Công trình do nhóm chuyên gia Đại học Phúc Đán và Đại học Hong Kong thực hiện. Các nhà khoa học đã phân tích dữ liệu từ 23 quốc gia cho thấy chính sách khuyến khích người cha chia sẻ việc nhà và chăm con đem lại hiệu quả dài hạn hơn so với chỉ hỗ trợ người mẹ.

"Trợ cấp cho nam giới giúp thúc đẩy bình đẳng giới trong gia đình, tạo ra thay đổi bền vững về chuẩn mực xã hội và nâng cao tỷ lệ sinh mong muốn ở phụ nữ", nhóm tác giả nhấn mạnh.

Kết quả này được công bố trên tạp chí thuộc Viện nghiên cứu chung giữa Đại học Hong Kong và The Hong Kong Jockey Club ngày 10/6, trong bối cảnh Bắc Kinh đang chật vật khuyến khích sinh con. Tỷ lệ sinh của Trung Quốc hiện ước tính ở mức 1,1 con trên một phụ nữ, thấp hơn nhiều so với ngưỡng duy trì dân số là 2,1.

Trung Quốc đối mặt với dân số già hóa nhanh, lực lượng lao động suy giảm và hệ thống phúc lợi xã hội căng thẳng, trước khi đạt ngưỡng thu nhập cao. Giới nghiên cứu cảnh báo, bài toán nhân khẩu học đặc biệt cấp bách với những nước "già trước khi giàu", vì tỷ lệ sinh thấp làm suy yếu tăng trưởng và khả năng bắt kịp các quốc gia phát triển.

Tại Trung Quốc và nhiều quốc gia Đông Á, gánh nặng chăm con vẫn chủ yếu đặt lên phụ nữ, trong khi kinh tế cũng như vai trò giới đang thay đổi nhanh chóng. Theo nhóm nghiên cứu, việc trợ cấp cho đàn ông giúp đẩy nhanh chuyển đổi văn hóa, thay vì củng cố vai trò truyền thống như một số chính sách hiện tại.

Trẻ em vui chơi bên trong một khu phức hợp mua sắm ở Thượng Hải, Trung Quốc, tháng 6/2021. Ảnh: Reuters

Nghiên cứu cũng chỉ ra, tăng trưởng 1% trong ngành dịch vụ có thể khiến tỷ lệ sinh giảm 0,1 con trên mỗi phụ nữ. Tác động này mạnh hơn tới 50% ở các xã hội có khuôn mẫu giới nghiêm ngặt.

Một số chính quyền địa phương Trung Quốc đã bắt đầu thử nghiệm chính sách chia sẻ trách nhiệm chăm con. Tại Tứ Xuyên, chính quyền đề xuất sửa đổi quy định kế hoạch hóa gia đình, kéo dài thời gian nghỉ phép chăm con của cha từ 20 lên 30 ngày. Thời gian nghỉ thai sản cũng sẽ tăng từ 90 đến 150 ngày tùy theo số con, trong khi nghỉ kết hôn kéo dài từ 5 lên 20 ngày, thêm 5 ngày nếu đôi vợ chồng kiểm tra sức khỏe trước hôn nhân.

Dù các biện pháp như nghỉ phép dài ngày và thưởng tiền mặt đã cho thấy hiệu quả ở một vài khu vực, tác động tổng thể trên toàn quốc vẫn chưa rõ ràng. Theo Trung tâm Nghiên cứu Dân số Phát triển Trung Quốc, tỷ lệ sinh năm 2022 giảm xuống còn 1,09. 2024 đánh dấu năm thứ ba liên tiếp dân số nước này suy giảm, tình hình tương tự vào 2025.

Thục Linh (Theo Hong Kong Jockey Club, HKU)