Theo đề xuất của Chính phủ, Trung tâm tài chính quốc tế ở Việt Nam sẽ hình thành theo mô hình "một trung tâm, hai điểm đến", tức là có một trung tâm nhưng đặt tại TP HCM và Đà Nẵng.

Thảo luận chiều 12/6, nhiều đại biểu Quốc hội bày tỏ băn khoăn việc xây dựng trung tâm tài chính quốc tế, nhưng đặt ở hai nơi trong khi nguồn lực của Việt Nam thiếu. Ông Nguyễn Văn Thân, Chủ tịch Hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa, ví trung tâm tài chính quốc tế là "cuộc chơi cho nhà giàu, nhiều tiền", nên phải có cơ chế khác biệt, hạ tầng tài chính, viễn thông... đồng bộ, hiện đại và hệ thống pháp luật minh bạch.

Ông băn khoăn việc Việt Nam dự kiến xây dựng một trung tâm tài chính quốc tế, nhưng đặt tại hai nơi - TP HCM và Đà Nẵng, khi "cả không gian, thời gian, hạ tầng công nghệ, đất đai, nguồn nhân lực... đều thiếu, yếu". Chủ tịch Hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa đề nghị xây dựng một trung tâm tài chính "ở một nơi thật chuẩn, rồi sau đó mở rộng, thay vì đặt tại hai thành phố như dự kiến".

"Chợ xây ra rồi, không có người họp rất nguy hiểm", ông nói, đồng thời nhắc lại quan điểm "trung tâm tài chính là cuộc chơi thật, không nên thử nghiệm".

Ông Nguyễn Văn Thân, Chủ tịch Hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa, phát biểu tại phiên thảo luận, ngày 12/6. Ảnh: Trung tâm báo chí Quốc hội

Ông Tạ Văn Hạ, Phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội cũng băn khoăn về mô hình phát triển trung tâm tài chính ở Việt Nam. Theo ông, Việt Nam đi sau trong phát triển trung tâm tài chính, nên có lợi thế và rút kinh nghiệm từ phát triển của các nước đi trước.

Song, thực tế hạ tầng cơ sở, công nghệ và tài chính của Việt Nam còn hạn chế, chưa hoàn thiện; nguồn nhân lực, chuyên gia giỏi về tài chính chưa nhiều... là những thách thức khi phát triển trung tâm tài chính.

"Chỉ nên tập trung xây dựng một trung tâm tài chính, đặt tại TP HCM, bởi nơi đây hội đủ nền tảng, điều kiện để triển khai", ông Hạ nói.

TP HCM hiện có hệ sinh thái tài chính quốc tế. Thành phố hiện đứng thứ 98 trên 119 thành phố được xếp hạng, theo Chỉ số Trung tâm tài chính toàn cầu (GFCI). Mặt khác, TP HCM "mới" - sau sáp nhập với Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu, được cộng hưởng hệ sinh thái của hai địa phương này, nên sẽ có thêm nguồn lực, hạ tầng thuận lợi cho phát triển trung tâm tài chính khu vực, quốc tế.

Ở khía cạnh này, bà Trịnh Thị Tú Anh (đại biểu tỉnh Lâm Đồng) lưu ý Chính phủ cần xác định rõ mô hình phát triển trung tâm tài chính quốc tế ở Việt Nam, "tránh sao chép mô hình của nước ngoài".

Ông Tạ Văn Hạ, Phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội, phát biểu tại phiên thảo luận ngày 12/6. Ảnh: Trung tâm báo chí Quốc hội

Giải trình tại phiên thảo luận, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết ban đầu theo kết luận của Bộ Chính trị, Việt Nam thành lập hai trung tâm tài chính, gồm trung tâm tài chính quốc tế tại TP HCM và khu vực ở Đà Nẵng.

Tuy nhiên, quá trình nghiên cứu, học hỏi kinh nghiệm và tham vấn các nhà đầu tư, chuyên gia, Chính phủ nhận thấy nếu lập hai trung tâm tài chính sẽ khó thành công, do phân định khó khăn và cạnh tranh nhau. Do đó, Chính phủ đề nghị Bộ Chính trị lập một trung tâm quốc tế, đặt tại hai nơi trên cơ sở tiềm năng, thế mạnh và sự khác biệt để phát triển.

"Kinh nghiệm của các nước trong phát triển mô hình trung tâm tài chính có nhiều, nên không quá lo lắng việc một trung tâm tài chính được đặt tại hai nơi sẽ cạnh tranh nhau", ông Thắng nói.

Theo dự thảo nghị quyết, TP HCM được định hướng phát triển sản phẩm, dịch vụ toàn diện. Thị trường ngân hàng, sản phẩm tiền tệ; thị trường vốn gắn với dịch vụ quản lý tài sản, quản lý quỹ, bảo hiểm, chứng chỉ quỹ, sản phẩm phái sinh tài chính... Các cơ chế thử nghiệm (sandbox) về fintech, đổi mới sáng tạo, sàn giao dịch chuyên biệt, hàng hóa phái sinh...

Với Đà Nẵng, trung tâm tài chính quốc tế tại đây sẽ phát triển tài chính xanh, tài chính thương mại phục vụ doanh nghiệp vừa và nhỏ, startup, thương mại xuyên biên giới gắn với khu thương mại tự do. Thành phố cũng thử nghiệm có kiểm soát tài sản số, tiền số, thanh toán và thu hút các quỹ đầu tư, quỹ kiều hối, công ty quản lý quỹ vừa và nhỏ...

Chính phủ đề xuất 12 chính sách đặc thù phát triển trung tâm tài chính quốc tế ở Việt Nam. Các nhóm chính sách này tập trung vào ngoại hối, hoạt động ngân hàng, ưu đãi thuế, tài chính, đất đai... cũng như phát triển các loại thị trường, sàn giao dịch hàng hóa. Chẳng hạn, dự án đầu tư ưu tiên phát triển được giao, cho thuê đất tối đa 70 năm; lĩnh vực khác thời hạn sử dụng đất không quá 50 năm. Người nước ngoài làm việc, đầu tư được phép mua, nhận chuyển nhượng, tặng cho, nhận thừa kế nhà ở thương mại trong dự án bất động sản thuộc trung tâm tài chính quốc tế...

Các ưu đãi về đất đai, theo ông Trương Trọng Nghĩa (đại biểu TP HCM), có thể tạo hiểu nhầm về bản chất hoạt động của một trung tâm tài chính quốc tế "là chỉ ưu đãi phát triển bất động sản".

Trong khi đó, ông Trần Hoàng Ngân (đại biểu TP HCM) đề nghị "không nên ưu đãi quá nhiều về đất đai".

Để phát triển thành công trung tâm tài chính quốc tế, ông Hoàng Văn Cường, nguyên Phó hiệu trưởng Đại học Kinh tế Quốc dân, nêu quan điểm Việt Nam đi sau một số nước trong xây dựng trung tâm tài chính nên cơ chế đưa ra phải thực sự vượt trội, mới thu hút được các nhà đầu tư thế giới.

Ông ví dụ, Việt Nam có thể đi trước, tiên phong về thể chế trong giao dịch tài sản số, ứng dụng công nghệ tài chính fintech - những xu thế mới xuất hiện trong quan hệ tài chính, giao dịch quốc tế.

"Phải tạo lập một hệ sinh thái thật sự thông thoáng, hấp dẫn và ổn định cho phát triển tài chính số, tài sản số và ứng dụng fintech tại trung tâm tài chính quốc tế", ông Cường góp ý.

Bổ sung thêm, ông Hà Sỹ Đồng (đại biểu tỉnh Quảng Trị) đề nghị Chính phủ cần cụ thể hóa chính sách sandbox, như thời hạn, tiêu chí chọn mô hình thử nghiệm và cơ chế chuyển tiếp sau thử nghiệm. "Cần quy định rõ trách nhiệm và cơ chế xử lý rủi ro nếu gây thiệt hại cho Nhà nước hoặc bên thứ ba, khi thử nghiệm sandbox", ông Đồng nói.

Dự kiến, Quốc hội sẽ biểu quyết thông qua dự thảo Nghị quyết về Trung tâm tài chính quốc tế vào cuối kỳ họp thứ 9.

Anh Minh