ThS.BS. Đinh Trung Hiếu, Trung tâm Đột Quỵ, Bệnh viện Bạch Mai, cho hay huyết khối tĩnh mạch não là tình trạng hình thành cục máu đông bên trong hệ thống tĩnh mạch của não. Các tĩnh mạch này có vai trò dẫn lưu máu từ não trở về tim. Khi cục máu đông xuất hiện, nó sẽ gây tắc nghẽn, cản trở dòng chảy của máu, dẫn đến ứ trệ tuần hoàn. Hậu quả là tăng áp lực nội sọ và có thể gây tổn thương nhu mô não.

Nhiều người có thể nhầm lẫn huyết khối tĩnh mạch não với đột quỵ, tuy nhiên đây là hai bệnh lý có những điểm khác biệt căn bản.

Về tần suất mắc bệnh: Đột quỵ là bệnh lý rất phổ biến, là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và tàn phế trên toàn cầu. Ngược lại, huyết khối tĩnh mạch não là một bệnh lý hiếm gặp, chỉ chiếm khoảng 0,5-1% tổng số các trường hợp đột quỵ.

Cơ chế bệnh sinh: Đột quỵ thường được chia thành hai thể chính là đột quỵ thiếu máu não (do tắc nghẽn động mạch cấp máu cho não) và đột quỵ chảy máu não (do vỡ mạch máu não). Trong khi đó, huyết khối tĩnh mạch não là tình trạng huyết khối gây tắc nghẽn hệ thống tĩnh mạch dẫn lưu máu từ não đi ra ngoài.

Diễn biến bệnh: Đột quỵ thường khởi phát đột ngột, các triệu chứng xuất hiện nhanh và thường nặng ngay từ đầu. Ngược lại, huyết khối tĩnh mạch não thường có diễn biến nặng tăng dần trong vài ngày, khiến việc nhận biết sớm đôi khi gặp khó khăn.

Bác sĩ Hiếu cho biết huyết khối tĩnh mạch não hình thành do cục máu đông làm tắc dòng máu tĩnh mạch, khiến áp lực trong não tăng lên. Nếu không được xử lý kịp thời, tình trạng này có thể gây tăng áp lực nội sọ, xuất huyết hoặc tổn thương não lan rộng.

Khác với các yếu tố nguy cơ phổ biến của đột quỵ như tăng huyết áp, đái tháo đường, hay rối loạn mỡ máu, huyết khối tĩnh mạch não chủ yếu xảy ra ở phụ nữ mang thai, phụ nữ sau sinh (trong 6 tuần đầu), người sử dụng thuốc tránh thai liều cao kéo dài, người có nhiễm khuẩn vùng đầu-mặt-cổ (như viêm tai xương chũm, viêm xoang), bệnh nhân tự miễn (như lupus ban đỏ, hội chứng kháng phospholipid), ung thư, nhiễm Covid-19, hoặc rối loạn đông máu bẩm sinh...

Triệu chứng nghi ngờ huyết khối tĩnh mạch não gồm: đau đầu, đau tăng về đêm, buồn nôn, mờ hai mắt dần, co giật, yếu liệt tay chân, giảm ý thức, lơ mơ hoặc hôn mê.

Khi có các dấu hiệu này, đặc biệt ở nhóm nguy cơ cao nêu trên, người bệnh cần đến cơ sở y tế chuyên khoa thần kinh hoặc đột quỵ để được chẩn đoán và xử trí sớm, theo khuyến cáo của bác sĩ Hiếu.

Chẩn đoán sớm bệnh thường khó vì triệu chứng diễn tiến chậm và không đặc hiệu. Dò tìm chính xác cần dựa vào các kỹ thuật hình ảnh như chụp CT hoặc MRI sọ não, giúp phát hiện cục máu đông và đánh giá mức độ tổn thương não.

Điều trị chủ yếu là dùng thuốc chống đông để làm tan huyết khối, khôi phục dòng máu và phòng biến chứng. Giai đoạn đầu, bệnh nhân thường được tiêm thuốc chống đông, sau đó chuyển sang dạng uống để duy trì.

Với trường hợp nặng, khi huyết khối lớn hoặc có xuất huyết đe dọa tính mạng, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật mở sọ giải áp hoặc can thiệp lấy huyết khối qua mạch máu.

Lựa chọn thuốc và thời gian điều trị sẽ tùy vào từng nguyên nhân và yếu tố nguy cơ cá nhân. Người bệnh cần tuân thủ tuyệt đối hướng dẫn của bác sĩ.

Bác sĩ Hiếu khuyên việc phát hiện và điều trị huyết khối tĩnh mạch não sớm quyết định tiên lượng bệnh. Phần lớn bệnh nhân được can thiệp kịp thời có thể hồi phục hoàn toàn hoặc ít di chứng. Ngược lại, nếu nhập viện muộn, bệnh nặng với tổn thương não hoặc xuất huyết lớn, nguy cơ tử vong và tàn phế sẽ rất cao.

Lê Nga