Từ cuối năm trước, hai chuỗi bán lẻ thực phẩm và hàng tiêu dùng nhanh lớn nhất cả nước - WinCommerce của Tập đoàn Masan (MSN) và Bách Hóa Xanh của Thế Giới Di Động (MWG) - như "đôi bạn cùng tiến" khi thi nhau báo lãi sau quá trình tái cấu trúc và đến nay cùng tuyên bố đẩy mạnh mở rộng sự hiện diện ở khu vực miền Trung. Đây trở thành chiến lược trọng điểm của cả hai trong năm nay để quyết tâm giữ vững đà lợi nhuận dương và tăng trưởng bền vững.

WinCommerce vận hành chuỗi siêu thị Winmart và các mô hình siêu thị mini Win, Winmart+ khu vực thành thị và nông thôn hay cửa hàng hợp tác với các tiệm tạp hóa truyền thống Win+. Năm nay, chuỗi này lên kế hoạch doanh thu thuần 35.600-36.900 tỷ đồng, tăng trưởng 8-12% so với cùng kỳ năm trước. Họ muốn mở mới đến 400-700 điểm bán, toàn bộ đều là mô hình mini và tập trung cho khu vực nông thôn, trọng điểm ở miền Trung. Dù mở mới mạnh tay, ban lãnh đạo vẫn giữ kế hoạch đạt lợi nhuận sau thuế dương cả năm.

Chia sẻ với VnExpress về lý do đẩy mạnh khu vực nông thôn, đại diện WinCommerce cho biết đây là thị trường tiềm năng với nhiều dư địa tăng trưởng mới. Khu vực này chiếm 65% dân số nhưng độ phủ của kênh hiện đại còn rất hạn chế ở mức 10%, thấp hơn nhiều so với 20% ở khu vực thành thị. Hiện tại, thị trường bán lẻ thực phẩm có quy mô 50 tỷ USD, trong đó 5 thành phố thuộc trung ương chỉ đóng góp 9 tỷ USD, tức bằng 20% quy mô cả nước. Đa số nhà bán lẻ thực phẩm đang tập trung tại Hà Nội và TP HCM nên sẽ tạo cơ hội lớn cho họ tại khu vực nông thôn.

Sau quá trình tái cấu trúc, WinCommerce tìm ra mô hình siêu thị mini nhỏ gọn, diện tích dưới 100 m2. Ban lãnh đạo tự đánh giá đây là mô hình linh hoạt, dễ nhân rộng với chi phí mở cửa hàng dưới 1 tỷ đồng, thời gian hòa vốn dưới 3 năm. Điều này sẽ giúp họ nhanh chóng hiện diện sâu và rộng ở cấp huyện, xã. Nếu thuận lợi cứ 500 m, chuỗi này sẽ mở một điểm bán. Mục tiêu của họ là mỗi huyện có một siêu thị Winmart, mỗi xã có một siêu thị mini Winmart+ và mỗi thôn có một cửa hàng Win+.

Nói thêm về mô hình hòa vốn thấp của siêu thị mini, CEO Nguyễn Thị Phương cho biết họ đã tìm ra cách giảm chi phí đầu tư nhưng vẫn giữ được trải nghiệm tối ưu. Với quy mô đồ sộ lên đến khoảng 4.000 cửa hàng, tối ưu chi phí phải được tính toán từ những điều nhỏ nhất. Bà lấy ví dụ chỉ với việc giảm 1 cm giấy in hóa đơn đã giúp chuỗi này tiết kiệm được 10 tỷ đồng mỗi năm. Ngoài ra, chuỗi cũng quản trị chương trình khuyến mãi và nhà cung cấp để tăng biên lợi nhuận gộp.

So với các điểm bán truyền thống, chuỗi Winmart+ có lợi thế về danh mục sản phẩm đa dạng hơn, mỗi cửa hàng sẽ trang bị bình quân khoảng 2.000 mã sản phẩm, gấp 10 lần tiệm tạp hóa thông thường. Vấn đề còn lại nằm ở giá cả. Trước đây, hệ thống này thường mang định kiến bán hàng với giá cao hơn những nơi khác. Tuy nhiên khi đẩy mạnh ở khu vực nông thôn, trong đó có miền Trung, đại diện WinCommerce nói rằng chiến lược giá sẽ là điểm nhấn.

Công ty tập trung tối ưu nhờ tận dụng mạng lưới mua hàng toàn quốc cùng hệ sinh thái tích hợp của Masan nhằm rút ngắn chuỗi cung ứng, cắt giảm khâu trung gian để có mức giá cạnh tranh và ổn định. Song song đó, các điểm bán cũng triển khai chương trình giảm giá thực phẩm tươi sống dành riêng cho hội viên của họ, phù hợp với khu vực có độ nhạy cảm về giá cả như nông thôn.

Các kết quả trong bước đầu đẩy mạnh địa bàn mới cũng thể hiện nhiều gam màu tươi sáng cho WinCommerce. Tính đến cuối tháng 3, chuỗi bán lẻ hiện đại của Masan đã mở ròng 144 cửa hàng mới với 45% tập trung ở miền Trung. Công ty cho biết khu vực này ghi nhận mức tăng trưởng doanh số cửa hàng hiện hữu (LFL) cao nhất của mô hình siêu thị mini. Ngoài chính sách ưu đãi, kết quả trên còn nhờ lợi thế tiên phong trong việc chọn vị trí.

Khách đang mua sắm tại một cửa hàng WinMart+ nông thôn. Ảnh: MSN

Trong khi WinCommerce "ra quân" thị trường miền Trung với từng mô hình riêng biệt, Bách Hóa Xanh cho biết chỉ chọn cửa hàng chuẩn để mở rộng. Đây là mô hình được họ tuyên bố đạt hiệu quả cao sau quá trình tái cấu trúc và tinh chỉnh hơn 2 năm qua với cách bố trí, sắp xếp (layout) mới, chuyển định vị từ "chợ hiện đại" sang "siêu thị mini".

"Chúng tôi đã biết làm sao tìm được mặt bằng mở ra sẽ có ngay doanh thu như dự kiến, phát triển nguồn nhân lực để đáp ứng nhu cầu phát triển, then chốt là có được chuỗi cung ứng lành mạnh để khi mở rộng vẫn không gây những xáo trộn khó kiểm soát", ông Phạm Văn Trọng, CEO Bách Hóa Xanh, từng nói trong cuộc họp nhà đầu tư tháng 8/2024.

Tuy nhiên trong cuộc họp gần đây, ban lãnh đạo công ty cho biết thêm thói quen tiêu dùng tại miền Trung khác với miền Nam khi người tiêu dùng quan tâm về giá cả và chi tiêu thận trọng hơn. Vì vậy, họ đã điều chỉnh tương đối để quy mô và danh mục hàng hóa ít hơn so với miền Nam.

Năm nay, mở mới 200-400 cửa hàng là chiến lược trọng tâm của chuỗi bán lẻ hiện đại này. Khoảng 70% điểm bán mới sẽ nằm ở miền Trung. Hiện tại, Bách Hóa Xanh đang có 240 cửa hàng tại khu vực trên. Doanh thu bình quân của các cửa hàng miền Trung sau 3 tháng đầu hoạt động đạt 1,2-1,5 tỷ đồng mỗi tháng. Các điểm bán mới đều có tổng lợi nhuận hoạt động dương sau khi trừ các chi phí vận hành trực tiếp ở cấp độ cửa hàng. MWG khẳng định họ đã biết cách kiểm soát tốt chi phí sao cho thấp hơn 30% so với các cửa hàng thông thường, nên việc tăng độ phủ không làm ảnh hưởng lợi nhuận.

Song song đó, chuỗi tiếp tục tự vận hành hệ thống logistic nội bộ, ít thuê ngoài. Chiến lược là mở cửa hàng đến đâu, phát triển các kho trung tâm (DC) đến đấy để tối ưu chi phí vận hành, thay vì xây trước. Hiện tại, công suất các DC của chuỗi vẫn đủ để phục vụ việc nhân rộng thêm mạng lưới tại khu vực này.

"Mở rộng ở miền Trung cơ bản đạt kỳ vọng của chúng tôi về doanh thu và hiệu quả cấp độ cửa hàng nên sẽ tiếp tục tiến triển như kế hoạch đã đề ra", đại diện công ty nói với VnExpress.

Với thế mạnh hàng tươi sống, Bách Hóa Xanh năm nay tập trung vào việc nâng cao chất lượng khi tiến ra các khu vực mới. Hướng đi dài hạn của chuỗi là "chọn bạn mà chơi", ưu tiên nhập hàng từ các đơn vị uy tín, đạt tiêu chuẩn xuất khẩu như CP, Minh Phú... hay nguồn thịt nhập khẩu từ Đức, Brazil, Na Uy...

Ông Nguyễn Đức Tài, Chủ tịch Hội đồng quản trị MWG, cũng cho rằng các mặt hàng như rau lá, giá trị quá nhỏ trong khi khối lượng lớn, nên khó kiểm soát. Thêm vào đó, thị trường đang trong tay nông dân vốn sản xuất manh mún, chứ không phải các đơn vị làm theo hướng công nghiệp, có quy trình kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt. Do đó, thay vì chọn lọc sản phẩm, họ sẽ ưu tiên chọn các đơn vị cung cấp có độ tin tưởng cao.

Từ trước tới nay, Bách Hóa Xanh cũng có thế mạnh ở kênh mua hàng trực tuyến. Quý I, mảng online đóng góp khoảng 627 tỷ đồng cho chuỗi, tăng trưởng gấp 4 lần cùng kỳ. Năm nay, song song với mở rộng cửa hàng vật lý tại miền Trung, họ đặt mục tiêu kênh trực tuyến cũng có tốc độ tăng 300% so với năm trước. Công ty sẽ tập trung phát triển nền tảng trực tuyến thân thiện, tiện lợi giúp người mua dễ dàng đặt hàng và tìm kiếm sản phẩm. Chuỗi này xác định kênh online cần kết hợp chặt chẽ với offline để giao hàng nhanh chóng, đảm bảo chất lượng, đúng hẹn và tối ưu chi phí vận hành.

Với việc trở lại cuộc đua mở cửa hàng mới mỗi ngày, Bách Hóa Xanh đặt mục tiêu doanh thu tăng tối thiểu 7.000 tỷ lên 48.100 tỷ đồng và đóng góp khoảng 500 tỷ đồng lợi nhuận cho MWG. Sau 4 tháng đầu năm, họ hoàn thành hơn 31% kế hoạch doanh thu. Ở quý I, lợi nhuận ròng ghi nhận khoảng 22 tỷ đồng, mới đạt 4,4% kế hoạch. Ban lãnh đạo đánh giá mục tiêu lợi nhuận 500 tỷ là rất thách thức nhưng tin chuỗi này có thể hoàn thành.

Nhân viên Bách Hóa Xanh đang tính tiền cho khách hàng. Ảnh: MWG

Đánh giá về chiến lược mở rộng tại miền Trung, bà Hà Huỳnh, Chuyên viên phân tích cấp cao của Chứng khoán Vietcap (VCI) cho rằng đây là bước đi hợp lý trong bối cảnh cả hai chuỗi đều có lợi nhuận bền vững. Miền Trung vẫn là thị trường chưa được khai thác hết tiềm năng trong ngành bán lẻ hiện đại. Tỷ lệ cửa hàng hiện đại trên đầu người tại khu vực này còn thấp so với các thành phố lớn như Hà Nội hay TP HCM, trong khi xu hướng tiêu dùng đang thay đổi, người dân ngày càng ưa chuộng mô hình bán lẻ có quy chuẩn, ổn định về giá cả và chất lượng dịch vụ.

Vietcap cho rằng việc mở rộng tại miền Trung giúp các chuỗi tăng trưởng doanh thu, khai thác triệt để hiệu quả của chuỗi cung ứng, từ đó tăng trưởng lợi nhuận tuyệt đối. Ngoài ra, chiếm lĩnh thị trường sớm giúp hai chuỗi xây dựng độ phủ và lòng trung thành của người tiêu dùng trước đối thủ khác, chiếm giữ vị trí mặt bằng tốt và tăng khả năng đàm phán với nhà cung cấp nhờ quy mô lớn hơn. Những yếu tố này sẽ tạo ra lợi thế cạnh tranh bền vững cho doanh nghiệp trong dài hạn.

Bà Hà Huỳnh đánh giá WinCommerce đang có lợi thế về quy mô khi chuỗi đã có độ phủ nhất định tại khu vực miền Trung. Tại khu vực nông thôn, chuỗi này đang triển khai các cửa hàng bách hóa quy mô nhỏ, tập trung vào các sản phẩm hàng tiêu dùng nhanh thiết yếu, danh mục hàng tươi sống đơn giản hơn so với các cửa hàng ở thành thị. Nhờ đó, WinCommerce có thể mở mới cửa hàng nhanh với chi phí đầu tư trên một cửa hàng thấp.

Còn với Bách Hóa Xanh, chuỗi này tập trung vào một mô hình cửa hàng chuẩn, với thế mạnh là mặt hàng tươi sống đa dạng và phong phú - vốn là nhóm sản phẩm thu hút khách hàng quay lại thường xuyên. Tuy nhiên, đặc điểm của mô hình này đòi hỏi chi phí vận hành cao hơn và yêu cầu hệ thống hậu cần tươi sống được tổ chức tốt. Vì vậy, tốc độ mở mới của chuỗi được Vietcap dự đoán có thể chậm hơn, nhưng đổi lại, mỗi cửa hàng sẽ mang lại doanh thu bình quân cao nếu mô hình phù hợp với nhu cầu người tiêu dùng.

"Điểm lưu ý chung cho cả hai chuỗi là tốc độ mở rộng cần được kiểm soát hợp lý, vì thu nhập bình quân trên đầu người ở khu vực miền Trung hiện thấp hơn so với trung bình cả nước, nếu mở rộng quá nhanh thì chi phí logistics và tỷ lệ hao hụt hàng có thể ảnh hưởng đến lợi nhuận", chuyên gia Vietcap nói thêm.

Trong các báo cáo gần đây của nhiều đơn vị phân tích, câu chuyện cùng nhau mở mới tại miền Trung của hai chuỗi bán lẻ hiện đại lớn nhất cả nước thường xuyên được nhắc tới.

Ở cuộc họp mới đây, ban lãnh đạo Bách Hóa Xanh nhận được câu hỏi về áp lực cạnh tranh này. Đáp lại, ông Vũ Đăng Linh, CEO MWG, nói hiện tại là cơ hội chung cho nhiều bên tham gia thị trường và Bách Hóa Xanh có tầm nhìn cũng kế hoạch riêng cho chính họ. Chuỗi này chọn tập trung cải thiện các vấn đề nội tại để đáp ứng khách hàng tốt hơn và gia tăng thị phần.

"Mức tăng 20% trong các tháng đầu năm là bằng chứng cho thấy chúng tôi đang tiếp tục xu hướng tăng trưởng tốt", ông Linh nêu dẫn chứng.

Còn tại phiên họp thường niên của MSN hồi tháng 4, một cổ đông cũng lo ngại về áp lực cạnh tranh và chất vấn quan điểm của ban lãnh đạo WinCommerce. Về vấn đề trên, CEO Nguyễn Thị Phương cho rằng thị trường sẽ luôn luôn có đối thủ nhưng "càng thêm bạn càng thêm vui".

"Chúng tôi sẽ cùng nhau chuyển đổi người tiêu dùng và kéo thêm thị phần cho bán lẻ hiện đại", người đứng đầu chuỗi Winmart nói.

Tất Đạt