Con đường dài khoảng 100 mét với loạt khách sạn và tòa nhà thương mại bên ngoài tuyến phố chính sôi động ở gần khu Kitano, quận Kita, Osaka, là một tụ điểm của hoạt động mại dâm bất hợp pháp.

Vị trí biệt lập của con đường khiến nơi đây trở thành địa điểm mời chào của những người hoạt động mại dâm từ năm 2022, cảnh sát Osaka cho biết. Người dân trong khu phố đã phải cảnh báo con cái tránh xa con đường này.

Từ cuối năm 2023 đến tháng 11/2024, cảnh sát đã bắt hoặc đề nghị truy tố 30 người trên tuyến phố này với cáo buộc mời chào khách mua dâm. Cảnh sát địa phương đã tăng tần suất điều tra, phối hợp với người dân dán áp phích ghi thông điệp như: "Mời chào khách mua dâm là bất hợp pháp", song không hiệu quả.

Sau khi tham vấn ý kiến chuyên gia, cảnh sát và người dân ở khu Kitano từ tháng 12/2024 đã quyết định sơn vàng toàn bộ mặt đường ở con phố này, như một cách để khuyến khích phụ nữ hành nghề mại dâm suy nghĩ lại.

Con đường được sơn vàng và vẽ cá để chống nạn mại dâm ở Osaka. Ảnh: Mainichi

Cách tiếp cận này lấy cảm hứng từ "lý thuyết cú hích" (nudge theory), khái niệm về kinh tế học hành vi của giáo sư người Mỹ Richard Thaler. Ông Thaler được trao Nobel Kinh tế năm 2017 vì đóng góp tổng thể vào ngành này, trong đó thuyết cú hích là một trong các nghiên cứu nổi bật.

"Cú hích" được hiểu là việc thúc đẩy hoặc tác động nhẹ nhàng đến hành vi của con người, giúp họ ra lựa chọn tốt hơn mà không có cảm giác bị ép buộc.

Takahito Shimada, giáo sư Đại học Shiga, nguyên giám đốc nghiên cứu phòng chống tội phạm thuộc Cơ quan Cảnh sát Quốc gia (NPA), đã tham gia thực hiện sáng kiến này.

Theo ông Shimada, không gian hẹp của con phố, nằm lọt thỏm giữa các công trình cao tầng khiến người hành nghề mại dâm và khách hàng có cảm giác yên tâm, không bị căng thẳng kể cả khi ở đó trong thời gian dài. "Con đường này là nơi biệt lập, cho phép phụ nữ hành nghề mại dâm mời chào khách mà không lo bị phát hiện", ông giải thích.

Theo phân tích của ông Shimada, màu vàng là gam màu thường gắn với cảnh báo, thận trọng, nên việc sơn vàng mặt đường sẽ phát thông điệp nhắc nhở du khách, làm giảm ý muốn nán lại của họ.

Một nhóm sinh viên mỹ thuật từ trường nghề gần đó cũng vẽ 10 hình minh họa cá bơi dọc lối đi, về phía lối ra của con đường, nhằm thúc đẩy người đi bộ nhanh chóng rời khu vực.

Giới chức Osaka sơn vàng đường để chống nạn mại dâm. Ảnh: Mainichi

Để đánh giá hiệu quả của sáng kiến này, các sĩ quan cảnh sát mặc thường phục đã tuần tra con phố 4 lần mỗi ngày trong một tuần, lặp lại sau đó ba tháng. Kết quả cho thấy số người nán lại trên phố giảm mạnh sau khi nó được sơn vàng, từ trung bình 7,43 người xuống 0,86 người vào tháng 2 năm nay.

Theo giáo sư Shimada, việc áp dụng thuyết cú hích để ngăn mại dâm là chưa từng có trên thế giới, khiến sáng kiến của cảnh sát Osaka mang tính đột phá đặc biệt.

"Con phố đã trở nên sáng sủa hơn, người dân cho biết giờ đã có thể đi qua con đường một cách dễ dàng", Masafumi Fujino, 79 tuổi, người phụ trách hoạt động phòng chống tội phạm trong khu phố, cho biết. Cảnh sát có kế hoạch tiếp tục tuần tra và theo dõi, xem liệu những thay đổi tích cực ở tuyến phố này có kéo dài hay không.

Tuy nhiên, một số người lo ngại việc thúc đẩy phụ nữ khỏi một con đường không giải quyết vấn đề gốc đề, mà có thể khiến hoạt động mại dâm chuyển sang nơi khác. Trong các cuộc tham vấn cộng đồng, cảnh sát và người dân cũng cho rằng giới chức cần giải quyết tận gốc các yếu tố khiến phụ nữ hành nghề mại dâm.

Cảnh sát Osaka từ tháng ba đã phát những tấm thẻ cỡ bưu thiếp cho những phụ nữ thường xuyên lui tới con đường này, trên đó cảnh báo "mại dâm và mời chào khách mua dâm là bất hợp pháp".

Thẻ có màu vàng, tượng trưng cho cảnh báo, nhưng cũng ghi các thông điệp thể hiện quan tâm, hỗ trợ: "Cơ thể và trái tim bạn rất quan trọng. Luôn có những người thật lòng muốn bảo vệ bạn. Chúng tôi không muốn bạn cảm thấy sợ hãi trên con phố này. Hãy trân trọng bản thân và giữ an toàn".

Một cảnh sát cầm tấm thẻ vàng cảnh báo về hành vi mời chào khách mua dâm ở Osaka, Nhật Bản. Ảnh: Mainichi

Cùng với những tấm thẻ vàng, cảnh sát còn phát tờ rơi do chính quyền thành phố thiết kế, trong đó cung cấp thông tin liên hệ của các dịch vụ tư vấn hỗ trợ phụ nữ từ bỏ con đường mại dâm.

"Trước đây, nhiều trường hợp bị chúng tôi nhắc nhở rồi lại quay về đường phố. Chúng tôi vẫn kiên quyết xử lý tình trạng mại dâm, nhưng cũng muốn tạo môi trường hỗ trợ những phụ nữ có hoàn cảnh khó khăn", Ryo Kitagawa, quan chức cảnh sát địa phương, cho biết.

Đức Trung (Theo Mainichi, Asahi, Yomiuri)