Giới chức Iraq hôm nay khởi động giai đoạn đầu của dự án khai quật hố Al Khasfa, cách thành phố Mosul khoảng 20 km về phía nam, nhằm tìm kiếm những nạn nhân bị sát hại trong giai đoạn tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng kiểm soát khu vực vào năm 2014-2017.

Các chuyên gia sẽ ưu tiên khai quật gần mặt đất và thu thập chứng cứ. Phóng viên AFP tại hiện trường cho hay nhiều hộp sọ đã được tìm thấy. Một số hài cốt được phủ nilon bảo quản ngay tại chỗ, chưa thể chuyển đến khu tập kết. Toàn bộ hài cốt sẽ được bàn giao cho Viện Pháp y Iraq để xét nghiệm ADN, xác định danh tính các nạn nhân.

Các chuyên gia khai quật thi thể nạn nhân ở Al Khasfa ngày 17/8. Ảnh: AFP

Các quan chức tư pháp tỉnh Nineveh trực tiếp giám sát công tác khai quật. Quá trình này đang gặp nhiều trở ngại do mạch nước ngầm ở Al Khasfa chứa lưu huỳnh khiến đất xốp, dễ làm hư hại di cốt và gây khó khăn cho việc giám định ADN.

Tỉnh trưởng Nineveh Abdul Qadir Al Dakhil cùng ngày thông báo giới chức sẽ xây dựng một đài tưởng niệm các nạn nhân.

Theo báo cáo của Liên Hợp Quốc năm 2018, mộ tập thể ở Al Khasfa có thể tập trung ít nhất 4.000 thi thể, phần lớn là binh sĩ chính phủ, nhân viên an ninh, người Yazidi và dân thường khu vực Mosul. Hồi năm 2016, IS từng tổ chức hành quyết 280 người tại đây trong một ngày.

Mộ tập thể Al Khasfa có đường kính 110 m và sâu khoảng 150 m, được xem là một trong những hiện trường "tội ác chiến tranh" lớn nhất Iraq. Thân nhân các nạn nhân IS nhiều năm qua đã kêu gọi khai quật khu vực này. Tuy nhiên, các yếu tố an ninh, kỹ thuật và kinh phí khiến dự án bị trì hoãn.

Liên Hợp Quốc ước tính trên khắp Iraq có hơn 200 mộ tập thể dưới thời IS, phần lớn nằm gần thành phố Mosul, với khoảng 6.000-12.000 nạn nhân.

Đơn vị của Liên Hợp Quốc chuyên điều tra tội ác IS đã kết thúc nhiệm vụ tại Iraq từ năm 2024 vì chính phủ từ chối gia hạn thỏa thuận, nhưng Al Khasfa vẫn được các tổ chức nhân quyền địa phương và giới chức tỉnh Nineveh xem là vụ án cần được ưu tiên làm sáng tỏ.

Đến tháng 3, chính quyền địa phương tuyên bố đã tìm được nguồn tài chính và hỗ trợ hậu cần để khởi động dự án.

Các điểm khai quật bao quanh hố tự nhiên Al Khasfa, cách Mosul khoảng 20 km. Ảnh: AFP

Tổ chức IS trỗi dậy vào năm 2014 và kiểm soát vùng lãnh thổ rộng lớn ở Iraq và Syria, tuyên bố thành lập "nhà nước" tự xưng trải dài trên cả hai quốc gia. Các cuộc điều tra của Liên Hợp Quốc kết luận IS đã tiến hành chiến dịch tàn bạo, vi phạm nhân quyền và luật nhân đạo quốc tế trên diện rộng, có hệ thống ở các vùng lãnh thổ họ kiểm soát.

Đến năm 2017, quân chính phủ và các lực lượng dân quân Iraq, với hậu thuẫn của liên minh quốc tế do Mỹ dẫn đầu, đã đánh bật IS khỏi Mosul và giành lại toàn bộ lãnh thổ mà tổ chức này từng kiểm soát.

Thanh Danh (Theo AFP, National)