Công điện do Ngoại trưởng Marco Rubio ký ngày 30/5, bị rò rỉ cho truyền thông, cho thấy các phái bộ và lãnh sự quán Mỹ khắp thế giới cần lập tức tăng cường thẩm định hồ sơ xin thị thực liên quan Đại học Harvard, tập trung vào các hoạt động và quan điểm của đương đơn trên các nền tảng mạng xã hội.

Theo nội dung công điện được trích dẫn bởi NBC, Politico và Guardian, viên chức lãnh sự phải "rà soát toàn diện hoạt động trực tuyến của mọi trường hợp xin thị thực không định cư nếu họ có ý định đến Harvard với bất kỳ mục đích gì". Visa không định cư là loại thị thực dành cho người nhập cảnh tạm thời vào Mỹ, không có ý định cư trú và làm việc lâu dài ở nước này.

Theo công điện, chính sách này có hiệu lực ngay lập tức, không chỉ áp dụng với du học sinh mà còn với giảng viên, nhân viên, nhà thầu, diễn giả khách mời và khách du lịch. Mức độ thẩm định này có thể được mở rộng áp dụng với những diện xin thị thực khác trong tương lai.

Biểu tình trong khuôn viên Đại học Harvard ngày 23/4/2024. Ảnh: Reuters

Công điện lý giải chính sách mới nhằm giải quyết mối lo ngại về bạo lực và tư tưởng bài xích Do Thái tại Đại học Harvard. Khi rà soát mạng xã hội của đương đơn, viên chức lãnh sự cần tìm kiếm dấu hiệu bạo lực hoặc quấy rối nhắm vào cộng đồng Do Thái, bên cạnh việc tuân thủ các quy định về di trú.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ từ chối bình luận về nội dung các văn bản nội bộ bị rò rỉ. Đại học Harvard cũng chưa đưa ra bình luận nào về thông tin này.

Bộ Ngoại giao Mỹ còn yêu cầu viên chức lãnh sự đánh giá việc đương đơn không có hoạt động trực tuyến, hoặc họ có tài khoản mạng xã hội nhưng đặt ở chế độ riêng tư hay giới hạn hiển thị, là biểu hiện né tránh bị rà soát về quan điểm. Trong những trường hợp đó, nhân viên lãnh sự cần hoài nghi về mức độ đáng tin cậy của đương đơn.

Nhân viên lãnh sự cần chủ động thông báo cho người xin thị thực rằng tài khoản mạng xã hội được đặt ở chế độ riêng tư có thể bị xem là hành vi né tránh kiểm tra và đề nghị họ chuyển các tài khoản sang chế độ công khai trong giai đoạn Đơn vị Phòng chống Gian lận thẩm định hồ sơ.

Đây là động thái mới nhất trong cuộc đối đầu ngày càng căng thẳng giữa chính quyền Tổng thống Donald Trump và Đại học Harvard.

Chính quyền Trump đã đóng băng hàng tỷ USD ngân sách nghiên cứu dành cho Harvard, đe dọa tước quyền tuyển sinh quốc tế của trường, gây sức ép buộc đại học này chấp nhận cải tổ về tuyển dụng, tuyển sinh và đào tạo theo định hướng của chính phủ.

Tổng thống Trump cũng điều chỉnh chính sách liên quan du học sinh đến Mỹ. Đầu tuần này, một công điện nội bộ của Bộ Ngoại giao Mỹ bị rò rỉ cho truyền thông cho thấy mọi đại sứ quán và lãnh sự quán Mỹ được chỉ đạo "không được thêm bất kỳ lịch hẹn nào mới cho thị thực du học hoặc trao đổi (loại F, M và J) cho đến khi có hướng dẫn bổ sung".

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Tammy Bruce trong cuộc họp báo sau đó cho biết cơ quan này sẽ "tiếp tục sử dụng mọi công cụ có thể để sàng lọc những cá nhân đến Mỹ, dù đó là sinh viên hay bất kỳ ai khác", song không xác nhận Mỹ có tạm dừng cấp thị thực du học hay không.

Đến ngày ngày 29/5, Ngoại trưởng Rubio tuyên bố Bộ Ngoại giao Mỹ sẽ phối hợp với Bộ An ninh Nội địa để "quyết liệt thu hồi visa đối với du học sinh Trung Quốc". Tuy nhiên, Tổng thống Trump một ngày sau lại tuyên bố tại Phòng Bầu dục rằng "mọi chuyện đều sẽ ổn" đối với du học sinh Trung Quốc giữa những biến động hiện nay về chính sách giáo dục và nhập cư.

Hơn một triệu du học sinh đang học tập tại Mỹ, đóng góp gần 43,8 tỷ USD cho nền kinh tế nước này và cung cấp hơn 378.000 lao động trong giai đoạn 2023-2024, theo số liệu của Hiệp hội Giáo dục Quốc tế (NAFSA) tại Mỹ. Quyết định đóng băng cấp visa du học có thể làm trầm trọng thêm những khó khăn mà các trường đại học Mỹ vốn đã phải đối mặt do tình trạng giảm lượng sinh viên quốc tế.

Thanh Danh (Theo NBC, Politico, Guardian)