Không giống như bệnh tim hoặc tiểu đường, các vấn đề về thận thường không gây đau cấp tính hoặc các triệu chứng nghiêm trọng trong giai đoạn đầu. Thay vào đó, chúng xuất hiện theo những cách khó hiểu, dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý khác như mệt mỏi, các vấn đề về da, các vấn đề về tiêu hóa hoặc các triệu chứng đường tiết niệu. Điều này khiến việc phát hiện sớm trở thành một thách thức, nhưng cũng là một điều cần thiết.

Năm 2025, bệnh thận mạn tính (CKD) ước tính ảnh hưởng đến khoảng 850 triệu người trên toàn thế giới. Các chuyên gia nhận định điều quan trọng là phải nhận ra các vấn đề về thận có thể bị che giấu như các vấn đề sức khỏe khác.

Dưới đây là những dấu hiệu cần chú ý:

Mệt mỏi, lú lẫn hoặc khó tập trung

Mệt mỏi, lú lẫn hoặc khó tập trung thường bị đổ lỗi cho căng thẳng, ngủ kém, thiếu sắt hoặc kiệt sức. Nó thậm chí có thể đến từ thiếu máu hoặc các vấn đề sức khỏe tâm thần. Nhưng mệt mỏi mạn tính và khó tập trung là dấu hiệu ban đầu của chứng urê máu, sự tích tụ chất thải trong máu do chức năng thận suy giảm.

Khi thận không thể lọc chất thải đúng cách, độc tố tích tụ trong máu, dẫn đến urê máu. Sự tích tụ độc tố này ảnh hưởng đến việc cung cấp oxy cho các mô, bao gồm cả não, dẫn đến uể oải về tinh thần và mức năng lượng thấp.

Hơn nữa, thận suy yếu sản xuất ít erythropoietin (EPO), một loại hormone giúp tạo ra các tế bào hồng cầu, dẫn đến thiếu máu, gây ra suy nhược và lú lẫn về nhận thức.

Khó thở hoặc tức ngực

Khó thở hoặc tức ngực có thể là hen suyễn, thiếu máu, lo lắng hoặc bệnh tim. Nhưng ở những người có chức năng thận suy giảm, điều này có thể báo hiệu tình trạng quá tải dịch hoặc thiếu máu do suy giảm sản xuất erythropoietin (một loại hormone do thận tạo ra).

Thận bị tổn thương không thể loại bỏ chất lỏng dư thừa một cách hiệu quả, chất lỏng này có thể tích tụ trong phổi, khiến việc thở trở nên khó khăn hơn.

Khi thận giữ nước, nó có thể trào ngược vào phổi, một tình trạng gọi là phù phổi, gây khó thở và thở khò khè. Ngoài ra, thiếu máu do giảm sản xuất hồng cầu có thể gây thiếu oxy, dẫn đến khó thở ngay cả khi gắng sức tối thiểu.

Huyết áp cao

Huyết áp cao khó kiểm soát thường bị đổ lỗi cho căng thẳng hoặc chế độ ăn uống. Nhưng huyết áp cao có thể vừa là nguyên nhân vừa là kết quả của bệnh thận, tạo ra một vòng luẩn quẩn.

Thận giúp điều hòa huyết áp bằng cách quản lý thể tích dịch và giải phóng hormone. Khi bị tổn thương, khả năng cân bằng các hệ thống này của chúng bị gián đoạn, dẫn đến tăng huyết áp kháng trị không đáp ứng tốt với thuốc.

Hình ảnh thận khỏe mạnh ở người bình thường. Ảnh: KUMC

Đi tiểu thường xuyên

Đi tiểu thường xuyên, đặc biệt là vào ban đêm, thường liên quan đến bệnh tiểu đường, nhiễm trùng đường tiết niệu hoặc lão hóa. Nhưng đi tiểu nhiều cũng có thể là dấu hiệu sớm của tổn thương thận, đặc biệt là trong các tình trạng như viêm cầu thận hoặc bệnh thận đa nang.

Khi các đơn vị lọc (nephron) bị tổn thương, chúng mất khả năng cô đặc nước tiểu, dẫn đến việc tạo ra một lượng lớn nước tiểu loãng, đặc biệt là vào ban đêm. Tình trạng này, được gọi là tiểu đêm, làm gián đoạn giấc ngủ và có thể cho thấy rối loạn chức năng thận giai đoạn đầu, đặc biệt là khi kèm theo nước tiểu sẫm màu, đục hoặc có màu nhạt bất thường.

Nước tiểu có máu hoặc nước tiểu có bọt

Máu trong nước tiểu có thể bị nhầm lẫn với nhiễm trùng đường tiết niệu hoặc chảy máu kinh nguyệt. Nước tiểu có bọt có thể bị bỏ qua là do mất nước. Nhưng cả hai đều có thể là dấu hiệu cảnh báo cho tổn thương thận.

Thận khỏe mạnh giữ các tế bào máu và protein trong máu. Tiểu ra máu cho thấy các bộ lọc của thận, được gọi là cầu thận, có thể bị tổn thương và đang rò rỉ các tế bào hồng cầu. Protein niệu (protein trong nước tiểu), xuất hiện dưới dạng nước tiểu sủi bọt hoặc có bọt dai dẳng, báo hiệu sự mất protein qua thận bị tổn thương.

Tay, chân sưng

Mắt cá chân, bàn chân hoặc bàn tay bị sưng thường bị nhầm lẫn với việc ăn muối, các chuyến bay dài hoặc các vấn đề về tim. Nhưng phù nề - giữ nước - là một triệu chứng chính của rối loạn chức năng thận.

Thận khỏe mạnh điều chỉnh cân bằng natri và chất lỏng. Khi chúng bị suy yếu, chất lỏng dư thừa tích tụ trong các mô, đặc biệt là ở các chi dưới dẫn đến chân, bàn chân và thậm chí cả mí mắt bị sưng húp. Tình trạng sưng này lúc đầu có vẻ nhẹ nhưng có thể trở nên tồi tệ hơn theo thời gian, đặc biệt là ở bàn chân và quanh mắt khi thức dậy.

Ngứa da và chuột rút

Ngứa da và chuột rút cơ có thể do da khô hoặc thiếu khoáng chất. Nhưng chúng cũng cho thấy sự mất cân bằng điện giải hoặc tích tụ độc tố, cả hai đều là dấu hiệu của bệnh thận giai đoạn cuối.

Khi thận suy yếu, nồng độ phospho tăng lên và canxi giảm xuống, dẫn đến ngứa da và co giật cơ. Độc tố urê cũng có thể kích thích các đầu dây thần kinh và cơ, gây khó chịu lan rộng. Trong trường hợp nghiêm trọng, điều này dẫn đến sương giá urê, một tình trạng hiếm gặp khi các tinh thể urê hình thành trên da.

Dao động cân nặng đột ngột, chán ăn

Dao động cân nặng đột ngột, chán ăn thường liên quan đến rối loạn tiêu hóa, trầm cảm hoặc nhiễm trùng. Sự tích tụ urê có thể gây buồn nôn, vị kim loại trong miệng và chán ăn, dẫn đến giảm cân ngoài ý muốn. Giữ nước có thể gây tăng cân tạm thời hoặc cảm giác đầy hơi, cũng có thể dao động hàng ngày tùy thuộc vào khả năng xử lý chất lỏng của thận.

Mỹ Ý (Theo Times of India)