Chia sẻ tại "Diễn đàn Quản lý nguồn nước trong sản xuất công nghiệp Việt Nam 2025" ngày 6/6, bà Nguyễn Trâm Anh, Quản lý dự án Quốc gia Chương trình Khu công nghiệp sinh thái toàn cầu Việt Nam, thuộc Tổ chức Phát triển Công nghiệp Liên Hợp Quốc (UNIDO), nói việc thiếu khung tiêu chuẩn kỹ thuật cụ thể cho tái sử dụng, tuần hoàn nước khiến nhiều khu công nghiệp gặp thách thức trong chuyển đổi sang mô hình sinh thái.

Bởi theo chuẩn quốc tế, một trong những tiêu chí quan trọng của khu công nghiệp sinh thái là tỷ lệ tuần hoàn nước phải đạt tối thiểu 20%, tiếp tục tăng thêm 5% mỗi năm.

Bà Nguyễn Trâm Anh, Quản lý dự án Quốc gia tại UNIDO (thứ hai từ phải sang), tại sự kiện ngày 6/6. Ảnh: Báo Nông nghiệp và Môi trường

Bà Trâm Anh lấy ví dụ tại khu công nghiệp Amata (Đồng Nai), họ thải 21 triệu m3 nước đạt chuẩn cao nhất. Trong một sự kiện hồi tháng 3, đại diện Amata cho biết các khu công nghiệp của họ được thiết kế có hồ chứa để khai thác nước mưa, kết hợp thoát nước chống ngập, và tái sử dụng nước thải tưới cây, bởi nước thải này đạt chuẩn cao nhất (mức A). Tuy nhiên, do hành lang pháp lý chưa rõ ràng, họ rất khó khăn trong việc thực hiện.

Khó khăn này từng được đại diện công ty kiến nghị lên tỉnh Đồng Nai hai năm trước. Thời điểm đó, diện tích cây xanh của khu công nghiệp này đạt gần 70 ha. Mỗi ngày, lượng cây này cần khoảng 1.000 m3 nước. Việc chưa thể dùng nước thải đạt chuẩn tưới cây khiến họ tốn thêm khoảng 1,7 tỷ đồng cho 140.000 m3 nước sạch trong mùa khô (thường kéo dài từ tháng 1-5).

Nếu thực hiện được tiêu chí về tuần hoàn nước thải, Amata sẽ giảm được tiền mua nước, đồng thời có thể tăng doanh thu từ hoạt động bán nước tưới cho khu vực lân cận.

Khu công nghiệp sinh thái là mô hình mang lại nhiều lợi ích nhờ sử dụng hiệu quả các nguồn tài nguyên, cũng như gắn bó chặt chẽ giữa các công ty trong khu công nghiệp, thúc đẩy phát triển bền vững và giảm tác động môi trường.

Amata là một trong bốn khu công nghiệp trong dự án "Triển khai khu công nghiệp sinh thái tại Việt Nam theo hướng tiếp cận từ Chương trình khu công nghiệp sinh thái toàn cầu" (2020-2024) do Tổ chức Phát triển Công nghiệp Liên Hợp Quốc (UNIDO) và Bộ Tài chính thực hiện. Ba khu công nghiệp còn lại trong dự án là Hiệp Phước (TP HCM), Đình Vũ - Deep C (Hải Phòng) và Hòa Khánh (Đà Nẵng).

Tận dụng nước mưa cũng là giải pháp nhiều doanh nghiệp dệt may ứng dụng, nhằm tiết kiệm nguồn nước. Ông Vũ Đức Giang, Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS), nói dệt may là ngành tiêu thụ lượng nước lớn, nên việc thu gom nước mưa cũng được coi là "điểm cộng" với các bạn hàng, bên cạnh hoạt động quản lý nguồn nước và xả thải.

"Khách hàng toàn cầu chính là áp lực lớn nhất. Nếu không đạt tiêu chuẩn, doanh nghiệp sẽ bị loại khỏi sân chơi", ông Giang nói. Nhiều doanh nghiệp trong ngành đã chủ động chuyển đổi. Tổng công ty May Việt Tiến trước đây dùng than, củi để vận hành nồi hơi, trong 5 năm qua đã chuyển sang sử dụng nồi hơi điện, dù chi phí tăng khoảng 15%. Đổi lại, họ được gắn "thẻ xanh" từ Nike, đạt chứng nhận môi trường và đảm bảo không gian làm việc trong lành cho người lao động.

Tuy nhiên, việc đầu tư vào hạ tầng xử lý nước và năng lượng sạch vẫn là một thách thức lớn, đặc biệt với các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Ông Giang đề xuất có cơ chế hỗ trợ từ Nhà nước và cộng đồng quốc tế. Với Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân mới đây, ông kỳ vọng có các quy định cụ thể hơn cho khối doanh nghiệp này. Nếu không, họ sẽ rất khó để vươn lên quy mô lớn.

Bên cạnh đó, thủ tục hành chính vẫn là trở ngại lớn trong hoạt động xử lý nước thải, theo bà Trâm Anh. Khi doanh nghiệp muốn tái sử dụng nước thải, họ phải làm lại toàn bộ giấy phép môi trường, mất nhiều thời gian, khiến nhiều đơn vị nản lòng. Cũng theo bà Trâm Anh, hiện chưa có chính sách khuyến khích tài chính xanh cụ thể nào để hỗ trợ doanh nghiệp trong hoạt động này.

Thủy Trương