Bà Tina Murphy là CEO Công ty tư vấn MMTT Professional Services. "Sống ở Mỹ nhiều năm và thường xuyên mua sắm tại các siêu thị lớn, điều khiến tôi bất ngờ là hàng Việt xuất hiện ít trong những hệ thống này", bà nói tại tọa đàm về xuất khẩu thực phẩm Việt vào Mỹ và toàn cầu, ngày 5/8.

Nửa đầu năm, xuất khẩu nhiều mặt hàng nông, thủy sản Việt sang Mỹ tiếp tục tăng trưởng tốt. Theo số liệu của Cục Hải quan (Bộ Tài chính), cà phê và rau quả là những mặt hàng dẫn đầu về tốc độ tăng trưởng, lần lượt 76,4% và 65,5% so với cùng kỳ năm ngoái. Thủy sản, tiêu, gạo, bánh kẹo cũng tăng hai chữ số.

Tuy nhiên, các chuyên gia đánh giá nông sản thực phẩm vẫn xuất thô là chính, tỷ trọng xuất hàng qua chế biến và có thương hiệu riêng còn thấp. Theo bà Tina, sự phong phú của hàng Việt mới dừng ở các chợ châu Á. "Là người Việt, tôi cũng trăn trở về điều này", bà nói.

Ông Chris Nguyen, Tổng giám đốc Ocean Marketing USA nhận định hàng Việt qua Mỹ chủ yếu dạng gia công, chưa có thương hiệu quốc gia mạnh như Hàn Quốc hay Thái Lan, nên gặp khó khi thâm nhập thị trường này. Nguyên nhân bởi các nhà sản xuất thiếu đầu tư tài chính và nguồn lực để làm thương hiệu, chưa tiếp cận, thấu hiểu thị trường và không có đại diện tại Mỹ. "Các nước khác thường có chi nhánh, đại lý, đội ngũ làm thị trường tại chỗ, trong khi doanh nghiệp Việt thường trông đợi vào các nhà mua", ông nêu.

Ngoài ra, đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng, truy xuất nguồn gốc và bao bì cũng là thách thức với hàng Việt. Ông Tony Luu, Giám đốc GPLUS - FDA dẫn số liệu của Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) cho biết trung bình mỗi ngày có 2 lô hàng thực phẩm Việt Nam bị từ chối nhập khẩu.

Hai lỗi chính, theo ông Luu, là thiếu hồ sơ an toàn chất lượng chuẩn FSMA (Luật Hiện đại hóa an toàn thực phẩm của Mỹ). "Nhiều doanh nghiệp tưởng chỉ cần mã số FDA nhưng đó chỉ là 'vé vào cổng', còn FSMA được lập và xác nhận bởi người có thẩm quyền do FDA ủy quyền", ông nói.

Ngoài ra, sai sót về bao bì cũng thường thấy, như hàng ghi nhãn thiếu hoặc không đủ về các chất gây dị ứng, thông tin bảng dinh dưỡng không đúng định dạng, tên sản phẩm sai quy định, đặc biệt đối với hải sản.

Để rộng cửa vào siêu thị lớn ở Mỹ, bà Jolie Nguyễn, Chủ tịch LNS International, khuyến nghị doanh nghiệp xuất khẩu thực phẩm chế biến cần chuẩn hóa từ sản xuất đến bao bì, tuân thủ luật thương mại quốc tế. Ví dụ, Costco, Walmart đều yêu cầu nhà cung cấp có chứng nhận BRC của Hiệp hội Các nhà bán lẻ Anh.

Theo bà, doanh nghiệp không nên tư duy "làm cho nhanh, bán cho có hiện diện" qua đường xách tay, tiểu ngạch vì có thể ảnh hưởng chất lượng và uy tín về lâu dài. Để thuận lợi xuất hàng chính ngạch, doanh nghiệp nên tận dụng hệ sinh thái xuất khẩu để rút ngắn hành trình tìm hiểu thị trường, chào hàng, tuân thủ quy định và logistics.

Các chuyên gia tại buổi tọa đàm ngày 5/8. Ảnh ban tổ chức

Ngoài ra, cơ hội không chỉ ở Mỹ. Có 7 năm kinh nghiệm đưa hàng châu Á đến Mexico, ông Alejandro Gutierrez, Giám đốc tăng trưởng Guval Foods bắt đầu đưa thực phẩm Việt Nam vào thị trường này 3-4 năm trước. "Các chuỗi siêu thị lớn như Walmart và Costco đã trực tiếp yêu cầu cung cấp thêm các sản phẩm Việt Nam được ưu chuộng như bánh tráng và mì ăn liền", ông kể.

Một số doanh nghiệp cũng chủ động mở rộng thị trường. Cà Mèn, công ty chuyên về thực phẩm truyền thống đóng gói đông lạnh như cháo bột cá lóc, miến lươn, bánh canh cua, bún bò Huế, mì quảng... liên tục mở rộng xuất khẩu gần đây. Hồi tháng 6, họ bắt đầu tiếp cận hơn 50 siêu thị và đại lý phân phối tại Toronto (Canada).

Trước đó, thương hiệu này đã có mặt tại California, Houston (Texas) của Mỹ, chuỗi Longdan (Anh) và Melbourne, Sydney (Australia). Đồng thời, công ty đầu tư "lột xác hoàn toàn" về bao bì khi nhận ra các siêu thị lớn ở Mỹ, Australia, Canada và EU đa phần dùng tủ đông dạng đứng. Họ chuyển từ bao bì dạng gói sang hộp đứng để sản phẩm được trưng bày dễ nhìn và lấy.

Sản phẩm của Cà Mèn bán ở nước ngoài. Ảnh công ty cung cấp

Hay Sunrise Ins, ngoài xuất khẩu gạo ST25 sang Mỹ, họ cũng đưa sản phẩm này tới New Zealand, hay bánh tráng, bún, phở vào Mexico. "Chúng tôi đã xuất trên 10 lô hàng đến New Zealand và Mexico. Riêng bánh tráng, bún, phở thường xuất đi một container 40 feet mỗi lần, với tần suất 2-3 tháng một lô", đại diện công ty chia sẻ.

Theo số liệu của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, 7 tháng đầu năm nay, kim ngạch xuất khẩu nông - lâm - thủy sản đạt gần 39,7 tỷ USD, tăng xấp xỉ 15%. Nông sản dẫn đầu với giá trị gần 21,5 tỷ USD (tăng 17%). Thủy sản và sản phẩm chăn nuôi cũng tăng trưởng hai chữ số. Theo ông Kim Hyo Gil, Giám đốc AFC & Foodil Global, đơn vị chuyên kết nối nhà sản xuất với bên mua hàng, sản phẩm nông - thủy sản Việt Nam chất lượng tốt, chi phí sản xuất cạnh tranh.

"Doanh nghiệp nên tập trung thị trường nội địa hay Mỹ, và có thể mở rộng sang Trung Đông, châu Phi và Nam Mỹ", ông chỉ ra tiềm năng. Hôm 5/8, Foodil bắt tay cùng nhà xuất khẩu thực phẩm LNS Group và mạng lưới thương mại Asian Food Connect (AFC) triển khai nền tảng xuất khẩu thực phẩm bán sỉ (B2B) trực tuyến Foodil tại Việt Nam.

Các bên kỳ vọng đây là kênh mới, giúp các doanh nghiệp thực phẩm tiếp cận hơn 30 thị trường. Đại diện Foodil Việt Nam cho biết trung bình nhà sản xuất Việt tốn chi phí khoảng 120.000 USD và một năm để tiếp cận một thị trường mới. Với hệ thống kết nối của nền tảng, tích hợp công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) khâu logistics, chi phí và thời gian này có thể rút ngắn hàng chục lần.

Viễn Thông