Theo ABC News, việc sạc xe điện từng là rào cản lớn tại Sydney (Australia), thành phố có mật độ dân cư cao, với hơn 60% hộ gia đình không có chỗ đậu xe riêng. Tuy nhiên, mô hình trạm sạc gắn trực tiếp trên cột điện xuất hiện thời gian qua đã giúp thay đổi thói quen sử dụng phương tiện của người dân.

Dani Alexander, chuyên gia năng lượng sống tại Sydney chia sẻ từng ngần ngại trước quyết định mua xe điện vì không thể lắp đặt bộ sạc tại nhà. Mọi chuyện chỉ thay đổi khi một trạm sạc công cộng được lắp ngay trước cửa nhà cô. Từ đó, cô bắt đầu nghiêm túc cân nhắc việc sở hữu xe điện và vài tháng sau đã mua một chiếc.

Các trạm sạc này hoạt động tương tự sạc tại nhà, công suất không quá lớn nhưng đủ để bổ sung khoảng 50-120 km quãng đường trong khoảng một giờ. Người dùng trả phí qua ứng dụng, trung bình khoảng 12 AUD cho một lần sạc đầy. Theo các chuyên gia, với nhu cầu di chuyển trong đô thị, người dùng chỉ cần sạc khoảng một lần mỗi tuần.

Một trạm sạc gắn trên cột điện tại Sydney. Ảnh: ABC News

Mô hình sạc xe điện gắn trên cột điện đang được triển khai bởi các startup như EVX - công ty nội địa được hỗ trợ bởi Quỹ Năng lượng Tái tạo Australia (ARENA) và chính quyền bang New South Wales. Dự kiến đến cuối năm, hàng trăm trạm sạc sẽ được lắp đặt tại nhiều khu vực không có bãi đậu xe riêng. Song song, các tập đoàn sở hữu hệ thống lưới điện như Ausgrid cũng đề xuất thay đổi luật để được trực tiếp triển khai và vận hành hạ tầng sạc, tạo điều kiện nhân rộng mô hình trên toàn quốc.

Tại bang California (Mỹ), nơi chiếm hơn 40% tổng số xe điện của cả nước đã phát triển hệ sinh thái sạc quy mô lớn với hơn 90.000 trạm công cộng và bán công cộng. Bang này đặt mục tiêu cấm bán xe chạy xăng mới vào năm 2035, do đó đầu tư mạnh cho hạ tầng sạc đang là ưu tiên. Nhiều thành phố như Los Angeles hay San Francisco đã triển khai trạm sạc nhanh tại các trung tâm thương mại, bãi đậu xe công cộng và khu dân cư, thậm chí tích hợp với hệ thống điện mặt trời.

Theo dữ liệu mới nhất từ Văn phòng điều phối chung về Năng lượng và Giao thông vận tải Mỹ, hiện có hơn 77.300 trạm sạc EV và khoảng 216.400 cổng sạc công cộng trên toàn nước Mỹ và vùng lãnh thổ Puerto Rico. Điều này phản ánh sự phát triển mạnh mẽ của xe điện và xu hướng chuyển đổi sang phương tiện xanh ở đất nước này.

Tài xế đang sạc xe điện tại một trạm sạc thuộc bang California, Mỹ. Ảnh: Frederic J.Brown

Châu Âu cũng không đứng ngoài cuộc đua xe điện. Tại Na Uy, quốc gia có tỷ lệ xe điện cao nhất thế giới, hiện có hơn 20.000 trạm sạc, đáp ứng nhu cầu của gần 80% ôtô điện.

Tại Anh, chính phủ đang thúc đẩy chiến lược "sạc điện như tiếp xăng", với mục tiêu lắp đặt hơn 300.000 trạm công cộng vào năm 2030. Những thành phố như London đã biến các trạm điện thoại cũ thành nơi sạc xe, vừa tiết kiệm chi phí, vừa tận dụng hạ tầng sẵn có.

Tại Việt Nam, sự phát triển của xe điện mới ở giai đoạn đầu nhưng đã ghi nhận tín hiệu tích cực. VinFast, hãng xe điện nội địa đang đẩy mạnh lắp đặt trạm sạc tại khắp các tỉnh, thành với hơn 150.000 cổng sạc trên toàn quốc.

Hiện, công ty V-Green - đơn vị phát triển mạng lưới trạm sạc cho VinFast cũng bắt đầu triển khai mô hình nhượng quyền trạm sạc, cho phép cá nhân và doanh nghiệp đầu tư, vận hành trạm sạc dưới sự hỗ trợ về công nghệ và thiết bị từ hãng.

Theo đó, bên nhượng quyền sẽ được chia sẻ doanh thu ở mức cố định 750 đồng cho mỗi 1 kWh điện sạc đồng thời được hỗ trợ toàn bộ công nghệ quản lý vận hành, quản lý thu chi, bảo trì bảo dưỡng...

Một trạm sạc được lắp theo mô hình nhượng quyền của VinFast. Ảnh: VinFast

Mô hình này mở ra hướng phát triển mạng lưới sạc theo dạng xã hội hóa, tương tự cách một số quốc gia như Anh, Mỹ... nhằm đẩy nhanh tốc độ phủ sóng hạ tầng và giảm áp lực đầu tư cho doanh nghiệp. Hình thức này tận dụng mặt bằng có sẵn tại các khu dân cư, bãi giữ xe, trạm xăng truyền thống.

Theo đánh giá các chuyên gia, trong bối cảnh xe điện ngày càng phổ biến, Việt Nam cần sớm có chiến lược phát triển trạm sạc công cộng rõ ràng, bao gồm quy chuẩn kỹ thuật, chính sách ưu đãi và cơ chế chia sẻ hạ tầng, nhằm tăng tốc trên hành trình giảm phát thải và đạt mục tiêu trung hòa carbon vào 2050.

Thái Anh