New York trở thành bang lớn nhất của Mỹ cấm học sinh sử dụng điện thoại thông minh trong các trường công lập. Từ mùa thu năm 2025, gần 2,5 triệu học sinh từ mẫu giáo đến lớp 12 tại đây sẽ không được phép dùng điện thoại trong giờ học, bao gồm cả giờ ăn trưa và giờ giải lao, trừ khi được giáo viên cho phép.

New York không phải bang duy nhất có quy định này. Nhiều bang khác, cả tự do lẫn bảo thủ, cũng đang áp dụng tương tự. Trong năm 2025, 6 bang gồm Alabama, Arkansas, Nebraska, North Dakota, Oklahoma và West Virginia đã thông qua luật yêu cầu các trường học xây dựng chính sách hạn chế điện thoại.

Tính đến nay, 17 bang cùng Washington D.C. đã ban hành các quy định cấm hoặc hạn chế điện thoại trong trường học. Xu hướng này cho thấy một sự đồng thuận ngày càng tăng, không phân biệt đảng phái chính trị, với 67% người trưởng thành Mỹ ủng hộ lệnh cấm trong giờ học, theo Trung tâm Nghiên cứu Pew.

Lý do xuất phát từ những bằng chứng rõ ràng về tác động tiêu cực của smartphone đối với học sinh.

Đầu tiên, sự phân tâm trong học tập là một vấn đề nhức nhối. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng ngay cả việc có điện thoại bên cạnh cũng khiến học sinh khó tập trung. Một nghiên cứu cụ thể cho thấy học sinh có thể mất tới 20 phút để tập trung trở lại sau khi bị phân tâm bởi thiết bị di động.

Việc loại bỏ điện thoại khỏi lớp học đã giúp cải thiện khả năng học tập, với một số bang ghi nhận điểm kiểm tra được nâng cao sau khi áp dụng lệnh cấm. Thực trạng này càng trở nên cấp bách khi điểm kiểm tra học sinh trên toàn nước Mỹ vẫn chưa thể phục hồi sau giai đoạn phong tỏa vì đại dịch.

Bên cạnh đó, sức khỏe tâm thần của thanh thiếu niên đang bị đe dọa nghiêm trọng. Cuốn sách bán chạy "Thế hệ lo lắng" của Jonathan Haidt đã nhấn mạnh tác động tiêu cực của smartphone lên tâm lý người trẻ. Haidt chỉ ra rằng sự gia tăng đột biến về tỷ lệ lo âu, trầm cảm, tự hại và ý định tự tử ở thanh thiếu niên (đặc biệt là các bé gái) diễn ra trùng khớp với thời điểm smartphone và mạng xã hội trở nên phổ biến rộng rãi (khoảng từ năm 2012).

Mạng xã hội tràn ngập những hình ảnh và câu chuyện được "tuyển chọn" về cuộc sống hoàn hảo của người khác, khiến giới trẻ dễ cảm thấy thua kém, không đủ tốt, từ đó dẫn đến cảm giác bất an và trầm cảm. Áp lực phải thể hiện bản thân một cách hoàn hảo để được "thích" và chấp nhận trên mạng xã hội là rất lớn.

Sự hiện diện của smart phone và ánh sáng xanh từ màn hình (đặc biệt vào buổi tối) làm gián đoạn chu kỳ giấc ngủ tự nhiên của trẻ. Hơn nữa, nỗi sợ bỏ lỡ thông tin (FOMO) và sự thôi thúc kiểm tra điện thoại liên tục khiến nhiều bạn trẻ thức khuya hơn, dẫn đến thiếu ngủ kinh niên. Thiếu ngủ trực tiếp ảnh hưởng tiêu cực đến tâm trạng, khả năng tập trung và sức khỏe tinh thần tổng thể.

Mạng xã hội và các ứng dụng được thiết kế để kích hoạt hệ thống dopamine trong não bộ, tạo ra cảm giác hài lòng tức thời mỗi khi có thông báo, lượt thích hay bình luận mới. Điều này dễ dẫn đến hành vi nghiện, đặc biệt ở thanh thiếu niên - nhóm có vùng não kiểm soát xung động chưa phát triển hoàn thiện. Sự phụ thuộc vào điện thoại có thể gây ra lo lắng, cáu kỉnh khi không có thiết bị hoặc không nhận được tương tác trực tuyến.

Haidt đề xuất biến trường học thành không gian không điện thoại, cấm trẻ em dùng điện thoại trước trung học, và giới hạn độ tuổi sử dụng mạng xã hội từ 16 trở lên.

Nhiều trường học tại Mỹ và thế giới cấm học sinh sử dụng điện thoại trong trường học. Ảnh: PA News

Làn sóng cấm điện thoại không chỉ giới hạn ở Mỹ mà còn lan rộng toàn cầu. Tại Australia, chính phủ đã cấm mạng xã hội đối với người dưới 16 tuổi. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cũng đề xuất Liên minh châu Âu (EU) quy định tuổi tối thiểu sử dụng mạng xã hội là 15, coi đây là yếu tố dẫn đến bạo lực ở thanh thiếu niên. Nếu EU không đạt được đồng thuận, Pháp tuyên bố sẽ đơn phương ban hành lệnh cấm.

Ở cấp độ liên bang tại Mỹ, Thượng viện cũng đang thảo luận Đạo luật Ngừng Đọc Sách, yêu cầu dán cảnh báo sức khỏe tâm thần trên các nền tảng mạng xã hội.

Hôm 10/7, đại diện Sở Giáo dục và Đào tạo TP HCM cũng dự kiến cấm học sinh sử dụng điện thoại ở trường, kể cả trong giờ ra chơi, trừ khi giáo viên cho phép, bắt đầu từ năm học 2025-2026.

Mặc dù việc cấm điện thoại toàn bang giúp các trường dễ triển khai chính sách, nhưng cũng gây ra một số tranh cãi. Một số phụ huynh phản đối vì muốn có thể liên lạc với con cái suốt ngày, hoặc cho rằng việc giới hạn nên thuộc quyền quyết định của gia đình. Tuy nhiên, 72% giáo viên trung học nhận định điện thoại là nguyên nhân chính gây mất tập trung. Đáng mừng là sau khi làm quen với quy định mới, nhiều học sinh đã thừa nhận họ thích việc không dùng điện thoại trong giờ học hơn, theo Pew.

Thục Linh (Theo Conversation)