Một phương tiện bay không người lái góc nhìn thứ nhất (drone FPV) tự sát của Nga bám theo mục tiêu di chuyển trên cao tốc chạy qua tỉnh Kursk.

Kết nối cáp quang giúp drone truyền hình ảnh độ nét cao về người điều khiển và cho phép chọn vị trí tập kích, ngay cả khi khuất tầm nhìn thẳng và đối phương sử dụng các biện pháp gây nhiễu mạnh. Drone Nga hạ độ cao, tăng tốc rồi lao vào chiếc xe chở đầy lính Ukraine trên tuyến đường lầy lội.

Đó là cảnh tượng thường thấy trên cao tốc R200 những ngày giữa tháng 3, khi các đơn vị Ukraine tìm cách rút khỏi Kursk để trở về tỉnh Sumy bên kia biên giới. Họ hứng chịu thiệt hại nặng đến mức nhiều binh sĩ Ukraine đã ví tuyến cao tốc này như "cung đường chết" ở Kursk.

R200 là phần chạy trên lãnh thổ Nga của tuyến cao tốc bắt đầu từ ngoại ô thủ phủ Kursk của tỉnh cùng tên, đi qua thị trấn chiến lược Sudzha tới biên giới.

Trên lãnh thổ Ukraine, tuyến cao tốc này được gọi là H07, chạy qua làng Yunakovka, đầu mối hậu cần và điểm tập trung lực lượng dự bị cho chiến dịch của Ukraine tại tỉnh Kursk. Nó kết nối với thủ phủ Sumy của tỉnh cùng tên rồi tới ngoại ô thủ đô Kiev.

Trên con đường này hiện ngổn ngang xác phương tiện quân sự của Ukraine bị Nga phá hủy.

Lực lượng Ukraine từng kiểm soát khoảng 1.300 km2 lãnh thổ tỉnh Kursk ngay từ những tuần đầu chiến dịch phát động hồi tháng 8/2024, nhưng đang phải rút lui nhanh chóng, thậm chí trong hỗn loạn, do sức ép từ quân đội Nga. Các binh sĩ Ukraine khẳng định đợt rút quân diễn ra có tổ chức, nhưng thừa nhận đã có lúc hỗn loạn khi lực lượng Nga bất ngờ xuyên thủng phòng tuyến.

Nhiều binh sĩ Ukraine cho biết họ phải đi bộ và chỉ di chuyển vào ban đêm do thường xuyên đối mặt nguy cơ drone tập kích. "Toàn bộ tuyến hậu cần đều phụ thuộc vào cao tốc R200. Tất cả đều hiểu rằng lực lượng Nga sẽ cố gắng cắt đứt nó", một binh sĩ Ukraine cho biết.

Mỹ hồi đầu tháng 3 đình chỉ chia sẻ thông tin tình báo cho Ukraine, cùng thời điểm Nga đẩy nhanh tốc độ chiến dịch phản công ở tỉnh Kursk. Tuy nhiên, lực lượng Nga đã bắt đầu nhằm vào điểm yếu trên tuyến hậu cần của Ukraine từ tháng 12/2024, khi phá hủy chiếc xe đầu tiên trên cao tốc R200.

Trong nhiều tháng sau đó, Nga từng bước tiếp cận R200 và liên tục pháo kích dữ dội nhằm vào tuyến đường này. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động tiếp vận hậu cần, sơ tán thương binh, luân chuyển quân và làm suy giảm tinh thần binh sĩ Ukraine.

Nhiều quân nhân Ukraine cho rằng lý do chính khiến tiến trình rút quân rơi vào hỗn loạn là họ không thể di chuyển tự do trên đường R200. Những phương tiện bị Nga phá hủy nằm rải rác dọc cao tốc, khiến một số nơi tắc nghẽn nghiêm trọng.

Một chỉ huy Ukraine tiết lộ đơn vị của ông mất hai ngày để đi bộ từ vị trí cách biên giới khoảng 19 km đến địa giới tỉnh Sumy. Lực lượng Nga cũng nhanh chóng kiểm soát vị trí họ bỏ lại.

Cao tốc R200-H07 (màu đỏ). Đồ họa: RYV

Ngày 9/3, tiêm kích Nga thả một quả bom dẫn đường nặng ba tấn nhằm vào cây cầu gần làng Kazachya Loknya ở tỉnh Kursk. Lực lượng Ukraine cố gắng cầm cự để ngăn đối phương phong tỏa hoàn toàn tuyến đường, song nỗ lực này không mang lại kết quả do drone cáp quang Nga tràn ngập khu vực.

Một binh sĩ Ukraine cho biết hai hoặc ba drone sẽ xuất hiện trong vòng một phút, lao vào mục tiêu từ nhiều hướng. Chúng cũng có thể đáp xuống mặt đất để phục kích phương tiện qua lại, tương tự mìn chống tăng.

DeepState, nhóm phân tích thông tin tình báo có liên hệ với Bộ Quốc phòng Ukraine, hồi tuần trước ước tính diện tích Kiev còn nắm giữ tại Kursk là khoảng 110 km2, chia làm hai khu vực ở sát biên giới. Một trong số đó tập trung quanh cao tốc R200.

"Chúng tôi suýt chết nhiều lần, lúc nào trên trời cũng có drone", một binh sĩ Ukraine nhớ lại quá trình rời khỏi Kursk qua tuyến R200.

Một người khác ví cuộc rút lui như cảnh trong phim kinh dị, phương tiện cơ giới liên tục bị phá hủy và nhiều người thiệt mạng. "Con đường ngổn ngang hàng trăm xác xe ôtô, thiết giáp và xe địa hình", người này mô tả cảnh tượng trên cao tốc R200.

Nhiều binh sĩ Ukraine tức giận vì các chỉ huy không lệnh rút quân từ trước đó vài tuần, khi lực lượng Nga còn cách xa và hoạt động di chuyển có thể diễn ra an toàn hơn.

Xe quân sự Ukraine bị phá hủy ở ngoại ô thị trấn Sudzha, tỉnh Kursk, Nga trong ảnh chụp ngày 15/3. Ảnh: BQP Nga

Ukraine tháng 8/2024 mở chiến dịch tấn công Kursk với mong muốn buộc Nga rút quân về bảo vệ tỉnh biên giới, ngăn bước tiến của đối phương ở mặt trận Donbass, gồm tỉnh Donetsk và Lugansk, cũng như tạo đòn bẩy tại những cuộc đàm phán trong tương lai.

Chiến dịch tỉnh Kursk khi đó được một số nhà phân tích ví như "canh bạc tất tay" của Ukraine khi họ đang thất thế trên nhiều mặt trận. Tuy nhiên, nhiều người đặt dấu hỏi liệu cái giá Ukraine phải trả trong canh bạc ở Kursk có tương xứng với nỗ lực phòng thủ tại mặt trận Donbass hay không.

Moskva đã giành hàng loạt đô thị trọng yếu ở tỉnh Donetsk từ khi Kiev phát động chiến dịch ở Kursk. Thông tin tình báo nguồn mở cho thấy Moskva đang dần tạo gọng kìm gần thành trì Pokrovsk và mở thêm chiến dịch nhằm vào đầu mối hậu cần Kupyansk tại tỉnh Kharkov.

Nguyễn Tiến (Theo Telegraph, AFP, AP)