ThS.BS Diệp Xuân Hoàng, Khoa Cơ xương khớp, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, cho biết đau đầu gối khi vận động là tình trạng phổ biến, thường xảy ra ở người chơi thể thao, vận động mạnh hoặc người lớn tuổi có dấu hiệu thoái hóa khớp. Cơn đau có thể âm ỉ hoặc tăng dần khi vận động, ảnh hưởng đến khả năng di chuyển và chất lượng cuộc sống, do nhiều nguyên nhân gây ra.

Thoái hóa khớp

Thoái hóa khớp là quá trình hư tổn sụn khớp theo thời gian, thường xảy ra ở người trung niên và cao tuổi. Khi sụn khớp bị bào mòn, các đầu xương dưới sụn có thể cọ xát vào nhau, gây đau khi vận động. Đồng thời, bao hoạt dịch và màng hoạt dịch quanh khớp có thể viêm nhẹ làm tăng mức độ đau. Thoái hóa khớp tiến triển chậm nhưng liên tục. Ban đầu người bệnh có thể chỉ đau nhẹ khi đi lại lâu hoặc vận động gắng sức, về sau cơn đau có thể xuất hiện cả khi nghỉ ngơi hoặc thay đổi tư thế.

Chấn thương

Chấn thương là nguyên nhân thường gặp gây đau đầu gối khi vận động, nhất là ở người chơi thể thao hoặc người lao động nặng. Tình trạng này có thể bao gồm rách dây chằng chéo trước, rách sụn chêm, trật xương bánh chè hoặc căng giãn gân cơ quanh khớp.

Khi chấn thương xảy ra, cơn đau thường xuất hiện ngay lập tức hoặc trong vòng vài giờ, tùy mức độ tổn thương. Rách sụn chêm làm mất tính ổn định của khớp gối, gây đau khi xoay hoặc đứng lên ngồi xuống. Rách dây chằng chéo trước làm giảm khả năng giữ vững khớp, khiến người bệnh cảm thấy khớp lỏng lẻo. Trường hợp trật xương bánh chè, người bệnh có thể đau dữ dội, không duỗi được gối và cần can thiệp chỉnh nắn.

Người bị đau đầu gối nên chọn giày phù hợp và tập luyện nhẹ nhàng. Ảnh minh họa: Thành Dương

Viêm bao hoạt dịch

Bao hoạt dịch là các túi chứa chất lỏng nằm xung quanh khớp gối giúp giảm ma sát giữa các bề mặt xương và mô mềm. Khi khớp gối căng thẳng do vận động quá mức, bao hoạt dịch có thể viêm gây đau, sưng, khó chịu đặc biệt khi vận động hay thay đổi tư thế. Đau do viêm bao hoạt dịch thường khu trú rõ tại vị trí túi dịch, tăng lên khi nhấn vào và giảm khi nghỉ ngơi. Tình trạng này có thể tái phát nếu người bệnh tiếp tục tạo áp lực lên vùng gối.

Viêm gân quanh khớp gối

Viêm gân quanh khớp gối, đặc biệt là viêm gân bánh chè, thường gặp ở người trẻ vận động nhiều, sai kỹ thuật hoặc mang giày không phù hợp. Gân bánh chè nối giữa xương bánh chè và xương chày, đóng vai trò truyền lực từ cơ đùi trước xuống cẳng chân. Khi bị viêm, gân trở nên dày, yếu và dễ đau khi thực hiện các động tác gập gối, leo cầu thang hoặc đứng lên ngồi xuống. Cơn đau thường tập trung ở mặt trước gối, tăng lên khi vận động và giảm khi nghỉ ngơi. Nếu không điều chỉnh thói quen vận động, viêm gân quanh khớp gối có thể tiến triển thành rách gân bán phần.

Hội chứng dải chậu chày

Dải chậu chày là dải gân cơ chạy dọc mặt ngoài đùi và bắt chéo qua mặt ngoài đầu gối. Khi vận động lặp lại, dải chậu chày có thể ma sát với đầu xương đùi, gây viêm và đau ở mặt ngoài khớp gối. Đau thường xuất hiện khi chạy bộ, nhất là khi chạy xuống dốc hoặc chạy quãng đường dài. Người bệnh đau như dao cứa ở mặt ngoài gối, tăng lên khi gập duỗi nhiều lần. Tình trạng này thường gặp ở vận động viên điền kinh, người tập luyện với cường độ cao nhưng thiếu khởi động đúng cách.

Ngoài các nguyên nhân tổn thương mô, một số yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng đau khớp gối khi vận động gồm thừa cân, ít vận động hoặc sai tư thế, đi giày không phù hợp, làm việc quá sức, thay đổi thời tiết, tuổi tác cao, tiền sử chấn thương khớp, di truyền bệnh xương khớp...

Viêm khớp nhiễm khuẩn

Viêm khớp nhiễm khuẩn là tình trạng khớp gối bị viêm do vi khuẩn xâm nhập và phát triển trong ổ khớp. Tác nhân gây bệnh có thể đi vào khớp qua đường máu từ các ổ nhiễm trùng khác trong cơ thể như viêm họng, nhiễm trùng da, đường tiết niệu. Vi khuẩn cũng có thể xâm nhập trực tiếp nếu có vết thương hở quanh khớp. Khớp gối phản ứng bằng cách sưng to, đỏ và nóng. Người bệnh thường cảm thấy đau dữ dội, nhất là khi cử động, đi lại hoặc chịu lực lên khớp. Cơn đau không giảm khi nghỉ ngơi, có thể kèm theo cảm giác nhức trong xương, khó co duỗi gối. Một số trường hợp còn xuất hiện sốt, ớn lạnh, mệt mỏi, báo hiệu phản ứng viêm toàn thân.

Bác sĩ Hoàng cho hay đau khớp gối khi vận động có thể cải thiện nếu được chẩn đoán và điều trị đúng nguyên nhân. Nếu chủ quan hoặc điều trị sai cách, tình trạng có thể kéo dài, trở thành mạn tính, gây hạn chế vận động, biến dạng khớp... Khi xuất hiện các biểu hiện như đau dai dẳng, sưng gối, hạn chế vận động hoặc tiếng lạo xạo trong khớp, người bệnh nên khám chuyên khoa Cơ xương khớp để được đánh giá đầy đủ và can thiệp kịp thời.

Linh Đặng