Đây là lần thứ 3 có hai đợt đặc xá trong năm, trước đó là năm 2009 và 2011.

Thượng tướng Lê Văn Tuyến, Thứ trưởng Công an, cho biết so với đặc xá đợt 1 dịp 30/4, lần này trường hợp và điều kiện đã mở rộng hơn, bởi năm nay có nhiều sự kiện đặc biệt quan trọng của đất nước. Ví dụ, người phạm tội Cướp tài sản, Cướp giật tài sản, Trộm cắp tài sản nhiều lần... sẽ thuộc diện được xem xét, khác với điều kiện đặc xá dịp 30/4.

Một điểm mới nữa là về phân loại thi đua. "Hiện, phân loại xét thi đua đã được mở rộng hơn so với trước. Hội đồng tư vấn đặc xá đã có hướng dẫn cụ thể hơn về điều kiện 'khi được đặc xá không làm ảnh hưởng xấu đến an ninh trật tự'. Từ đó, các đơn vị, trại giam sẽ có tiêu chí, nhận diện cụ thể hơn để xem xét", Thứ trưởng Tuyến nói.

Thượng tướng Lê Văn Tuyến (đứng) tại họp báo chiều 7/7. Ảnh: Phạm Dự

Đặc xá dịp 2/9 năm nay sẽ xem xét hồ sơ của người đang chấp hành án phạt tù có thời hạn, người bị kết án tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn, người đang được tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù. Thời gian đã chấp hành án phạt tù để xét đặc xá tính đến ngày 31/8.

Theo kế hoạch, từ ngày 20/7 đến 2/8, các tổ thẩm định liên ngành đến trực tiếp các đơn vị, địa phương để kiểm tra, thẩm định hồ sơ, danh sách đề nghị xét đặc xá. Sau khi thường trực Hội đồng tư vấn đặc xá tổng hợp hồ sơ, danh sách người đủ điều kiện và không đủ điều kiện, Hội đồng tư vấn sẽ họp xét duyệt.

7 điều kiện xét đặc xá

Để được đề nghị đặc xá, người đang chấp hành án phạt tù có thời hạn, người bị kết án tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn phải có đủ 7 điều kiện.

Theo đó, người bị kết án tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn phải có 18 quý liên tục liền kề thời điểm xét đặc xá được xếp loại từ khá trở lên. Người bị kết án từ 15 đến 30 năm phải có 16 quý liên tục liền kề thời điểm xét đặc xá được xếp loại từ khá trở lên; với án 10-15 năm là 14 quý; án 8-10 năm phải có 8 quý; án 5-8 năm phải có 4 quý; án 2-5 năm phải có 2 quý; án 3 năm trở xuống phải có một quý.

Về thời gian thi hành án, phạm nhân phải chấp hành ít nhất một phần ba án phạt tù có thời hạn hoặc ít nhất 14 năm với tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn...

Phạm nhân phải chấp hành xong hình phạt bổ sung là phạt tiền, đã nộp án phí; đã thi hành xong nghĩa vụ trả lại tài sản, bồi thường thiệt hại, nghĩa vụ dân sự khác với người bị kết án phạt tù về các tội phạm tham nhũng.

Người không phải tội phạm tham nhũng sẽ được đề nghị đặc xá khi thi hành xong hoặc xong một phần nghĩa vụ trả lại tài sản, bồi thường thiệt hại, nhưng do "lâm vào hoàn cảnh kinh tế đặc biệt khó khăn" thuộc trường hợp chưa có điều kiện thi hành tiếp phần còn lại.

Người lập công lớn trong thời gian chấp hành án phạt tù, người có công với cách mạng, mắc bệnh hiểm nghèo, ốm đau thường xuyên, từ đủ 70 tuổi trở lên, phạm tội khi dưới 18 tuổi, nữ phạm nhân có thai hoặc có con dưới 3 tuổi đang ở cùng... được xem xét đặc xá nếu chấp hành ít nhất 1/4 hoặc 1/3 thời gian án tù hoặc 12 năm với tù nhân chung thân được giảm xuống án tù có thời hạn hoặc 15 năm với án phạt tù chung thân.

Trại giam số 1 Công an thành phố Hà Nội trao quyết định đặc xá cho các phạm nhân dịp 30/4. Ảnh: Hoàng Giang

Phạm nhân sẽ không được đề nghị đặc xá khi bị kết án phạt tù về tội Phản bội Tổ quốc, Gián điệp, Hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân, Khủng bố nhằm chống chính quyền nhân dân, Phá rối an ninh... Người trước đó đã được đặc xá hoặc đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự về hành vi phạm tội khác, có hai tiền án trở lên... cũng nằm trong diện này.

Từ năm 2009 đến nay, Việt Nam có 11 đợt đặc xá, đã tha tù cho hơn 100.000 phạm nhân có quá trình cải tạo, lao động, học tập tốt. Lần gần nhất, nhân dịp 50 năm ngày thống nhất đất nước (30/4/2025), Chủ tịch nước đã đặc xá cho 8.056 người. Người được tha tù phần lớn đã trở về nơi cư trú ổn định cuộc sống.