí không người lái.

Các cuộc đàm phán tại Istanbul được kỳ vọng sẽ mở ra cơ hội cho một lệnh ngừng bắn tạm thời giữa hai bên và tiến tới giải pháp hòa bình lâu dài. Tuy nhiên, việc cả Tổng thống Putin và Tổng thống Zelensky đều không tham gia đàm phán đã làm dấy lên lo ngại về mức độ cam kết của các bên với tiến trình hòa bình.

Thanh Danh (Theo Reuters, Guardian, TASS)