Người dân tham quan khu vực buồng giam trong nhà tù trên đảo Alcatraz ngày 5/5.

Nhà tù như một pháo đài này nằm trên hòn đảo nhỏ cách bờ biển San Francisco, bang California khoảng hai km và có biệt danh là "The Rock". Nơi đây từng được coi là nhà tù an ninh nghiêm ngặt nhất nước Mỹ do vị trí biệt lập giữa vùng nước lạnh giá và dòng hải lưu mạnh.

Alcatraz gần đây trở thành tâm điểm chú ý khi Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 4/5 thông báo đã ra lệnh trùng tu và mở rộng cơ sở này để giam giữ những tội phạm "tàn nhẫn và bạo lực nhất" đất nước.

Đây là nhà tù liên bang từ năm 1934, từng giam giữ nhiều tội phạm nguy hiểm của Mỹ như Al Capone "Mặt sẹo", trùm mafia khét tiếng vào những năm 1920 với các vụ buôn lậu rượu, cờ bạc, mại dâm, tống tiền, cho vay nặng lãi, hối lộ các chính trị gia và những vụ thanh toán băng đảng.

Các khu vực trên đảo Alcatraz. Đồ họa: National Parks Map

Khách du lịch đi bộ trên một con đường tại nhà tù Alcatraz.

Nhà tù đóng cửa năm 1963 sau 29 năm hoạt động, sau đó được Cơ quan Công viên Quốc gia Mỹ biến thành một địa điểm du lịch thu hút khách tham quan.

Cơ quan Công viên Quốc gia Mỹ cho biết Alcatraz đón khoảng 1,2 triệu lượt khách mỗi năm, với các tour tham quan nhà tù cũ để nâng cao nhận thức về tội phạm, trừng phạt và công lý.

Khu vực bắt đầu tham quan.

Cơ sở này từng là nơi giam trung bình 260-275 tù nhân, ít hơn 1% so với các nhà tù liên bang thời điểm đó.

Ổ khóa gỉ sét trong nhà tù.

Điều khiến Alcatraz trở nên độc đáo là những quy định nghiêm ngặt của nó. Các tù nhân chỉ được hưởng 4 quyền cơ bản gồm thực phẩm, quần áo, chỗ ở và chăm sóc y tế. Mọi quyền khác như được gia đình tới thăm hay tới thư viện chỉ được xem xét nếu tù nhân có hành vi cải tạo tốt.

Alcatraz được sáp nhập vào Khu Giải trí Quốc gia Golden Gate và mở cửa đón công chúng năm 1973.

Để tới tham quan nhà tù, du khách phải di chuyển bằng phà từ đất liền lên đảo và mua vé vào cửa với giá 47,95 USD.

Nhà tù rộng lớn này đang xuống cấp, với lớp sơn bong tróc, ổ khóa và song sắt phòng giam gỉ sét. Biển báo "Đóng cửa vì sự an toàn của bạn" chặn lối vào nhiều khu vực trong khuôn viên.

Khu phòng giam có ba tầng với 4 dãy buồng giam A, B, C, D. Khu A nằm ở phía đông, dùng làm kho chứa đồ hoặc giam giữ tù nhân ngắn hạn. Tù nhân được giam giữ chủ yếu ở khu B và C, nơi có 336 phòng. Hai phòng cuối của dãy C dùng làm phòng nghỉ của giám thị. Khu D có 36 phòng cách ly và hai phòng biệt giam.

Mỗi phòng giam dài 2,7m, rộng 1,5m, cao 2,1m, gồm một giường đơn, một bàn nhỏ, một bồn rửa mặt, nhà vệ sinh gắn liền tường.

Hải đăng trên đảo được xây từ những năm 1850. Alcatraz trở thành nơi có ngọn hải đăng đầu tiên hoạt động ở Bờ Tây, giúp củng cố vai trò trạm quan sát quan trọng cho khu vực Vịnh San Francisco.

Nhà tù này nổi tiếng là nơi "không thể vượt ngục", nhưng vị trí biệt lập của hòn đảo khiến mọi thứ từ thực phẩm đến nhiên liệu đều phải vận chuyển bằng sà lan từ đất liền.

"Hòn đảo không có nguồn nước ngọt, vì vậy gần một triệu gallon nước phải được chở bằng sà lan ra đảo mỗi tuần", Cục Nhà tù Mỹ cho hay.

Năm 1959, chi phí giam giữ một người tại đây là 10,10 USD mỗi ngày so với 3 USD tại một nhà tù liên bang ở Atlanta, thậm chí đắt hơn chi phí xây nhà tù mới. Đó cũng là lý do nhà tù trên đảo này bị đóng cửa.

"Quyết định này đại diện cho điều gì đó rất quyết liệt, rất quyền lực về mặt luật pháp và trật tự", Tổng thống Trump nói với phóng viên tại Phòng Bầu dục về việc mở lại nhà tù Alcatraz. "Không ai có thể trốn thoát khỏi nhà tù này".

Hồng Hạnh (Ảnh: Reuters)