"Mỹ có tham gia hiệp ước nhựa tại Thụy Sĩ hay không?" là câu hỏi nhiều người đặt ra trước thềm vòng đàm phán liên chính phủ về hiệp ước nhựa toàn cầu diễn ra từ ngày 5/8 đến 14/8 tại Geneva, nhằm chấm dứt cuộc khủng hoảng ô nhiễm nhựa đang ngày càng trầm trọng.

Trước đó, Tổng thống Donald Trump đã rút Mỹ khỏi Hiệp định khí hậu Paris ngay ngày đầu nhậm chức. Dưới thời ông Trump, Mỹ cũng không tham gia cuộc đàm phán nào của Liên Hợp Quốc như cuộc bỏ phiếu về mức phí áp lên khí thải vận tải biển vào tháng 4 hay hội nghị đại dương vào tháng 6.

Mặc dù vậy, trong vòng đàm phán nhựa lần này, chính quyền ông Trump tham gia rất tích cực.

Bộ Ngoại giao Mỹ chia sẻ với AP rằng việc tham gia đàm phán rất quan trọng để bảo vệ lợi ích và doanh nghiệp Mỹ. Một hiệp ước mang tính toàn cầu có thể bảo vệ tài nguyên thiên nhiên khỏi ô nhiễm nhựa, thúc đẩy thịnh vượng và tăng cường an toàn.

Một phụ nữ phân loại chai nhựa tại cửa hàng phế liệu ở Quezon City, Metro Manila, Philippines, ngày 27/11/2024. Ảnh: Reuters

Theo Hiệp hội Công nghiệp Nhựa, ngành công nghiệp này đóng góp hơn 500 tỷ USD cho kinh tế Mỹ hàng năm và tạo việc làm cho khoảng 1 triệu lao động.

Trong vòng đàm phán, Washington ủng hộ các điều khoản nhằm cải thiện việc thu gom và quản lý chất thải, cải thiện thiết kế sản phẩm và thúc đẩy tái chế, tái sử dụng và các nỗ lực khác nhằm giảm lượng nhựa thải ra môi trường.

Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế quốc tế (OECD) ước tính 22 triệu tấn rác loại này sẽ rò rỉ ra môi trường trong năm nay. Nếu hiệp ước chỉ tập trung vào việc cải thiện quản lý chất thải mà bỏ qua tiết giảm sản xuất, OECD ước tính vẫn có 13,5 triệu tấn rác nhựa rò rỉ ra môi trường mỗi năm.

Tuy vậy, việc cắt giảm sản lượng nhựa vấp phản đối từ phía Mỹ và các quốc gia dầu khí lớn, bởi hầu hết chúng được làm từ nhiên liệu hóa thạch.

Lý giải cho việc này, đại diện chính quyền Mỹ nói nhựa đóng vai trò quan trọng trong mọi lĩnh vực của nền kinh tế. Bộ Ngoại giao Mỹ cũng bày tỏ quan điểm không ủng hộ việc cấm một số sản phẩm từ vật liệu này hoặc phụ gia hóa học. Quan điểm này tương đồng với ngành công nghiệp nhựa, cho rằng việc hạn chế sản xuất có thể gây ra những hậu quả không mong muốn, ví dụ tăng giá.

Chris Jahn, Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc điều hành Hội đồng Hóa học Mỹ, nói chính quyền Trump đang nỗ lực đạt được một thỏa thuận bảo vệ quyền lợi của mỗi quốc gia, đồng thời thúc đẩy các giải pháp hiệu quả và thiết thực để chấm dứt rác nhựa thải ra môi trường.

Ở chiều ngược lại, Graham Forbes, Trưởng đoàn tổ chức môi trường Greenpeace tại Geneva, nói Mỹ chỉ muốn một thỏa thuận yếu kém.

Cùng với sự vào cuộc tích cực của Mỹ, Liên minh Ô nhiễm Nhựa cho biết lượng nhà vận động hành lang về nhiên liệu hóa thạch và hóa chất tại sự kiện Geneva cũng cao ở mức kỷ lục trong các vòng đàm phán nhựa, với 234 người. Hiện vòng đàm phán thu hút khoảng 3.700 người, đại diện cho 184 quốc gia và hơn 600 tổ chức.

Trong số các nước tham gia, hơn 100 ủng hộ việc hạn chế sản xuất nhựa trên toàn cầu. Cùng với đó, 400 tập đoàn đa quốc gia cùng doanh nghiệp địa phương đã ký kết tham gia "Champions of Change", một sáng kiến do Greenpeace, Liên minh Ô nhiễm Nhựa và tổ chức Break Free From Plastic dẫn đầu, kêu gọi hạn chế sản xuất và chấm dứt sử dụng nhựa dùng một lần.

Đàm phán nhựa toàn cầu diễn ra lần đầu vào 2022, nhưng thất bại trong 5 vòng trước đó. Vấn đề tranh cãi lớn nhất là việc cân nhắc áp đặt giới hạn sản xuất nhựa.

Trước thềm vòng đàm phán thứ 6 diễn ra tại Geneva, 27 giáo sư từ Đại học Boston (Mỹ), Tây Australia (Australia), Gothenburg (Thụy Điển) công bố báo cáo về tổn hại kinh tế của nhựa. Theo đó, riêng ba hóa chất BPA, chất chống cháy, hóa dẻo trong nhựa liên quan gần 6 triệu ca bệnh tim, đột quỵ và trí tuệ của nhiều trẻ em sinh năm 2015, gây tổn hại kinh tế tới 1.500 tỷ USD.

Bảo Bảo (theo AP, Liên minh Ô nhiễm Nhựa)