Số liệu từ VASEP cho thấy, tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản Việt Nam 4 tháng đầu năm đạt 3,3 tỷ USD, tăng 21% so với cùng kỳ năm ngoái. Động lực tăng trưởng đến từ nhiều nhóm mặt hàng chủ lực như tôm, cá tra và nhuyễn thể. Trong đó, tôm ghi nhận mức phục hồi ấn tượng với 1,27 tỷ USD, tăng 30% nhờ giá cả dần ổn định và cầu thị trường tăng tại một số khu vực như Trung Quốc, EU và Nhật Bản.
Đằng sau con số tăng trưởng chung là sự phân hóa rõ rệt giữa các thị trường. Trung Quốc đã vươn lên dẫn đầu về kim ngạch nhập khẩu thủy sản Việt Nam, đạt gần 710 triệu USD, tăng 56% so với cùng kỳ năm ngoái - mức tăng cao nhất trong nhóm thị trường lớn.
Nhật Bản đứng thứ hai với hơn 536 triệu USD, tăng 22% nhờ sự ổn định trong nhu cầu và lợi thế từ các sản phẩm giá trị gia tăng. Cùng thời điểm, Mỹ nhập thủy sản của Việt Nam đạt 498 triệu USD, tăng 7% và rơi xuống vị trí thứ ba. Riêng trong tháng 4, kim ngạch thủy sản xuất sang nước này chỉ đạt hơn 120 triệu USD, giảm 15% so với cùng kỳ năm trước. Đây là thời điểm Mỹ công bố mức thuế đối ứng 46% lên hàng hóa Việt Nam xuất khẩu.
Xuất khẩu sang EU cũng khá tích cực, đạt kim ngạch 351,5 triệu USD (tăng 17%), Hàn Quốc là 264 triệu USD (tăng 15%) nhờ tận dụng hiệu quả các ưu đãi thuế quan từ EVFTA. ASEAN là điểm sáng với 218,8 triệu USD (tăng 25%), trong khi Trung Đông giảm 8% do nhu cầu tiêu thụ yếu.
Theo phân tích từ VASEP, Mỹ đang xem xét áp dụng mức thuế đối ứng có thể lên tới 46% với một số doanh nghiệp. Nếu được ban hành, chính sách này sẽ có hiệu lực từ ngày 9/7 tới và lập tức làm thay đổi cấu trúc chi phí, lợi nhuận của ngành xuất khẩu vào thị trường này. Nhiều doanh nghiệp đã chủ động "chạy đà" trong quý I và đầu quý II để tận dụng giai đoạn trước thuế.
Tại đại hội thường niên năm nay, Công ty cổ phần Thực phẩm Sao Ta - một trong những nhà xuất khẩu tôm lớn Việt Nam - cho biết đang cân nhắc rút khỏi thị trường Mỹ nếu mức thuế lên tới 46% được áp dụng. Thay thế vào đó, công ty sẽ tăng cường thâm nhập các thị trường Canada, Australia, Hàn Quốc và Nhật Bản. Chủ tịch HĐQT Hồ Quốc Lực đánh giá Trung Quốc cũng là một thị trường rất tiềm năng, doanh nghiệp đang theo dõi để sẵn sàng thâm nhập khi đủ điều kiện.
Trong quý I, doanh nghiệp này và công ty con đã xuất sang Mỹ hơn 46 triệu USD và tổng lượng hàng trong 40 ngày gần nhất có thể lên đến 60 triệu USD. Việc đẩy mạnh xuất khẩu trong giai đoạn 90 ngày hoãn thuế là bước đi phòng ngừa rủi ro.
Ngược lại, Vĩnh Hoàn - doanh nghiệp dẫn đầu ngành cá tra - khẳng định vẫn duy trì kế hoạch đẩy mạnh xuất khẩu sang Mỹ trong giai đoạn trước thuế. Tuy nhiên, kế hoạch lợi nhuận năm 2025 đã được điều chỉnh giảm 226 tỷ đồng so với năm trước, phản ánh sự thận trọng.
VASEP dự báo trong hai tháng tới, xuất khẩu sang Mỹ có thể tăng 10-15% so với tháng 4 nhờ các hợp đồng gấp rút và chính sách giá linh hoạt nhằm giữ thị phần. Trong khi đó, xuất khẩu sang Trung Quốc và ASEAN có nguy cơ chững lại do áp lực cạnh tranh từ chính sản phẩm thủy sản Trung Quốc quay trở lại thị trường sau khi bị Mỹ áp thuế. EU và Nhật Bản được kỳ vọng duy trì tăng trưởng ổn định từ 8-10% nhờ nền tảng vững từ các hiệp định thương mại tự do.
Thi Hà
