Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) ngày 16/8 cho biết đã phá hủy hàng chục mục tiêu trong đợt tấn công mới vào khu Zeitoun ở ngoại ô Gaza City, thành phố lớn nhất ở Dải Gaza. Đây là phần ở đầu cho chiến dịch lớn của Israel nhằm đưa quân kiểm soát toàn bộ thành phố có khoảng 1,2 triệu dân này.

Nội các an ninh Israel ngày 8/8 phê chuẩn kế hoạch kiểm soát Gaza City bằng biện pháp quân sự, đặt mục tiêu đánh bại hoàn toàn Hamas. Đây là nỗ lực mà một số quan chức Israel muốn IDF hành động mạnh tay nhằm tìm cách kết thúc cuộc chiến đã kéo dài 22 tháng ở Gaza.

Cơ quan phòng vệ dân sự do Hamas điều hành ở Gaza cho hay không quân Israel đã tăng cường không kích vào thành phố trong những ngày qua, với các khu vực Zeitoun và Sabra "bị ném bom nặng nề, chủ yếu nhắm vào nhà dân, bao gồm các tòa nhà cao tầng". Ít nhất 39 người đã thiệt mạng chỉ trong ngày 26/8, cảnh báo chiến dịch không kích của Israel vào Gaza City đang đẩy dân thường vào tình thế nguy hiểm đến tính mạng.

Tư lệnh IDF Eyal Zamir tới Bộ tư lệnh Miền Nam trong ngày 17/8 để xem xét kế hoạch tác chiến trước khi trình lên Thủ tướng Benjamin Netanyahu. Nếu chiến dịch chiếm Gaza City được phê chuẩn, IDF sẽ phải huy động lính dự bị để tấn công thành phố.

IDF dự kiến buộc hơn một triệu dân ở Gaza City rời khỏi vùng chiến sự, sơ tán tới miền nam Gaza để đảm bảo an toàn. Trong khi đó, các sư đoàn Israel, với sự yểm trợ của hỏa lực không quân, pháo binh, sẽ tiến vào thành phố, tìm kiếm, đánh sập hệ thống địa đạo của Hamas và hướng đến mục tiêu "xóa sổ" các thành viên nhóm vũ trang ở khu vực này.

Sau khi kiểm soát Gaza City, IDF có thể tiến công miền trung dải đất, được cho là có các cơ sở giam giữ con tin và cũng là nơi Tel Aviv hạn chế hoạt động trước đây.

"Bằng việc chiếm giữ biểu tượng và trung tâm hành chính của Gaza, Israel gửi đi thông điệp rằng thời gian không đứng về phía Hamas và tiếp tục kháng cự chỉ khiến Israel bám rễ sâu hơn", Alex Plitsas, chuyên gia về Trung Đông tại viện chính sách Hội đồng Đại Tây Dương, bình luận.

Tuy nhiên, ông Plitsas cảnh báo rủi ro với IDF trong chiến dịch này là rất lớn, và có thể châm ngòi một cuộc xung đột kéo dài, đẫm máu hơn.

Xe tăng quân đội Israel tại một khu vực gần ranh giới Israel - Gaza ngày 29/7. Ảnh: AFP

Trong vài tháng qua, IDF chủ yếu tác chiến trong khu vực ít dân thường ở Gaza, tập trung phá hủy đường hầm và hạ tầng của Hamas. Các tay súng Hamas ít hiện diện tại đây, phần lớn được cho là đã rút về Gaza City và trại tị nạn Muwasi ở tây nam Gaza.

Nhưng nếu tiến vào Gaza City, IDF sẽ phải tác chiến trong khu vực có dân số rất đông đúc, gồm 700.000 người ở thành phố từ trước chiến sự và nửa triệu người Gaza di tản đến từ khu vực miền bắc và miền nam dải đất.

Khi chiến sự mới bùng phát, IDF đã triển khai ba sư đoàn để nhắm mục tiêu ba đơn vị Hamas tại các khu Shati, Sabra, Daraj và Tuffah ở Gaza City. Quân đội Israel tuyên bố đã tiêu diệt lực lượng Hamas tại những khu vực này, phá hủy các sở chỉ huy của đối thủ.

Tuy nhiên, giới quan sát cho rằng Hamas lần này đã có nhiều tháng để chuẩn bị cho đợt tiến công mới của IDF vào Gaza City. Izz al-Din al-Haddad, tân thủ lĩnh cánh vũ trang của Hamas, được cho là đang ở thành phố. Truyền thông Mỹ đầu tháng 7 dẫn nguồn tin cho biết al-Haddad tuyên bố rằng trừ khi họ đạt được "thỏa thuận danh dự" nhằm kết thúc chiến sự với Israel, xung đột tại Gaza sẽ trở thành cuộc chiến "tử vì đạo".

IDF dự đoán họ phải đối mặt với những nhóm du kích nhỏ, vũ trang đầy đủ của Hamas. Điều này đồng nghĩa có nhiều chiến binh, chất nổ, tên lửa chống tăng và xạ thủ ẩn trong khu vực đông dân cư. Với bối cảnh này, nguy cơ với sinh mạng những con tin Israel còn lại đang bị giam ở Gaza City là rất rõ ràng.

Theo các quan chức cấp cao IDF, một số thành viên nội các an ninh Israel đã yêu cầu quân đội tiến hành chiến dịch mang tính tàn phá như từng triển khai ở thành phố Beit Hanoun, đông bắc Gaza City. IDF đã phá hủy toàn bộ hạ tầng ở Beit Hanoun, biến thành phố thành nơi "không thể sinh sống".

Để thực hiện yêu cầu này, IDF sẽ phải xét lại thời gian tác chiến và quân số cần huy động. Khác với Beit Hanoun, Gaza City có nhiều tòa nhà cao tầng san sát. Việc phá hủy công trình cao tầng cũng đòi hỏi hỏa lực mạnh và thiết bị chuyên dụng. Các quan chức IDF nói họ chưa rõ quân đội Israel có đủ khả năng thực hiện nhiệm vụ này không.

Vị trí Gaza City, Dải Gaza. Đồ họa: BBC

Một thách thức nữa là IDF phải tìm cách khiến 1,2 triệu dân thường Palestine ở Gaza City sơ tán, yếu tố then chốt để bắt đầu tiến công.

Các nguồn tin quân sự ước tính quá trình này sẽ mất từ 7 đến 10 ngày. Sau đó, việc chiếm đóng Gaza City sẽ diễn ra từ vài giờ cho đến vài ngày, chỉ cần nửa quân số so với chiến dịch trước đó. Sau khi hoàn tất kiểm soát, IDF dự định dành hơn một năm để phá dỡ hạ tầng trên mặt đất và hạ tầng ngầm.

Theo kế hoạch của tư lệnh Zamir, người dân Gaza sẽ di chuyển về phía nam, qua hành lang Netzarim chia đôi Gaza mà Israel thiết lập. Israel dự kiến tập trung hầu hết dân thường Gaza về Muwasi, nơi IDF chỉ định là khu vực nhân đạo từ đầu chiến sự, dù điều kiện sinh hoạt tại đây xấu đi đáng kể và vẫn hứng chịu tập kích.

Chiến dịch của Israel còn đối mặt thách thức pháp lý. Cố vấn pháp lý IDF Yifat Tomer - Yerushalmi cảnh báo tư lệnh Zamir về những hệ quả của việc chiếm đóng Gaza City hay toàn bộ Gaza.

Theo luật quốc tế, hành động này sẽ buộc Israel phải chịu trách nhiệm đối với dân thường tại đây, đồng nghĩa IDF phải cung cấp lương thực, dịch vụ y tế và vệ sinh, hạ tầng thiết yếu, bảo đảm môi trường an toàn, tránh xa giao tranh cho người dân Gaza.

Liên Hợp Quốc và nhiều quốc gia đã lên án kế hoạch của chính phủ Israel, kêu gọi Tel Aviv thay đổi quyết định.

Một khu vực bị tàn phá ở Shejaiya, phía đông Gaza City, Gaza ngày 3/8. Ảnh: AFP

Trong khi đó, nhiều người dân Gaza City tuyên bố sẽ ở lại thành phố và trú ẩn trong các tòa nhà, bất chấp rủi ro tính mạng. Hầu hết họ đã quá mệt mỏi sau những lần di tản trước, và ngày càng khó tìm được chỗ để căng lều.

"Thề có Thượng đế, tôi đã đối mặt cái chết cả trăm lần. Tôi thà chết ở đây còn hơn", Ahmer Hirz, người đã phải cùng gia đình di tản ít nhất 8 lần kể từ đầu chiến sự, nói với Al Jazeera. "Tôi sẽ không rời đi. Chúng tôi đã trải qua quá đủ đau khổ, đói khát".

Rajab Khader chung quan điểm. "Chúng tôi phải ở lại Gaza City bên gia đình và người thân. Người Israel sẽ không tìm thấy gì khác ngoài thân xác và linh hồn của chúng tôi", anh nói.

Như Tâm (Theo AFP, Al Jazeera, Haaretz)