Hải quân Colombia tuần trước thu giữ một chiếc "tàu bán ngầm tự hành", có khả năng chở hơn 1,5 tấn cocaine. Không có ma túy trên tàu, nhưng đáng chú ý là không có nghi phạm nào bên trong.

Con tàu bị phát hiện gần Santa Marta, ngoài khơi bờ biển Caribe của Colombia. Tàu bán ngầm cỡ nhỏ, màu xám, được trang bị ăng ten và modem Starlink. Nó có hai camera giám sát, một ở mũi, một ở bên trong. Giới chức Colombia tin rằng con tàu đang được chạy thử nghiệm để vận chuyển cocaine đến Mỹ hoặc châu Âu.

"Phát hiện này phản ánh thực tế rằng tội phạm ma túy đang chuyển sang dùng các hệ thống không người lái tinh vi hơn, giúp tăng khả năng lẩn tránh, đặt ra thách thức ngày càng lớn đối với an ninh hàng hải quốc tế", đô đốc Juan Ricardo Rozo Obregon, Tư lệnh Hải quân Colombia, nói.

Giới chức phát hiện tàu ngầm ma túy không người lái gần Santa Marta. Ảnh: Hải quân Colombia

"Tàu ngầm ma túy" là cách gọi phổ biến của công chúng và truyền thông đối với loại tàu bán ngầm hoặc tàu ngầm mini mà các băng nhóm sử dụng để bí mật đi qua các tuyến biển. Tàu bán ngầm là loại tàu có phần thân chìm dưới mặt nước nhưng không hoàn toàn ngập như tàu ngầm thực thụ. Chỉ phần nhỏ, thường là khoang điều khiển hoặc thiết bị liên lạc, nổi trên mặt nước để giảm khả năng bị phát hiện.

Các băng đảng đã sử dụng tàu bán ngầm có người lái trong nhiều thập kỷ, nhưng sự xuất hiện của các tàu không người lái gần đây cho thấy tội phạm ma túy đã đạt được những tiến bộ công nghệ đáng kể.

Hải quân Colombia cảnh báo công nghệ tự động là "mối đe dọa mới nổi, đang làm thay đổi thực trạng tội phạm xuyên quốc gia". Họ tin rằng con tàu bị phát hiện tuần trước là của Gulf Clan, băng đảng buôn ma túy lớn nhất nước này.

Colombia đang vật lộn với tình trạng sản xuất ma túy cao kỷ lục, chủ yếu do nhu cầu toàn cầu gia tăng. Theo LHQ, diện tích trồng cây coca ở nước này đã tăng từ 204.000 lên 253.000 hecta trong năm 2023.

Sản lượng cocaine toàn cầu đã tăng gần 34% vào năm 2023 so với 2022. Ước tính khoảng 25 triệu người sử dụng loại ma túy này, tăng so với 17 triệu người cách đây một thập kỷ.

"'Tàu ngầm ma túy' đã phát triển đáng kể, về cả thiết kế lẫn công nghệ", Henry Shuldiner, điều tra viên tại tổ chức nghiên cứu tội phạm InSight Crime, nhận định. "Mẫu tàu không người lái vừa bị phát hiện ở Colombia có thể là dấu mốc mới".

Giới chức chặn tàu ngầm bên trong có ba tấn ma túy, hai thi thể hồi năm 2023. Ảnh: Hải quân Colombia

Ông Shuldiner cho biết các băng đảng đang thử nghiệm xem không dùng thủy thủ đoàn có thể giúp vận chuyển ma túy hiệu quả hơn hay không.

"Việc con tàu bị phát hiện ở Colombia dường như đang chạy thử nghiệm cho thấy các băng đảng sẵn sàng đầu tư vào nghiên cứu và phát triển", ông nói. Chế tạo tàu bán ngầm có thể tốn ít nhất 150.000 USD, dù hầu hết các ước tính cho rằng chi phí khoảng 1-2 triệu USD.

Juan Cabezas, chuyên gia tại Viện Nghiên cứu Phát triển và Hòa bình Colombia, cho rằng các băng đảng Mexico hoạt động tại Colombia đã bắt đầu thuê kỹ sư, chuyên gia công nghệ để đóng tàu ngầm không người lái từ năm 2017. Ông cảnh báo các phương tiện không người lái khiến giới chức khó xác định những nghi phạm đứng sau các chuyến hàng.

Luật pháp Colombia phạt hành vi vận hành, chế tạo, sở hữu tàu bán ngầm lên tới 14 năm tù. Tuy nhiên, số lượng tàu bị phát hiện ở Đại Tây Dương và Thái Bình Dương trong năm 2024 vẫn ở gần mức kỷ lục.

"Trong một số năm, InSight Crime ghi nhận 30 vụ chặn tàu bán ngầm trên toàn cầu, và đó chỉ là những vụ bị phát hiện. Một số quan chức Mỹ ước tính con số này chỉ chiếm khoảng 5% số lượng thực tế. Dù năm 2024 giới chức đã chặn bắt số lượng tàu kỷ lục, hầu hết vẫn chuyển hàng trót lọt", ông Shuldiner nói.

Phóng viên bên trong khoang một chiếc tàu ngầm vận chuyển ma túy đến Tây Ban Nha bị thu giữ. Ảnh: BBC

Ông Shuldiner cho biết thêm dù phần lớn cocaine được các băng đảng vận chuyển trên các tàu container, "tàu ngầm ma túy" đang đóng vai trò ngày càng quan trọng, đặc biệt là đối với các tuyến đường biển dài.

Trong nửa đầu năm 2025, hải quân Colombia đã phát hiện 10 tàu bán ngầm, tất cả đều được cải tiến để khó bị radar phát hiện, thậm chí có thể di chuyển với mức độ tự động hóa nhất định.

Sergio Guzman, giám đốc Cơ quan Phân tích Rủi ro Colombia, nhận định giới chức đang "đi chậm hơn tội phạm một bước", cảnh báo Colombia và các chính phủ khác sẽ "rất khó theo kịp" trừ khi cải thiện hợp tác, chia sẻ thông tin.

Đức Trung (Theo Guardian, InSight Crime, Reuters)