Theo dự thảo Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (sửa đổi) mới nhất, các doanh nghiệp phải chịu thuế suất chung là 20%. Mức thuế ưu đãi 15-17% được áp dụng với đơn vị có tổng doanh thu năm tối đa lần lượt 3 tỷ và 50 tỷ đồng. Tuy nhiên, mức này không áp dụng với công ty con hoặc đơn vị có quan hệ liên kết của doanh nghiệp.

Nhiều ý kiến đại biểu cho rằng quy định này chưa phù hợp. Tương tự, cách tiếp cận đưa ra ưu đãi thuế dựa trên doanh thu cũng chưa phù hợp thực tế với doanh nghiệp vừa và nhỏ, nhất là các startup, công ty công nghệ cao.

Báo cáo giải trình, tiếp thu tại phiên thảo luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội chiều 4/6, ông Phan Văn Mãi, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho biết quy định tại dự thảo luật nhằm đảm bảo chặt chẽ, tránh tình trạng doanh nghiệp lợi dụng chính sách, chia, tách để hưởng ưu đãi thuế.

Ông Mãi giải thích các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong trường hợp có quan hệ liên kết với đơn vị lớn, về bản chất không phải doanh nghiệp vừa và nhỏ thông thường. Ngoài ra, họ cũng được hưởng các ưu đãi, hỗ trợ ở mức cao hơn theo Nghị quyết 198 của Quốc hội về cơ chế đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân.

Việc đưa ra thuế suất ưu đãi dựa trên doanh thu, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính nói phù hợp thực tế, không mâu thuẫn với các luật hiện hành, như Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Ông Phan Văn Mãi, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính. Ảnh: Trung tâm báo chí Quốc hội

Cũng theo dự thảo luật, các khoản tài trợ cho phát triển công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số của doanh nghiệp liên kết không được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp. Ông Cao Anh Tuấn, Thứ trưởng Tài chính, cho biết Chính phủ đã đề nghị Ủy ban Kinh tế và Tài chính bổ sung việc miễn thuế với khoản thu nhập này mà không phân biệt doanh nghiệp có liên kết hay không, nhưng chưa được tiếp thu.

Theo ông, việc miễn thuế thu nhập với các khoản tài trợ cho chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo... của doanh nghiệp liên kết nhằm thể hiện đúng mục tiêu Nghị quyết 57 về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo.

"Chính phủ đã quy định việc chi các khoản tài trợ phải đúng mục đích, nội dung. Trường hợp chi sai, doanh nghiệp sẽ bị truy thu, xử phạt", ông Tuấn nói, thêm rằng việc miễn thuế thu nhập với khoản tài trợ này cũng nhằm tạo điều kiện cho doanh nghiệp có thêm nguồn lực phát triển khoa học công nghệ.

Cũng theo Thứ trưởng Tài chính, hiện các khoản tài trợ giáo dục, văn hóa nghệ thuật, từ thiện... không đặt vấn đề gắn với doanh nghiệp có quan hệ liên kết. Trong khi các khoản tài trợ cho đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số cần được khuyến khích hơn lại ràng buộc điều kiện với doanh nghiệp liên kết thì không bình đẳng. Do đó, ông đề nghị Ủy ban Kinh tế và Tài chính tiếp thu, bổ sung quy định này khi hoàn thiện dự thảo luật.

Ông Phan Văn Mãi cho biết Ủy ban Kinh tế và Tài chính sẽ rà soát, tiếp thu để bổ sung quy định trên khi hoàn thiện dự thảo luật trình Quốc hội.

Ông Cao Anh Tuấn, Thứ trưởng Tài chính, tại phiên thảo luận Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ngày 4/6. Ảnh: Trung tâm báo chí Quốc hội

Cho ý kiến về dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi), nhiều quan điểm của thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội vẫn đề nghị bỏ xăng, điều hòa nhiệt độ khỏi diện chịu thuế này do đây là các mặt hàng đầu vào thiết yếu hoặc tiêu dùng phổ biến. Chẳng hạn, với xăng, ông Hoàng Thanh Tùng, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư Pháp đề nghị tính toán tăng thuế bảo vệ môi trường thay vì áp thuế tiêu thụ đặc biệt.

Theo dự thảo luật, thuế suất với xăng khoáng (như RON 95 - III) là 10%; xăng sinh học E5 (loại nhiên liệu pha trộn xăng khoáng và 5% Ethanol) 8% và E10 7%. Dầu không phải chịu thuế này.

Xăng RON 95-III (loại phổ biến trên thị trường) hiện ở mức 19.560 đồng một lít. Như vậy, trong mỗi lít xăng có hơn 1.950 đồng là thuế tiêu thụ đặc biệt (giá tính trước thuế VAT). Đồng thời, mặt hàng này cũng chịu thuế bảo vệ môi trường 2.000 đồng, còn E5 1.900 đồng.

Thứ trưởng Cao Anh Tuấn giải thích xăng là sản phẩm có nguồn gốc hóa thạch, cần sử dụng tiết kiệm và Việt Nam đã thu thuế tiêu thụ đặc biệt với mặt hàng này nhiều năm. "Áp thuế tiêu thụ đặc biệt với xăng để tạo đòn bẩy, khuyến khích dùng sản phẩm sinh học", ông Tuấn nói.

Tại báo cáo giải trình, tiếp thu, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng về lâu dài cần nghiên cứu phương án sửa thuế tiêu thụ đặc biệt, bảo vệ môi trường để áp thuế với xăng hợp lý hơn, phù hợp thông lệ quốc tế. Tuy nhiên, trong bối cảnh Việt Nam thực hiện cam kết giảm phát thải về 0 (Net Zero) vào 2050, việc thu thuế tiêu thụ đặc biệt với xăng là cần thiết.

Với điều hòa, ông Phan Văn Mãi cho biết dự thảo luật đã nâng mức công suất sản phẩm chịu thuế lên trên 24.000 đến 90.000 BTU. Tức là, điều hòa công suất từ 24.000 BTU trở xuống và loại trên 90.000 BTU không phải chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.

Thực tế, điều hòa công suất từ 90.000 BTU trở xuống là hàng phổ thông, trong đó loại 9.000 - 18.000 BTU được sử dụng phổ biến trong các gia đình, từ đô thị tới nông thôn. Hiện mặt hàng này được sản xuất với công nghệ inverter, tiết kiệm điện.

Dự kiến, Quốc hội biểu quyết thông qua dự Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (sửa đổi) và Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) ngày 13/6.

Anh Minh