Ngày 30/7, Tổng thống Mỹ Donald Trump ký sắc lệnh áp thuế nhập khẩu 50% với phần lớn hàng hóa nhập từ Brazil, hiệu lực từ hôm nay (6/8). Động thái nhằm gây áp lực Tổng thống Brazil Luiz Inacio Lula da Silva, vì ông Trump cho rằng Tòa án Tối cao nước này đang xét xử bất công với người đồng minh, cựu Tổng thống Brazil Jair Bolsonaro.

So với mức thuế đối ứng mới dành cho hàng chục quốc gia được ông Trump cập nhật hôm 31/7, con số 50% thậm chí còn cao hơn. Dù vậy, giới chuyên gia cho rằng áp lực này khó có thể làm chệch hướng nền kinh tế lớn nhất Mỹ Latinh.

Tổng thống Brazil Luiz Inacio Lula da Silva phát biểu tại Addis Ababa, Ethiopia ngày 18/2. Ảnh: AFP

Lý do đầu tiên là diện miễn trừ lớn, không áp dụng với các mặt hàng như máy bay, năng lượng và nước cam. Do đó, thuế quan 50% chỉ áp dụng cho gần 36% giá trị hàng xuất khẩu của Brazil sang Mỹ. Luiza Pinese, chuyên gia kinh tế tại tập đoàn dịch vụ tài chính XP Investimentos, dự báo tác động của thuế quan đến GDP năm nay chỉ 0,15 điểm phần trăm. "Chúng tôi từng cho rằng tác động sẽ ở mức hạn chế, nhưng nó còn giảm hơn nữa nhờ các miễn trừ", bà nhận định.

Tương tự, Goldman Sachs vẫn duy trì dự báo nền kinh tế Brazil sẽ tăng trưởng 2,3% năm nay nhờ các miễn trừ "đáng chú ý". Nhà băng đồng thời cho rằng sự hỗ trợ của chính phủ cho các lĩnh vực bị ảnh hưởng sẽ làm giảm bớt tác động kinh tế.

Khả năng chống chịu của Brazil còn nhờ độ đa dạng hóa thị trường. Không giống Mexico và Canada, hai nước bán khoảng ba phần tư lượng hàng xuất khẩu sang Mỹ, nền kinh tế lớn nhất thế giới chỉ mua 12% lượng hàng xuất khẩu của Brazil. Trong khi, kim ngạch xuất khẩu của Brazil sang Trung Quốc đã tăng gấp đôi thập kỷ qua, hiện chiếm 28% tổng lượng hàng xuất khẩu nước này.

Thậm chí, nhiều mặt hàng bị ảnh hưởng bởi thuế quan của ông Trump như thịt bò và cà phê vốn có thể tìm thị trường thay thế. Bộ trưởng Kế hoạch Simone Tebet chỉ ra gần một nửa xuất khẩu nông nghiệp tập trung ở châu Á, so với 10% tại Mỹ.

"Đúng là Brazil phụ thuộc vào Mỹ nhưng cũng phụ thuộc vào các nước BRICS, châu Âu, Mercosur", bà nhận định tuần trước, đề cập đến các quốc gia đang phát triển lớn như Trung Quốc, Ấn Độ, Nga và khối thương mại Nam Mỹ.

Yếu tố quan trọng khác là nền kinh tế Brazil không phụ thuộc lớn vào xuất khẩu. Theo các chuyên gia, Brazil ít cởi mở với thương mại so với hầu hết nền kinh tế lớn trên thế giới, giúp hạn chế tác động tiêu cực từ gián đoạn bên ngoài.

Theo dữ liệu của Ngân hàng Thế giới, xuất - nhập khẩu chiếm 36% GDP nước này năm ngoái, chưa bằng một nửa so với Mexico và Paraguay, chỉ bằng một phần tư so với các nền kinh tế châu Á tập trung vào xuất khẩu như Thái Lan, Malaysia.

Thiago Carlos, quản lý đầu tư các thị trường mới nổi tại PIMCO cho biết phần lớn hàng xuất khẩu của Brazil là loại dễ dàng chuyển hướng sang các thị trường khác. Theo ông, trong ngắn hạn, việc tăng nguồn cung lương thực trong nước thậm chí còn giúp giảm lạm phát.

"Với lạm phát có khả năng giảm xuống, ngân hàng trung ương có thể tìm thấy dư địa để bắt đầu nới lỏng chính sách tiền tệ sớm hơn dự kiến", ông Carlos nói. Hiện lãi suất chuẩn nước này đang ở mức 15%, khiến chính sách tiền tệ cực kỳ chặt chẽ, kìm hãm tăng trưởng.

Các nhà phân tích được Reuters thăm dò ước tính rằng ngay cả khi không có thỏa thuận thương mại với Mỹ và trước khi có các miễn trừ, triển vọng tăng trưởng của Brazil vào 2026 vẫn gần như không thay đổi so với dự đoán chung là 1,6-1,7%.

Tuy nhiên, thuế quan 50% vẫn tạo ra những thách thức nhất định với nền kinh tế Brazil. Luis Otavio Leal, Kinh tế trưởng tại công ty quản lý tài sản G5 Partners, cảnh báo tác động dây chuyền tiềm ẩn nếu các gói hỗ trợ của chính phủ không đến đúng mục tiêu bảo vệ những ngành và việc làm dễ bị tổn thương. Ông chỉ ra các miễn trừ được áp dụng cho gần 700 sản phẩm, trong khi Brazil xuất khẩu khoảng 4.000 mặt hàng sang Mỹ. "Một số lượng lớn doanh nghiệp không nằm trong diện được miễn", ông nói.

Đầu tuần Ngân hàng trung ương Brazil nhận định thuế quan của Mỹ có thể tạo ra những tác động "đáng kể" với một số ngành cụ thể. Tuy nhiên, tác động vĩ mô rộng hơn chưa chắc chắn, phụ thuộc vào quá trình đàm phán cũng như cách thị trường đánh giá rủi ro.

Ông Flavio Ataliba, nhà nghiên cứu tại Đại học FGV của Brazil, lưu ý rằng sự đa dạng vùng miền của quốc gia rộng lớn này sẽ dẫn đến các tác động không đồng đều. Đặc biệt, khu vực Đông Bắc có thể bị ảnh hưởng lớn hơn do cơ cấu xuất khẩu chủ yếu là các sản phẩm giá trị gia tăng thấp, sử dụng nhiều lao động như trái cây tươi, hải sản, dệt may và giày dép, tất cả hiện đều phải chịu mức thuế 50%

Phiên An (theo Reuters)