"Không ít người bệnh khi vào viện có thể tự đi được nhưng xuất viện phải di chuyển bằng xe lăn do suy kiệt", TS.BS Lưu Ngân Tâm, Trưởng Khoa Dinh dưỡng Bệnh viện Chợ Rẫy, Chủ tịch Hội Dinh dưỡng Lâm sàng TP HCM, nói tại hội nghị khoa học thường niên, ngày 21/6.

Một số nghiên cứu thời gian qua trên hàng nghìn bệnh nhân tại các bệnh viện như Chợ Rẫy, ĐH Y Dược TP HCM, Thống Nhất Đồng Nai, Đa khoa Đồng Nai, Lão Khoa Trung ương đều cho thấy tỷ lệ bệnh nhân suy dinh dưỡng, suy giảm khối cơ ở mức rất cao. Ở một số khoa nhiều bệnh nhân nặng, tỷ lệ này có thể trên 70%. Trong khi đó, nhiều nghiên cứu trên bệnh nhân mới vào viện ghi nhận tỷ lệ suy dinh dưỡng ở mức 29%, đến khi ra viện số này đã tăng gấp đôi.

TS.BS Lưu Ngân Tâm, Trưởng Khoa Dinh dưỡng Bệnh viện Chợ Rẫy, Chủ tịch Hội Dinh dưỡng Lâm sàng TP HCM, tại hội nghị ngày 21/6. Ảnh: Bệnh viện cung cấp

Theo bác sĩ Tâm, bệnh lý dù nặng hay nhẹ đều có tác dụng đáng kể đến tình trạng dinh dưỡng người bệnh, ảnh hưởng khả năng ăn uống. Đặc biệt, người lớn tuổi nhiều bệnh nền, bệnh nhân nằm hồi sức, người có tình trạng nội khoa nặng, rất dễ suy kiệt do thiếu dinh dưỡng, từ đó gây tác động đáng kể đến quá trình điều trị và hồi phục.

Suy dinh dưỡng ở bệnh nhân suy tim, bệnh nhân lớn tuổi làm tăng tỷ lệ tử vong gấp hơn hai lần bình thường. Ở người bệnh COPD, khối cơ thấp làm tăng nguy cơ tử vong hơn 17 lần. Với người bệnh nằm hồi sức tích cực (ICU), suy dinh dưỡng làm tăng ngày thở máy, tăng biến chứng, loét tì đè, dễ tử vong do quá suy yếu. Những điều này không chỉ ảnh hưởng sức khỏe người bệnh mà còn gây gánh nặng lớn cho gia đình, ảnh hưởng kinh tế xã hội.

"Có trường hợp bệnh nhân lao, đã điều trị khỏi bệnh lao nhưng phải nằm ICU hơn 7 tháng qua, chưa cai được máy thở, do suy kiệt quá nặng nề", bác sĩ nói. Hàng ngày, người bệnh được nuôi dưỡng qua ống thông với súp xay nhuyễn do người nhà tự nấu với một ít gạo, khoai, nước hầm xương..., không cung cấp đủ dinh dưỡng cần thiết để hồi phục.

Bệnh nhân điều trị tại Bệnh viện Chợ Rẫy. Ảnh: Bệnh viện cung cấp

Lãnh đạo Hội Dinh dưỡng Lâm sàng TP HCM cho rằng dù đã có quy định của Bộ Y tế, nhưng vẫn còn thực trạng bác sĩ tại nhiều bệnh viện không quan tâm đánh giá dinh dưỡng của người bệnh, hoặc chỉ thực hiện hình thức, không trực tiếp cân đo mà ghi theo lời của bệnh nhân. Chưa kể, một số bệnh nhân có thể trạng cao lớn, béo phì, rất dễ bị bỏ qua, không được chú ý đến tình trạng suy giảm khối cơ, thiếu hụt vi chất so với những bệnh nhân "da bọc xương". Khi đó, bệnh nhân sẽ không được cung cấp đủ dưỡng chất cần thiết để đẩy nhanh quá trình hồi phục, giảm biến chứng.

Tại Bệnh viện Chợ Rẫy và một số nơi, bệnh nhân vào viện được chỉ định chế độ dinh dưỡng, chế độ ăn phù hợp, đặc biệt là những bệnh nhân có bệnh lý chuyên biệt như đái tháo đường, thận, bệnh nhân ngoại khoa, hồi sức, bệnh nhân nặng. Tuy nhiên vẫn còn nhiều bệnh viện, người bệnh phải tự túc chế độ ăn. Người nhà mua thức ăn bên ngoài đôi khi không đảm bảo an toàn thực phẩm hoặc tự nấu đem vào, dẫn đến khả năng thiếu hụt năng lượng, chất dinh dưỡng, càng làm bệnh nhân suy kiệt.

PGS.TS.BS Phạm Thị Ngọc Thảo, Phó Chủ tịch Hiệp hội Y học TP HCM, nhấn mạnh dinh dưỡng hiện nay đã trở thành sức mạnh để cứu sống người bệnh, cần được xem như một phương tiện điều trị, đặt vào sự tiếp cận đa chuyên khoa. Đặc biệt, những ca bệnh nặng cần có sự hội chẩn dinh dưỡng để giúp bệnh nhân có được sự hồi phục tốt nhất, nhanh nhất. Việc điều trị không chỉ cần tập trung giải quyết các bệnh lý nội khoa mà còn cần phối hợp dinh dưỡng, vật lý trị liệu...

Việc can thiệp dinh dưỡng cần đúng và sớm, cung cấp đủ năng lượng, đạm, béo.... phụ thuộc vào tình trạng dinh dưỡng và bệnh lý. Ưu tiên ăn qua đường miệng với chế độ ăn theo bệnh lý và bổ sung dinh dưỡng đường miệng. Trong những trường hợp cần thiết, cần sớm bổ sung thêm bằng đường ống thông hoặc dinh dưỡng tĩnh mạch đúng chỉ định.

"Bệnh nhân được hỗ trợ dinh dưỡng đúng cách có tỷ lệ tử vong, tái nhập viện thấp hơn đáng kể so với nhóm người bệnh suy dinh dưỡng", bác sĩ nói.

Lê Phương