Chiều 20/5, Quốc hội thảo luận tổ về dự án Luật sửa đổi bổ sung một số điều Bộ luật Hình sự. Trong dự thảo, Chính phủ đề xuất bỏ hình phạt tử hình, thay bằng "tù chung thân không xét giảm án" với 8/18 tội danh, gồm: Hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân (Điều 109); Phá hoại cơ sở vật chất - kỹ thuật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (Điều 114); Sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, phòng bệnh (Điều 194); Vận chuyển trái phép chất ma túy (Điều 250); Phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược (Điều 421); Gián điệp (Điều 110); Tham ô tài sản (Điều 353); Nhận hối lộ (Điều 354).

Đánh giá tội phạm tại điều 353, 354, 194 và 250 có xu hướng ngày càng phức tạp, đại biểu Phạm Khánh Phong Lan (Giám đốc Sở An toàn thực phẩm TP HCM) băn khoăn trước đề xuất bỏ hình phạt tử hình với các hành vi này.

Bà Lan cho rằng, theo logic thông thường, nếu tội phạm giảm có thể nghiên cứu việc giảm án; ngược lại sẽ nghiên cứu tăng hình phạt. "Chúng ta nhân văn với tội phạm là chúng ta độc ác với đồng bào, với những người sống tuân thủ pháp luật, với những nạn nhân của thuốc giả, của ma túy gây ra", bà Lan nêu quan điểm.

Nữ đại biểu nhận định việc duy trì án tử hình sẽ mang ý nghĩa răn đe, để tội phạm biết sợ, đồng thời cho thấy sự quyết liệt của nhà nước trong việc xử lý.

Không đồng tính với quan điểm bỏ án tử hình để bảo đảm tính nhân văn, bà Lan cho rằng điều này sẽ "bất công với cộng đồng", nhất là tội danh về vận chuyển ma túy hoặc sản xuất thuốc giả.

Đại biểu Phạm Khánh Phong Lan (Giám đốc Sở An toàn thực phẩm TP HCM). Ảnh: Cổng TTĐT Quốc hội

Phó chủ nhiệm Đoàn Luật sư TP HCM Trương Trọng Nghĩa nói một trong các ý nghĩa của hình phạt tử hình là tác dụng răn đe. "Tội phạm kể cả chuyên nghiệp nhất, hung hãn nhất, nếu đứng trước án tử hình cũng sẽ phải suy nghĩ, chùn bước, tự lựa chọn hành vi ít gây thiệt hại hơn", ông nói.

Mức án cao nhất này còn có tác dụng giáo dục. Nhiều vụ án cho thấy, người bị tuyên án tử hình đã tích cực lập công chuộc tội hoặc khắc phục hậu quả, qua đó có thể được giảm nhẹ hình phạt. Ông Nghĩa cho rằng việc giảm số lượng tội danh áp dụng hình phạt tử hình là xu thế chung của thế giới. Việt Nam cần hội nhập cho phù hợp, song cũng cần duy trì các quy định cần thiết để tương thích với đặc thù của mỗi quốc gia.

Phó chủ nhiệm Đoàn Luật sư TP HCM Trương Trọng Nghĩa. Ảnh: Cổng TTĐT Quốc hội

Phó viện trưởng VKSND TP HCM Nguyễn Thanh Sang cũng không đồng tình với đề xuất bỏ án tử hình với một số tội danh, điển hình là nhóm tội tham ô và nhận hối lộ. Ông nhấn mạnh trong bối cảnh Đảng, Nhà nước đang đấu tranh rất mạnh mẽ với hành vi tiêu cực, tham nhũng, việc bỏ án tử hình "cần hết sức cân nhắc".

Không chỉ trong lĩnh vực công, tham nhũng hiện đã xâm chiếm cả lĩnh vực tư, gần đây nhất là vụ án xảy ra tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB). Lấy ví dụ bà Trương Mỹ Lan bị tuyên tử hình, nhưng vẫn khắc phục hậu quả trong vụ án này, ông Sang đặt vấn đề: "Vậy nếu người ta biết chắc là không chết, liệu hiệu quả thu hồi tài sản có như chúng ta mong ước hay không?".

Với tội Vận chuyển trái phép chất ma túy, ông Sang nói để hành vi mua bán trái phép chất ma túy thành công thì đồng phạm quan trọng nhất là người vận chuyển. Dù hình phạt cao nhất với tội danh này là tử hình, nhưng số lượng mua bán, vận chuyển ma túy vẫn ngày càng tăng, có những vụ thu giữ hàng tạ, hàng tấn ma túy. Nếu bỏ tử hình với loại tội phạm này, tình hình sẽ ra tăng.

Dự án Bộ luật Hình sự (sửa đổi) do Bộ Công an chủ trì soạn thảo gồm 3 phần, 26 chương, 433 điều. So với Bộ luật hiện hành đã giữ nguyên 181 điều, sửa đổi 245 điều, bỏ 18 điều, bổ sung 6 điều.

Sơn Hà - Anh Minh