Bài toán 'tiền ở đâu' để bệnh viện triển khai bệnh án điện tử

Các bệnh viện trên cả nước phải "khai tử" bệnh án giấy và hoàn tất bệnh án điện tử trước 30/9 theo yêu cầu của Bộ Y tế, song bài toán tài chính khiến nhiều cơ sở gặp khó khăn cho việc chuyển đổi.

Trung tâm Y tế Thanh An hôm 9/7 bắt đầu áp dụng bệnh án điện tử, là cơ sở đầu tiên ở tỉnh Điện Biên chuyển đổi, nâng tổng số cơ sở y tế cả nước bỏ bệnh án giấy lên hơn 200.

Ông Bùi Thanh Hải, Giám đốc Trung tâm Y tế Thanh An, cho hay để bắt kịp quá trình chuyển đổi toàn ngành, trung tâm được chọn làm đơn vị thí điểm tại Điện Biên. Sau giai đoạn huấn luyện và vận hành thử nghiệm từ ngày 15/5, trung tâm đã phát triển đồng bộ các giải pháp kỹ thuật, bao gồm ký số lên phần mềm EHIS, vận dụng công nghệ DICOM hiện đại để quản lý vật tư, đồng thời số hóa toàn bộ hồ sơ khám chữa bệnh, mẫu chữ ký và quy trình lưu trữ theo các tiêu chuẩn khắt khe của Bộ Y tế.

Kết quả thử nghiệm cho thấy cải thiện đáng kể như độ chính xác hồ sơ đạt trên 99%, thời gian lập bệnh án giảm 40%. Từ ngày 1/5 đến ngày 9/6, nơi này đã tạo lập cơ sở gần 1.600 hồ sơ bệnh án điện tử. Mô hình tại Thanh An sẽ được đánh giá trước khi xem xét nhân rộng trong thời gian tới.

Để làm được tất cả hạng mục này đòi hỏi cơ sở y tế phải có kinh phí lớn - điều không phải đơn vị nào cũng có nguồn lực. "Chi phí chuyển đổi bệnh án chủ yếu là tự lực của đơn vị, trong khi nguồn lực cho việc số hóa này rất khó khăn", ông Hải nói. Cụ thể, để số hóa đơn vị, sử dụng bệnh án điện tử, chi phí ước tính khoảng 5 tỷ đồng, từ việc xây dựng cơ sở hạ tầng, sắm sửa trang thiết bị từ máy móc, nâng cấp đường truyền, hệ thống máy chủ, bảo mật thông tin. Ngoài ra còn phí duy trì, bảo dưỡng, trong khi chi phí công nghệ thông tin chưa được đưa vào cơ cấu giá viện phí.

Cả nước có hơn 1.800 bệnh viện công lập và tư nhân. Tính đến cuối tháng 6, chỉ hơn 200 cơ sở y tế đã chuyển đổi từ bệnh án giấy sang bệnh án điện tử. Trong khi đó, Bộ Y tế yêu cầu đến 30/9, các bệnh viện trên cả nước phải "khai tử" bệnh án giấy, hoàn tất bệnh án điện tử. Còn lại, các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh khác có người bệnh điều trị nội trú, điều trị ban ngày và điều trị ngoại trú triển khai hồ sơ bệnh án điện tử, hoàn thành chậm nhất vào ngày 31/12/2026.

Các y bác sĩ kiểm tra hệ thống bệnh án điện tử tại Trung tâm y tế Thanh An, Điện Biên. Ảnh: Bệnh viện cung cấp

Thực tế, bệnh án điện tử mang lại nhiều lợi ích cho người bệnh và cả nhân viên y tế. Bệnh viện dùng bệnh án điện tử, chụp chiếu không in phim, kê đơn thuốc điện tử, nên bệnh nhân không cần cầm hàng xấp giấy tờ. Bệnh án điện tử còn giúp giảm thiểu sai sót do ghi chép bằng tay, đồng thời cho phép truy cập nhanh chóng và đầy đủ thông tin bệnh sử của bệnh nhân. Điều này giúp bác sĩ đưa ra chẩn đoán và phác đồ điều trị chính xác, kịp thời.

Song, việc chuyển đổi bệnh án giấy sang bệnh án điện tử còn chậm. PGS.TS. Trần Quý Tường, Chủ tịch Hội Tin học Y tế, cho hay thực tế quá trình triển khai bệnh án điện tử đang vấp phải nhiều khó khăn, đặc biệt về tài chính. Hiện vẫn chưa có hướng dẫn cụ thể về nguồn kinh phí cho các hoạt động công nghệ thông tin y tế; các khoản chi này cũng chưa được tính vào giá dịch vụ khám chữa bệnh.

Trung bình, mỗi bệnh viện tuyến tỉnh cần đầu tư trên 10 tỷ đồng cho hệ thống bệnh án điện tử, còn các đơn vị lớn tại Hà Nội như Bạch Mai, Việt Đức, con số này còn cao hơn nhiều. Trong khi cơ chế chính sách, đặc biệt cơ chế tài chính liên quan chuyển đổi số chưa có, chi phí công nghệ thông tin chưa được đưa vào cơ cấu giá viện phí, tạo nên điểm nghẽn cho các bệnh viện. Ngoài ra, yêu cầu về tiêu chuẩn an toàn, bảo mật thông tin cũng là thách thức lớn cần được giải quyết đồng bộ cùng quá trình chuyển đổi.

Trước tình hình đó, Bộ Y tế yêu cầu các đơn vị liên quan hoàn thiện quy định về chi phí công nghệ thông tin trong giá dịch vụ y tế, nhằm tạo hành lang tài chính rõ ràng cho bệnh viện. Hiện tại, giá khám chữa bệnh mới tính hai yếu tố: chi phí trực tiếp (thuốc men, vật tư...) và tiền lương, còn chi phí quản lý và khấu hao thiết bị vẫn chưa được đưa vào. Theo quy định mới, chi phí ứng dụng công nghệ thông tin sẽ thuộc nhóm "chi phí quản lý" như đã nêu trong Luật Khám chữa bệnh.

Đồng thời, Bộ cũng phối hợp xây dựng quy chuẩn kỹ thuật cho các dịch vụ chẩn đoán hình ảnh trên hệ thống RIS-PACS, giúp xác định giá dịch vụ không cần in phim, từ đó tối ưu lưu trữ và chia sẻ dữ liệu y tế.