Tòa án Hiến pháp Hàn Quốc ngày 4/4 ra phán quyết phế truất Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk-yeol liên quan lệnh thiết quân luật do ông ban hành đầu tháng 12/2024. Với quyết định này, ông Yoon trở thành tổng thống thứ hai trong lịch sử Hàn Quốc bị phế truất, và là lãnh đạo được bầu có thời gian tại nhiệm ngắn nhất.

Lần gần nhất một tổng thống Hàn Quốc bị luận tội và bãi nhiệm là năm 2017, khi Tòa án Hiến pháp ra quyết định phế truất bà Park Geun-hye vào ngày 9/3 năm đó.

Ông Yoon Suk-yeol tại Seoul hồi tháng 11/2024. Ảnh: Reuters

Phán quyết hôm nay của Tòa án Hiến pháp Hàn Quốc đánh dấu chấm hết cho sự nghiệp chính trị của ông Yoon, đồng thời mở ra thời kỳ mới đầy thách thức với cựu tổng thống, khi phải đối mặt với các phiên tòa hình sự.

Ông Yoon hồi tháng 1 bị truy tố với tội danh nổi loạn vì lệnh thiết quân luật. Là cựu cống tố viên, ông từng đưa nhiều người vào tù, nhưng bản thân ông lại trở thành tổng thống Hàn Quốc đương nhiệm đầu tiên bị bắt và phải ngồi tù hồi tháng 1, sau khi liên tục không tuân thủ lệnh triệu tập để thẩm vấn của công tố viên.

Ông hôm 8/3 được trả tự do sau 52 ngày bị giam do được tòa án hủy lệnh bắt. Tuy nhiên, rắc rối pháp lý với ông chưa qua đi. Ông bị cáo buộc chủ mưu phản loạn, khi ra lệnh cho các binh sĩ bao vây nhà quốc hội Hàn Quốc và "lôi các nghị sĩ ra ngoài" nhằm bắt bớ các chính trị gia và quan chức được bầu. Ông Yoon phủ nhận cáo buộc.

Phản loạn là một trong số ít cáo buộc mà tổng thống Hàn Quốc không được hưởng quyền miễn trừ và bị cáo có thể bị kết án chung thân hoặc tử hình. Do cáo buộc này chưa bị hủy bỏ, ông Yoon sẽ phải sớm đối mặt với các phiên tòa hình sự sau khi bị phế truất.

Hàn Quốc cũng sẽ phải tổ chức bầu cử trong vòng 60 ngày tới để chọn ra lãnh đạo mới. Cho quá trình này, Thủ tướng Han Duck-soo sẽ tiếp tục giữ chức quyền Tổng thống để lãnh đạo đất nước.

Ngay sau khi Ủy ban Bầu cử Quốc gia Hàn Quốc công bố kết quả kiểm phiếu, tân tổng thống Hàn Quốc sẽ nhậm chức, tiếp quản quyền lực từ ông Han. Các cuộc thăm dò cho thấy thủ lĩnh phe đối lập Lee Jae-myung, người thất bại suýt soát trước ông Yoon trong cuộc bầu cử năm 2022, đang duy trì vị thế dẫn đầu và không gặp phải đối thủ lớn nào.

Lãnh đạo đảng Dân chủ đối lập Lee Jae-myung tại Seoul hôm 26/3. Ảnh: AFP

Dù vậy, lãnh đạo đảng Dân chủ đang đối mặt với nhiều bê bối và rắc rối pháp lý, có thể khiến ông không thể tham gia cuộc bầu cử. Ông Lee sắp phải ra tòa vì các cáo buộc như nhận hối lộ và liên quan tới bê bối trong một dự án phát triển bất động sản.

Bất kể ai chiến thắng trong cuộc bầu cử sắp tới, người này sẽ phải ưu tiên ổn định lại tình hình chính trị trong nước và giúp Hàn Quốc đối phó thách thức từ Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ông Trump đang gây sức ép với các đồng minh bằng biện pháp thuế quan, đồng thời yêu cầu Hàn Quốc phải chi trả nhiều hơn để Mỹ duy trì lực lượng đồn trú.

Căng thẳng ở bán đảo Triều Tiên cũng đang gia tăng. Trong nhiệm kỳ của mình, ông Yoon đã duy trì lập trường cứng rắn với Triều Tiên, khi Bình Nhưỡng tăng cường năng lực quân sự và cải thiện quan hệ với Moskva.

Hiệp ước quân sự vốn được hai bên thiếp lập nhằm hạn chế tập trận bắn đạn thật dọc biên giới đã bị Hàn Quốc đình chỉ. Hiến pháp của Triều Tiên cũng đã xác định Hàn Quốc là "kẻ thù chính".

Việc Tổng thống Yoon bị phế truất có thể làm gia tăng căng thẳng chính trị ở Hàn Quốc sau nhiều tháng bất ổn, trong đó hàng trăm nghìn người dân nước này đã đổ ra đường để phản đối hoặc ủng hộ ông.

Ảnh Tổng thống Yoon được người biểu tình dựng lên gần tư dinh của ông ở Seoul hôm 4/4. Ảnh: Reuters

Cuộc khủng hoảng đã làm lộ rõ rạn nứt xã hội sâu sắc giữa phe bảo thủ và tự do ở Hàn Quốc, đồng thời gia tăng áp lực lên chính phủ và quân đội nước này, lực lượng từng rơi vào tình thế tiến thoái lưỡng nan trong việc có thi hành lệnh thiết quân luật của ông Yoon hay không.

Cảnh sát Hàn Quốc đã bố trí lực lượng dày đặc trong ngày Tòa án Hiến pháp ra phán quyết với ông Yoon. Hiện chưa rõ những người ủng hộ ông có chấp nhận phán quyết của tòa, hay sẽ tiếp tục tổ chức các cuộc biểu tình quy mô lớn trên đường phố.

Phạm Giang (Theo Reuters, CNN, AP)